Φεύγοντας από την Αρτα πιτσιρικάς, ευτυχώς κουβάλησα και το μυαλό μου μαζί!
Ο διασημότερος κοντός υψηλού ταλέντου που πέρασε από το ελληνικό θέατρο έφυγε… «Πέρασε», όπως είπε και ο Σωτήρης Μουστάκας, «χωρίς να τον πάρουν είδηση στον Παράδεισο, να κάνει τους καλούς και τον Θεό να σκάσουν στα γέλια». Ενας αξιοπρεπής κύριος που ήξερε να ζει τη ζωή σαν απλός θνητός ενώ γεννήθηκε ξεχωριστός. Είναι από τους λίγους που η φήμη δεν τους σκλάβωσε στην «κακή» αγκαλιά της. Ο Νίκος Ρίζος πήρε ό,τι έπρεπε να πάρει από τη φήμη και δεν έχασε την ψυχή και το μυαλό που κουβαλούσε μαζί του φεύγοντας από το χωριό του. Τον συνάντησα τρεις φορές στη ζωή μου. Ολες ήταν για να μιλήσουμε για την εφημερίδα, το περιοδικό και την τηλεόραση. Μία από αυτές τις συνομιλίες μας πριν από λίγο καιρό είχε μείνει για διάφορους λόγους αδημοσίευτη. Παρ’ όλο που είχαμε ξαναμιλήσει έκτοτε στο τηλέφωνο, ποτέ δεν μου είπε τίποτε για αυτή τη συνομιλία που τελικώς δεν είχε την τύχη που του είχα υποσχεθεί. Πάντα μου έλεγε: «Σημασία έχει να περνάμε καλά μιλώντας. Μετά και να μη δημοσιευθεί η κουβέντα μας ποτέ, εμείς δεν νιώθουμε χαμένοι!». Θα τον θυμόμαστε πάντα ως έναν ηθοποιό που πρώτα αισθανόμασταν το άρωμα του ταλέντου του και μετά εμφανιζόταν ο ίδιος αυτοπροσώπως στη σκηνή.
Για το μονοπάτι της ζωής
«Υπάρχει, κύριε Λάλα, στη ζωή ένα μονοπάτι μαγικό που μας πάει… «ντουγρού στην κατηφόρα τη μεγάλη…» (χαμογελάει) Και το ίδιο μονοπάτι είναι που άλλες φορές μας πάει ντουγρού στην ανηφόρα τη μεγάλη! Ενα μονοπάτι είναι η ζωή η ίδια, με τα «πάνω» της, με τα «κάτω» της, με τα ξεστρατήματά της… Ολα μέσα στη ζωή είναι, θέλω να πω. Εγώ μια ζωή ξεστράτιζα, αλλά τελικώς μου βγήκε σε καλό. Είχα βέβαια πάντα για οδηγό μου το μυαλουδάκι μου. Φεύγοντας από την Αρτα πιτσιρικάς, ευτυχώς κουβάλησα και το μυαλό μου μαζί! (γέλια) Το λέω γιατί θα μπορούσα να είχα φύγει όπως έκαναν πολλοί τότε και να το είχα αφήσει πίσω στην Αρτα. Δεν θα ήμουν ο πρώτος που φεύγοντας από το χωριό του δεν θα είχε πάρει και το μυαλό του μαζί στην πόλη…». (γέλια)
Για την τύχη
«Συν Αθηνά και χείρα κίνει… Ολα αυτά που λένε για την τύχη τ’ ακούω χρόνια και λέω: «Ναι, καλά παιδιά… Θα σας δείξω ποιος έχει τύχη και ποιος δεν έχει». Εγώ, φίλε Λάλα, πιστεύω στα στοιχήματα της ζωής! Βέβαια θα μου πεις: «Περίμενες να γίνεις ό,τι έγινες στη ζωή σου;». Και θα σου πω: «Και βέβαια δεν περίμενα αυτή την έκταση, δεν περίμενα αυτό το μέγεθος…». Αν σκεφθείτε ότι έφυγα από το χωριό μου με ένα κατοστάρικο στην τσέπη…».
