Ο Αϊ-Βασίλης των δωρεάν φορητών υπολογιστών
Γεννήθηκε 33 ημέρες πριν από την «αποφράδα», στις 19 Μαρτίου του 1967. Τόπος γέννησης τα Χανιά, από όπου καταγόταν η αρχιτεκτόνισσα μητέρα του Αιμιλία· αρκετά μακριά από το Μαυρολιθάρι Ευρυτανίας ή τα Τρίκαλα, τους τόπους καταγωγής τού επίσης αρχιτέκτονα πατέρα του Τάσου. Το πώς γεννήθηκε ο Μιχάλης στην Κρήτη είναι μακρά οικογενειακή ιστορία, που σχετίζεται με τον συμπατριώτη τού Αρη Βελουχιώτη αγροφύλακα παππού και τις αμέτρητες μεταθέσεις με τις οποίες πλήρωσε τη ρίζα… Πάντως, η παράδοση αυτή μαχητικότητας και προσαρμογής «του βγήκε» του Μιχάλη: από μαθητής έβγαζε το χαρτζιλίκι του στήνοντας κεραίες τηλεοράσεων και προγραμματίζοντας τα τότε δυσνόητα βίντεο. Και αυτό όχι εις βάρος της μελέτης. Το 1984 αποφοίτησε με άριστα από το 2ο Γυμνάσιο Χανίων.
Απόδραση στη Βοστώνη
Στο Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης, όπου συνέχισε τη μελέτη του, επέμενε να προγραμματίζει – τους μικροϋπολογιστές Spectrum, της τότε εποχής. Εγινε γνωστός στους κύκλους του ως ο «γκουρού» των υπολογιστών. Μάλιστα, το 1987, η φήμη αυτή του άνοιξε την πρώτη επαγγελματική πόρτα. Ενας από τους πρώτους PC (με αριθμό σειράς… 000000060!) έφτασε από την ΒΡ στην αντιπρόσωπο ΑΤΚΟ για αναβάθμιση. Οι άγνωστοι διακόπτες που υπήρχαν στο εσωτερικό του καινούργιου μηχανήματος έβγαλαν νοκ άουτ τους τεχνικούς, ώσπου κάποιος πρότεινε να φωνάξουν τον Μιχάλη. Τους έλυσε το πρόβλημα και ο φοιτητής βρέθηκε… υπεύθυνος τεχνικής υποστήριξης για όλη τη B. Ελλάδα.
Το 1989 αποφοίτησε από το Αριστοτέλειο, έχοντας ασχοληθεί ιδιαίτερα με τα ερευνητικά προγράμματα Τηλεπισκόπησης Θαλάσσης και Μαγνητικής Τομογραφίας. Αμέσως μετά δίδαξε Επικοινωνία των Υπολογιστών σε σεμινάρια του ΕΛΚΕΠΑ. Λογικά, θα συνέχιζε την καριέρα του ως μηχανικός στην ΑΤΚΟ, αλλά… ένιωσε απελπισία στη σκέψη ότι δεν θα έφτιαχνε ποτέ κάτι μεγάλο, νέο και σημαντικό. Τα εγκατέλειψε όλα και έφυγε στην Αμερική. Εκεί, το 1990, βρήκε μια θέση για μεταπτυχιακό βιοϊατρικής (λόγω της διπλωματικής του στο Αριστοτέλειο) στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Το ολοκλήρωσε σε οκτώ μήνες, τρώγοντας καθημερινά… χάμπουργκερ για να κερδίζει χρόνο και χρήμα. Ελαβε και επιπλέον μαθήματα ώστε να το μετατρέψει σε Master of Science Μηχανικού Ηλεκτρονικών Υπολογιστών και… χάθηκε στα πελάγη της παράλληλης επεξεργασίας των υπερυπολογιστών. Παρέμεινε, μέχρι τον Δεκέμβριο του 1992 στη Βοστώνη, ως βοηθός διδασκαλίας και εισηγητής εργαστηριακών μαθημάτων στα Πανεπιστήμια Boston University και Northeastern University.
Ακολούθησε ένα «τετράμηνο καλοκαίρι» στην Ελλάδα, όπου αποτοξινώθηκε από τα χάμπουργκερ με καταδύσεις στη μεσογειακή κουζίνα και στα ναυάγια της Δοκού – ως ερευνητής δύτης. Πίστευε ότι το μαγκανοπήγαδο που του είχε προσφέρει ως εμπειρία η ζωή στην Αμερική είχε τελειώσει για πάντα και δεν θα επέστρεφε ποτέ εκεί. Οι τύψεις όμως του «τεμπέλη της εύφορης κοιλάδας» τον έπνιξαν και πάλι. Ξανάφυγε για τη Βοστώνη, ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση του έλληνα καθηγητή του Northeastern Ηλία Μανωλάκου, με σκοπό τη διδακτορική διατριβή. Πέρασε τις εξετάσεις και πήγε ως ερευνητής Παράλληλης και Κατανεμημένης Επεξεργασίας στην εταιρεία Aware Inc. – το 1993. Εκεί πρωτοασχολήθηκε με την τεχνολογία διαδικτύωσης υπερυψηλών ταχυτήτων και σχεδίασε τη διάταξη ελέγχου για τα πρώτα μικροκυκλώματα DSL που κατασκευάστηκαν ποτέ.
