Οι 200 γερασμένοι αντιδραστήρες και οι στόχοι των τρομοκρατών



Το πάλαι ποτέ σηματάκι με το σύνθημα «πυρηνική ενέργεια ­ όχι ευχαριστώ!» ξαναβγήκε στο πέτο των ανθρώπων απανταχού της γης που πάντα φώναζαν για τους κινδύνους που εγκυμονούν οι πυρηνικοί σταθμοί. Σίγουρα δεν χρειαζόταν να γίνει η τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου στις ΗΠΑ για να προστεθεί ένα ακόμη επιχείρημα στη φαρέτρα όσων αγωνίζονται για να κλείσουν οι πυρηνικοί σταθμοί. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ως τώρα δεν έχει ληφθεί υπόψη ότι για να καταστραφεί ένας αντιδραστήρας ­ έπειτα από 30 χρόνια λειτουργίας ­ κοστίζει το 50% της δαπάνης κατασκευής του ενώ δεν έχει βρεθεί καμιά ασφαλής λύση για τον παροπλισμό τους. Υπολογίζεται ότι την επόμενη δεκαετία θα υπάρχουν παγκοσμίως 200 γερασμένοι πυρηνικοί σταθμοί…


Σήμερα τα 430 πυρηνικά εργοστάσια που λειτουργούν σε όλον τον κόσμο, μαζί με όσα έχουν κλείσει λόγω γήρατος και τις μονάδες επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων «αποτελούν και κύριους στόχους τρομοκρατικών ενεργειών, όπως δείχνει η ανησυχία γι’ αυτό το ενδεχόμενο των κυβερνήσεων σε Ευρώπη και ΗΠΑ» επισημαίνει ο κ. Θανάσης Γεράνιος, αναπληρωτής καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.


Δεν είναι και λίγο να δηλώνει πρόσφατα ο υπουργός Περιβάλλοντος της Γερμανίας Γιούργκεν Τριτίν ότι δεν μας εξασφαλίζει από επιθέσεις το… σφράγισμα των κόκπιτ των αεροσκαφών αλλά το κλείσιμο όλων των πυρηνικών αντιδραστήρων! Και τι άλλο παρά ανασφάλεια μπορεί να προκαλεί το γεγονός ότι πριν από 15 ημέρες έγινε «εικονική» κατάληψη πυρηνικών εργοστασίων στις ΗΠΑ με στόχο να εντοπίσουν οι Αρχές αν φυλάσσονται επαρκώς οι πυρηνικοί τους σταθμοί. Εστάλησαν αμερικανοί κομάντος οι οποίοι τελικά κατάφεραν με ευκολία να μπουν και να προσεγγίσουν ως και τα συστήματα ασφαλείας των αντιδραστήρων!


Πλήγμα στους πυρηνικούς αντιδραστήρες δεν είναι πια σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Αλλωστε υπήρξαν και στο παρελθόν απειλές ή «δείγματα γραφής». Το 1973 αεροπειρατές μπήκαν σε αεροπλάνο των Southern Airlines και απείλησαν ότι θα το έριχναν σε πυρηνικό αντιδραστήρα στο Τενεσί. Βέβαια, τα χειρότερα απεφεύχθησαν και το αεροπλάνο προσγειώθηκε στην Κούβα. Επίσης, την ίδια χρονιά μια ομάδα διείσδυσε σε πυρηνικό σταθμό της Γαλλίας και απεχώρησε με λάφυρα τα όπλα των φρουρών ασφαλείας.



Ο καθηγητής κ. Γεράνιος αναλύει με ποιον τρόπο μπορεί να γίνουν εστία καταστροφής με δραματικές συνέπειες οι πυρηνικοί αντιδραστήρες ­ περισσότεροι από 200 βρίσκονται στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ:


* Μπορεί ένα αεροπλάνο να πέσει στον λεγόμενο προστατευτικό θόλο, ένα ατσάλινο περίβλημα που αντέχει σε καταπονήσεις και έχει μελετηθεί να αντέχει ακόμη και στην πτώση πάνω του ενός μαχητικού αεροπλάνου. Προστατεύει την καρδιά του αντιδραστήρα ώστε να μη διαφύγουν ραδιενεργά στοιχεία στην ατμόσφαιρα. Σε περίπτωση πλήγματος του θόλου μπορεί να αναπτυχθεί μεγάλη θερμοκρασία στην καρδιά του αντιδραστήρα ο οποίος να εκραγεί. Αυτή η εκδοχή δεν θεωρείται τόσο πιθανή.


* Πιο εύκολο είναι ­ είτε από πτώση αεροπλάνου είτε με βόμβα ­ να καταστραφεί το κύκλωμα ψύξης της καρδιάς του αντιδραστήρα το οποίο δεν προστατεύεται από τον ατσάλινο θόλο. Αν διακοπεί η ψύξη, ενεργοποιούνται τα συστήματα εκτάκτου ανάγκης τα οποία ενίοτε δεν λειτουργούν ενώ αν αυτά έχουν απενεργοποιηθεί από ομάδες που πρωτύτερα έχουν εισέλθει στον αντιδραστήρα, το αποτέλεσμα θα είναι η έκρηξη του θόλου από την υπερθέρμανση. Η έκρηξη τότε θα είναι πιο βίαιη από την προηγούμενη περίπτωση.