Για τον φόβο
«Δεν με θυμάμαι σαν παιδί να φοβάμαι. Κάνα δυο φορές πρέπει να φοβήθηκα από κάποια πράγματα… Παιδί πάντως γενικότερα είχα άγνοια του κινδύνου, έκανα ριψοκίνδυνα πράγματα και πολλά που δεν έπρεπε να τα κάνω. Για να καταλάβεις, όταν ήμουν στην Αντίσταση περνούσα με χειροβομβίδες μέσα σε ένα σακίδιο από τα μπλόκα των Γερμανών. Τι να πω! Και ήμουν τότε 15-16 χρόνων! Δεν θέλω όμως να μιλάω για αυτά γιατί, αν τα πω, θα πουν: «Ελα, μωρέ Ρίζο, που θα μας πεις τώρα ότι υπήρξες και ήρωας»».
Για τους ήρωες
«Τι κάνει τον ήρωα; Κατ’ αρχήν η άγνοια του κινδύνου. Μετά ο καλός ινστρούχτορας… (γέλια) Το πότισμα που σου έχει κάνει ο άνθρωπος που σου έβαλε στο μυαλό να αγαπάς την Ελλάδα».
Για τον Κρυστάλλη
«Ο «Σταυραετός» του Κρυστάλλη δεν θα φύγει ποτέ από τη μνήμη μου. «Από μικρό κι απ’ άφαντο πουλάκι, σταυραετέ μου, παίρνεις κορμί με τον καιρό και δύναμη κι αγέρα…». Παναγιά μου, τι ποίημα! Αυτό το διάβαζα στον Ορέστη Μακρή στο καμαρίνι και έκλαιγε. «Ελα ‘δώ, ρε βλάχε… » μου έλεγε. «Διάβασέ το μου άλλη μία φορά». Ο Μακρής δεν ήταν μόνο σπουδαίος ηθοποιός αλλά και ιδιαίτερα διαβασμένος. Εκτός από το ότι δεν είχε φανερωθεί τέτοιος καρατερίστας στον κινηματογράφο, ήξερε κι όλον τον Ουγκό απέξω! Και είχε ξεκινήσει από μαραγκός! Στο καμαρίνι του δεν δεχόταν άλλον να ντυθεί μαζί του εκτός από εμένα. Και το ξεκαθάριζε από την αρχή στον επιχειρηματία. Παρ’ όλη τη διαφορά ηλικίας, είχαμε κοινά στοιχεία. Του άρεσε να με συμβουλεύει. Μου έλεγε συνέχεια: «Το στάχυ»… «Να ‘σαι σεμνός» μου έλεγε. «Οσο ψηλά και αν φθάσεις γιατί βλέπω ότι έχεις ψυχή και θα φθάσεις ποτέ μη φουσκώσεις! Να ‘σαι σεμνός, έτσι θα κερδίσεις. Οι μεγάλοι άνθρωποι είναι σεμνοί. Δεν κάνουν επίδειξη και τέτοια… Το μεστωμένο στάχυ, βρε, που είναι γιομάτο από καρπό, είναι γυρτό. Το γυρτό σημαίνει σεμνότητα. Είναι σίγουρο ότι έκανε ό,τι έπρεπε να κάνει. Το αδειανό το στάχυ πάει όπου φυσάει ο αέρας γιατί δεν έχει τίποτε μέσα!». Πώς μια τέτοια συμβουλή να σου βγει από το μυαλό πια; Από τότε ένιωσα ότι είμαι μέλος μιας αποστολής. Τίποτε παραπάνω!».