«Τρελές» ιδέες
Μία ημέρα το 1995, βαδίζοντας στην κεντρική λεωφόρο της Βοστώνης, είδε το πρόσωπο του Νικόλα Νεγκροπόντε στο εξώφυλλο του περιοδικού «Wire». Ενιωσε αμέσως να ανάβει η σπίθα μέσα του. Αγόρασε το περιοδικό, βρήκε τη διαδικτυακή διεύθυνσή του στο αφιέρωμα και επισκέφθηκε τον ιστότοπο στον υπολογιστή του. Κάποια στιγμή έπεσε το μάτι του σε μια αγγελία: ζητούσαν διευθυντή Πληροφορικής. Παρ’ ότι ένιωσε θρασύς, έστειλε το βιογραφικό του και πήγε στη συνέντευξη. Αντιλήφθηκε ότι έψαχναν για τον κατάλληλο επί έξι μήνες και είχαν ήδη εξετάσει 300 υποψηφίους. Προς έκπληξή του τον προσέλαβαν και… η ζωή του άλλαξε για πάντα.
Ο Νεγκροπόντε τον γνώρισε από κοντά στο χριστουγεννιάτικο πάρτι του 1995. Τον πλησίασε, του συστήθηκε και του είπε: «Μιχάλη, χάρηκα που πήραμε επιτέλους έναν Ελληνα, γιατί τώρα θα έχω και κάποιον να με βοηθάει με τον όγκο αλληλογραφίας που καταφτάνει από την Ελλάδα»… Τελικά, η στενή επαφή τους αφορούσε θέματα της δικτύωσης που απασχολούσαν τον Νεγκροπόντε. Εκτός από το εσωτερικό δίκτυο του Media Lab, υπήρχαν και οι «τρελές ιδέες» του Νεγκροπόντε για ασύρματη ευρυζωνική διαδικτύωση τόπων χωρίς υποδομή. Από τους πρώτους τόπους πειραματισμού υπήρξε η Πάτμος, το ησυχαστήριο του κοσμοπολίτη Ελληνα. Επειτα από κάμποσες δοκιμές με στησίματα κεραιών σε όλα τα ξωκλήσια του νησιού – με τη βοήθεια και του γείτονα Αντρίκου Παπανδρέου, λόγω… ύψους! -, τα κατάφεραν. Το επόμενο πείραμα ήταν η ζούγκλα της Καμπότζης: στη μέση του πουθενά, σε χωριά χωρίς ρεύμα και τα οποία αποκλείονται τον μισό χρόνο από κατακλυσμιαίες βροχές, έστησαν ασύρματο Internet σε δύο σχολεία, με φορητούς υπολογιστές για όλους τους μαθητές!
«Ελπίδα η δημοκρατία»
Ενα απόγευμα – πριν από ενάμιση χρόνο – ο Νεγκροπόντε κάλεσε τον Μιχάλη και τη γυναίκα του Αργυρώ στο σπίτι του, για να συζητήσουν κάτι σοβαρό. Αφού τους μαγείρεψε, του είπε: «Σου ζήτησα κάθε είδους δικτύωση και τα κατάφερες. Κατάλαβα λοιπόν ότι το πρόβλημα για το κλείσιμο του χάσματος δεν είναι η διαδικτύωση. Το πρόβλημα είναι να φθάσουν οι υπολογιστές στα χέρια όλων των παιδιών. Τι λες; Θα τα καταφέρουμε;».
Και όντως έτσι έγινε. Ο φορητός υπολογιστής των 80 ευρώ επιδείχθηκε στο πρόσφατο Παγκόσμιο Συνέδριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας, στην Τυνησία, και ενθουσίασε τα μέλη του ΟΗΕ. Μόλις πρόσφατα, στις 13 Δεκεμβρίου, υπογράφηκαν και τα συμβόλαια παραγωγής με μια ταϊβανέζικη κατασκευάστρια. Από του χρόνου, εκατομμύρια φορητοί θα αρχίσουν να αντικαθιστούν τις μαθητικές τσάντες. Πιθανότατα, ως το 2008, θα ανήκουν και στα ελληνόπουλα. [Συζητείται η διάθεση, αρχικά, 200.000 φορητών στους φοιτητές και, μετά, 1.400.000 στους μαθητές.] «Αν το καταφέρουμε αυτό» μου είπε ο Μιχάλης στην τελευταία συνάντησή μας (15 Δεκεμβρίου) «το τοπίο στην Ελλάδα θα αλλάξει ριζικά. Με πάνω από το 50% των νοικοκυριών να είναι συνδεδεμένο με το ευρυζωνικό Διαδίκτυο θα έρθουν τα πάνω κάτω. Εκείνοι που δεν το καταλαβαίνουν – και ιδίως στην Ελλάδα – είναι οι εταιρείες τηλεπικοινωνιών: θα πάθουν ό,τι έπαθαν οι κατασκευαστές υπολογιστών-δεινοσαύρων τη δεκαετία του ’80, με την επανάσταση των μικροϋπολογιστών».
«Τι σε φοβίζει στο μέλλον» τον ρώτησα «και σε τι ελπίζεις;». «Με φοβίζει ένα νέο, διαφορετικό και ακόμη μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ πλουσίων και φτωχών» μου είπε. «Με φοβίζει η παράδοση ακόμη και της μεσαίας τάξης σε μια ελίτ γνώσης που θα αποφασίζει για εμάς χωρίς εμάς». «Οσο για την ελπίδα… τη στηρίζω στη δημοκρατία. Είναι χαρακτηριστικό ότι το Διαδίκτυο – το μεγαλύτερο σύστημα που δημιούργησε ποτέ ο άνθρωπος – συνεχίζει τη συγκλονιστική πορεία του ακριβώς επειδή βασίζεται σε δημοκρατικούς κανόνες. Πιστεύω λοιπόν πως, παρ’ ότι ο φόβος είναι μεγάλος και ο Κουρτσβάιλ έχει δίκιο όταν κάνει λόγο για το σημείο σύγκλισης ανθρώπων-μηχανών σε είκοσι χρόνια, η δημοκρατία είναι αυτή που θα μας δώσει τις λύσεις».