* Η χειρότερη στις επιπτώσεις της και η ευκολότερη στην εφαρμογή είναι η περίπτωση πλήγματος στη δεξαμενή φύλαξης πυρηνικών αποβλήτων του πυρηνικού σταθμού. Η δεξαμενή αυτή περιέχει το καμένο καύσιμο (ουράνιο ή πλουτώνιο) που φυλάσσεται για έξι μήνες ώστε να μειωθεί η ραδιενέργεια και να είναι δυνατή η μεταφορά του στη συνέχεια προς τις μονάδες επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων. Η δεξαμενή περιέχει ραδιενέργεια κατά πολύ μεγαλύτερη από την αντίστοιχη της καρδιάς του αντιδραστήρα.


* Επίσης, μονάδες που συγκεντρώνουν από πολλούς σταθμούς τα πυρηνικά απόβλητα, όπως του Sellafield (Αγγλία) ή του La Hague (Γαλλία), και τα επεξεργάζονται αποτελούν σημεία αιχμής μιας ενδεχόμενης επίθεσης. Στις μονάδες επεξεργασίας υπάρχουν μεγαλύτερες ποσότητες ραδιενεργών αποβλήτων απ’ ό,τι στις δεξαμενές φύλαξης του κάθε σταθμού. Στις ΗΠΑ φοβούνται ιδιαίτερα το ενδεχόμενο να πάρουν τρομοκρατικές ομάδες ραδιενεργά στοιχεία σε υγρή μορφή από μονάδες επεξεργασίας πυρηνικών αποβλήτων και να τα τοποθετήσουν σε σημείο εξαερισμού υπόγειων χώρων (όπου λειτουργούν κλειστά κυκλώματα εξαερισμού). Η εισπνοή τέτοιων ραδιενεργών στοιχείων μπορεί να έχει δραματικές επιπτώσεις για τον οργανισμό του ανθρώπου.


«Ολα αυτά αλλά αν δεν είχαν βάση δεν θα προκαλούσαν τόση ανησυχία στις κυβερνήσεις της Ευρώπης και των ΗΠΑ…» παρατηρεί ο κ. Γεράνιος. Μην ξεχνάμε όμως ότι και για την περίπτωση κατασκευής πυρηνικού σταθμού στο Ακούγιου της Τουρκίας «χρησιμοποιούσα συχνά και από παλιά το επιχείρημα ότι δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστεί ένας τέτοιος σταθμός σε περιοχή με πολιτική αστάθεια και θρησκευτικούς φανατισμούς που μπορεί να γίνει στόχος τρομοκρατικών ενεργειών». Πάντως, το μοναδικό εργοστάσιο που έχει σχεδιαστεί με πρόβλεψη για εγκατάσταση αντιαεροπορικών συστημάτων γύρω από τον σταθμό ώστε να αποτραπεί η πτώση αεροπλάνου στον αντιδραστήρα είναι στο Τέμελιν της Τσεχίας.


Κατά την άποψη του κ. Θ. Γεράνιου, οι τρομοκράτες μπορεί να κατέχουν πλουτώνιο και την τεχνογνωσία από ειδικούς τεχνικούς για να το χρησιμοποιήσουν στην κατασκευή πυρηνικών όπλων. «Αυτά όμως δεν έχουν δοκιμαστεί και επομένως αν χρησιμοποιηθούν δεν θα λειτουργήσουν» τονίζει ο κ. Γεράνιος. «Από τη διάλυσή τους μπορεί να προκληθεί ραδιενεργός μόλυνση και μόνο». Θεωρεί όμως σφόδρα πιθανό να έχουν τις περιβόητες πυρηνικές βαλίτσες για τις οποίες ομιλούσε πριν από τέσσερα χρόνια ο σύμβουλος ασφαλείας του πρώην προέδρου της Ρωσίας Μπορίς Γέλτσιν, στρατηγός Αλεξάντρ Λέμπεντ. Σε ενημέρωση που είχε κάνει σε αντιπροσωπεία των ΗΠΑ με μέλη του Κογκρέσου τον Μάιο του 1997 σημείωσε ότι περισσότερες από 100 πυρηνικές βόμβες μεγέθους 60Χ40Χ20 εκατοστών σε μορφή βαλίτσας είχαν κατασκευασθεί στην πρώην Σοβιετική Ενωση και είχαν δοθεί σε ειδικές μονάδες των στρατιωτικών μυστικών υπηρεσιών πληροφοριών. Μάλιστα, αγνοείται η τύχη τουλάχιστον 43 τέτοιων πυρηνικών βαλιτσών. Η καθεμιά έχει ισχύ 1.000 τόνων τρινιτροτολουόλης – ΤΝΤ και όπως μας εξηγεί ο καθηγητής «αν ενεργοποιηθεί, π.χ., σε ένα γήπεδο μπορεί το ωστικό κύμα της έκρηξης να σκοτώσει 100.000 ανθρώπους ­ πέρα από τις επιπτώσεις που έχει αργότερα η ραδιενέργεια».