Η αποστολή του κωμικού
«Η αποστολή μου είναι να σας κάνω να σκάσει λίγο το χειλάκι σας. Αυτή είναι η αποστολή μου. Εγώ πουλάω αυτό το δυσεύρετο αγαθό, το χρυσάφι της ψυχής: το γέλιο. Το αγόρασα κι εγώ πριν από χρόνια από τις ταινίες του Χοντρού και του Λιγνού! Μεγάλωσα με το γέλιο που μου χαρίσανε αυτοί οι δύο θεοί του γέλιου. Γι’ αυτό θα τους έχω πάντα στο μυαλό και στην ψυχή μου. Στην Αρτα το μόνο που επιτρεπόταν να βλέπουμε στους κινηματογράφους ήταν ο Χοντρός και ο Λιγνός. Μας πήγαιναν και βλέπαμε όλοι μαζί».
Η πρώτη φορά στο θέατρο
«Θέατρο δεν είχα δει ποτέ στην Αρτα. Μόνο μία φορά που είχε περάσει η Κοτοπούλη και έπαιζε, θυμάμαι, τη «Σκιά» του Νικοντέμι. Τότε είχα τρυπώσει στο θέατρο όπου είχε πάει όλη η αφρόκρεμα της Αρτας καθηγητές, διανοούμενοι… Η Κοτοπούλη τότε ήταν πολύ φημισμένη. Θυμάμαι την Κοτοπούλη να σηκώνει τα χέρια της επάνω, μια θεόρατη γυναίκα, ενώ δεν ήταν και πολύ ψηλή και να λέει: «Τα χέρια μου, γιατρέ… Γιατρέ, τα χέρια μου». Νόμιζα ότι πάνω στη σκηνή είχε ανεβεί ένα θηρίο!».
Για τη σκηνή
«Εμένα, ναι, η σκηνή με ψηλώνει… Δεν ξέρω για άλλους. Οπως ξέρω επίσης ότι κάποιους άλλους τους κονταίνει ή και τους εξαφανίζει. Ο Κώστας Καραγιάννης είχε φθάσει στο σημείο να μου λέει: «Ρε ρουφιάνε, κορόιδεψες όλη την Ελλάδα». Του λέω: «Γιατί, ρε Κώστα;». «Τους έπεισες ότι είσαι κοντός!». (γέλια) Το έλεγε και το πίστευε».
Για τον Μαρξ
«Ολοι οι πρόγονοί μου ήταν γεωργοί στα χωράφια τους. Αλλά η Αρτα ως πόλη είχε φιλολογική κίνηση έντονη. Ισως αυτό να με επηρέασε. Να σκεφθείτε ότι εγώ διάβασα, με δυσκολία βέβαια, το «Κεφάλαιο» του Μαρξ σε ηλικία 17 χρόνων, στην Αρτα, και πρέπει να σας πω ότι αυτό με επηρέασε πολύ στη ζωή μου. Ισως ο Μαρξ να με βοήθησε να γίνω καλύτερος επιχειρηματίας! (γέλια) Αστειεύομαι… Πάντα όμως ήμουν δημοκρατικός άνθρωπος. Τρελαινόμουν όμως για ρώσους συγγραφείς και για τον Οσκαρ Γουάιλντ. Οπως μου άρεσε και η ποίηση. Να σκεφθείς, θυμάμαι στην Αρτα που τραγουδούσαμε τη «Φλαμουριά»».
Για τα πάθη
«Πιστεύω στα πάθη. Αν δεν είσαι παθιασμένος και είσαι «νερουλός», δεν κάνεις τίποτε. Νομίζω ότι για να αγαπηθείς τρελά πρέπει να είσαι έτοιμος να αγαπήσεις παθιασμένα. Και να μην περιμένεις κανέναν να σου δώσει! Εγώ πάντα έλεγα: «Εμένα δεν μου χρωστάει κανείς, δεν θα μου δώσει κανείς… Αρα πρέπει να πάρω μόνος μου ό,τι πάρω»».
Για την Ελσα
«Η κορωνίς. Η Ελσα είναι ένα κομμάτι μου. Τη γνώρισα στη Σχολή Ζουρούδη. Σπουδαίο ταλέντο χορεύτριας και πάρα πολύ όμορφη κοπέλα… Οταν την πρωτοείδα, είπα στη γυναίκα του Φωτόπουλου: «Ρε Μαργαρίτα, τη βλέπεις αυτή την κοπέλα που μοιάζει με την Τζίλντα;». Είχε το μαλλί όπως το είχε η Ρίτα Χέιγουορθ… Λέω: «Αυτή θα είναι η αυριανή μου γυναίκα». «Αϊντε να χαθείς, ρε σαχλέ» μου λέει η Μαργαρίτα. «Δεν ντρέπεστε κι εσύ κι ο Γκιωνάκης…». Μέσα στην ίδια σεζόν πήγα και τη ζήτησα. Ερχότανε η μάνα της, την έφερνε και την έπαιρνε. Πιάνω λοιπόν τη μάνα της αποβραδίς και της λέω: «Πάμε να φάμε;». Πήγαμε, φάγαμε και εκεί της το ξεφούρνισα: «Θα παντρευτώ την κόρη σου!». Δεν είχαν αντίρρηση οι άνθρωποι. Αλλωστε ήμουν πολύ αποφασισμένος, δεν έπαιζα. Ετσι ήμουν σε όλα… Ορμητικός, αν ήθελα κάτι. Δεν σταματούσα. Και όταν έφυγα από τους θιασάρχες όπου δούλευα, πάλι ορμητικός ήμουνα».
Για το ταλέντο
«Οποιος έχει ταλέντο προχωράει ό,τι και να κάνει. Και στραβοτιμονιά να κάνει και ζαβολιά και απ’ όλα, πάλι θα προχωρήσει. Ο Κιμούλης, ας πούμε, είναι από την πρώτη στιγμή πρωταγωνιστής ό,τι και αν κάνει. Δεν έχω πιει ούτε ένα ούζο μαζί του, να εξηγούμεθα. Εχω πει μια «καλημέρα», τον έχω φιλήσει και του έχω πει: «Μπράβο, εσύ θα πας μπροστά! Σ’ το λέω εγώ που είμαι παλιά καραβάνα…». (γέλια) Η αλήθεια είναι ότι με λένε «σοφό» στο θέατρο. «Το ‘πε ο Ρίζος» λένε… Αυτή η φράση είναι αξίωμα, δηλαδή δεν σηκώνει άλλη κουβέντα. Είναι θέμα γνώσης και εμπειρίας, τίποτε άλλο. Εζησα στο θέατρο και τις κακές και τις καλές του. Τα ξέρω όλα πια… Υπήρξα επιχειρηματίας επί 27 συναπτά έτη! (γέλια) Είχα μια δραστηριότητα απίστευτη. Υπήρξε εποχή που είχα τέσσερα θέατρα μαζί. Χιλιάδες επιτυχίες και αρκετές αποτυχίες. Στο θέατρο, όπως και στη ζωή, δεν μπορείς να προβλέψεις τίποτε. Οπως έλεγε ένας αμερικανός παραγωγός, πολύ μεγάλος, ο Ζίγκφιλντ, «τα λεφτά στο θέατρο πρέπει να τα πετάς από το παράθυρο για να μπουν από την πόρτα!». (γέλια) Αυτό είναι το αξίωμα. Αν ακούσεις κάποιον να σου λέει για το μυστικό της επιτυχίας, δώσε κάτι και φύγε προτού σε κάψει. Συνταγή δεν υπάρχει. Και αν υπήρχε, δεν θα υπήρχε η «αρρώστια» που τη λένε «ηθοποιία»! (γέλια) Είμαστε ηθοποιοί γιατί δεν έχει ακόμη βρεθεί η συνταγή της επιτυχίας! Τάδε έφη Νίκος Ρίζος!». (γέλια).