Ανεπαρκείς καθηγητές, μαθητές που δεν μπορούν να κάνουν τις στοιχειώδεις μαθηματικές πράξεις, προβληματισμένοι «μεταρρυθμιστές», αγχωμένοι επιστήμονες. Τι συμβαίνει επιτέλους στον χώρο της παιδείας; Για πόσο καιρό ήταν κρυμμένη κάτω από τη φαινομενικά ήρεμη διδακτική καθημερινότητα η «μαύρη τρύπα» που αποκάλυψαν σε ολόκληρη την εκπαιδευτική διαδικασία οι πρόσφατες μεταρρυθμίσεις Αρσένη; Και πού οδηγεί τώρα η αποκάλυψή της; Ευθύνονται οι καθηγητές, ευθύνονται οι μαθητές, ευθύνεται το κράτος;
Ουδείς μπορεί να πει με ακρίβεια. Οι «αμόρφωτοι» της μόρφωσης εξελίσσονται σε μια σύγχρονη κατάρα που μας δείχνει τώρα το πραγματικό πρόσωπό της, μόνο και μόνο επειδή το μέγεθός της ξεπέρασε τα επιτρεπόμενα όρια. Και όμως… Τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί οδηγούν σε συμπεράσματα που μοιάζουν αναντίστοιχα με την εικόνα που αποκαλύφθηκε τις τελευταίες ημέρες. Σύμφωνα με αυτά, ο μαθητής είναι σήμερα ο πιο σκληρά «εργαζόμενος» έλληνας πολίτης. Συνήθως καταναλώνει ολόκληρη την ημέρα του στη μελέτη και πολλές φορές οι ώρες της δεν του φθάνουν για να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις του. Ξεκινάει το αυστηρό πρόγραμμά του από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού και προτού τελειώσει το γυμνάσιο πρέπει ήδη να ξέρει καλά μια ξένη γλώσσα, γιατί μετά θα πρέπει να αφιερωθεί στο φροντιστήριο. Ερευνες πανεπιστημιακών αποκαλύπτουν ότι οι μαθητές μπαίνουν στην «αρένα» του σχολικού ανταγωνισμού από την πρώτη σχολική ηλικία και βεβαίως ώσπου να φθάσουν στην Γ´ Λυκείου έχουν περάσει από όλα τα στάδια της εντατικής καθημερινής μελέτης. Οσο για το άγχος… Μάλλον ξέρουν περισσότερα γι’ αυτό απ’ όσο μπορούμε να φανταστούμε.
* Ο μαθητής του λυκείου
«Οι μαθητές ασφυκτιούν» δήλωσε στο «Βήμα» ερευνητής εκπαιδευτικός. «Σήμερα δεν κάνουν κοπάνες για να πάνε να διασκεδάσουν, όπως κάναμε στο παρελθόν, αλλά για να γυρίσουν σπίτι τους να διαβάσουν γιατί δεν προλαβαίνουν. Κάνουν καταλήψεις για να ξεκουραστούν, όχι για να διαμαρτυρηθούν. Δεν ξέρουν πια για τι να διαμαρτυρηθούν»…
Ενας μαθητής του λυκείου χρειάζεται σήμερα, σύμφωνα με εκτιμήσεις των εκπροσώπων της Ομοσπονδίας Φροντιστών Εκπαιδευτικών Ελλάδας, περίπου 50 ώρες μελέτης την εβδομάδα ενώ ένας μαθητής γυμνασίου περίπου 20 ώρες την εβδομάδα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις μελών του ΔΣ του σωματείου ξενόγλωσσων φροντιστηρίων μάλιστα, οι μαθητές του γυμνασίου ασχολούνται στο φροντιστήριο κυρίως με ξένες γλώσσες, την εκμάθηση των οποίων έχουν ξεκινήσει πιθανότατα από τις τελευταίες τάξεις του δημοτικού. Δηλαδή από τρεις ως έξι ώρες εβδομαδιαίως. Στο δημοτικό, από την άλλη πλευρά, η μελέτη δεν είναι τόσο εντατική αλλά ο ελεύθερος χρόνος των παιδιών «γεμίζει» με άλλες εξωεκπαιδευτικές δραστηριότητες, όπως ο αθλητισμός, το μπαλέτο, το πιάνο. Ποιο είναι το πρόγραμμα των μαθητών σήμερα; Αρχίζουμε από τις «δύσκολες» ηλικίες, για να προχωρήσουμε προς τα πίσω…
«Περιμένουμε να φθάσουν οι γιορτές για να κερδίσουμε χρόνο να διαβάσουμε» δηλώνει στο «Βήμα» η 16χρονη Αντωνία Κουτσούκου, μαθήτρια του 14ου Λυκείου Περιστερίου. Η Αντωνία πηγαίνει στη Β´ Λυκείου και το πρόγραμμά της «ταιριάζει» απόλυτα με το πρόγραμμα των συμμαθητών της. Τι κάνει λοιπόν ένας μαθητής της Β´ Λυκείου; Το πρωί σηκώνεται στις 7 και μία ώρα αργότερα βρίσκεται στο σχολείο του. Στις 8.15 αρχίζουν τα μαθήματα. Το πρόγραμμα είναι εξάωρο ή επτάωρο, ανάλογα με την ημέρα. Στη 1.30 ή στις 2 το σχολείο τελειώνει. Επιστροφή στο σπίτι ως τις 2.30 και διάβασμα ως τις 3 ή τις 3.30, οπότε και ξεκινάει το φροντιστήριο. Το μάθημα στο φροντιστήριο διαρκεί συνήθως ως τις 7.30 το απόγευμα, με εξαίρεση κάποιες ημέρες της εβδομάδας που τελειώνει μία ώρα νωρίτερα. Επιστροφή στο σπίτι και διάβασμα ως τις 11.30 ή τις 12. Βραδινός ύπνος.
«Η αλήθεια είναι ότι αισθάνομαι πιεσμένη» λέει η Αντωνία. «Το πρόγραμμά μου είναι πλήρες. Και εγώ αλλά και οι συμμαθητές μου είμαστε πάρα πολύ πιεσμένοι και προσπαθούμε να εξοικονομήσουμε χρόνο για να διαβάσουμε περισσότερο. Δεν προλαβαίνουμε και συνήθως διαβάζουμε και τα Σαββατοκύριακα ή κάνουμε διαγωνισμούς στα φροντιστήρια για να καλυφθούν τα μαθήματα…».
Η Χριστίνα Πουλίτση είναι 17 ετών και πηγαίνει στην Γ´ Λυκείου του 3ου Λυκείου Χαϊδαρίου. Πώς περνάει την ημέρα της; Ξυπνάει στις 7.30 και στις 8.15 βρίσκεται στο σχολείο της. Στη 1.30 ή στις 2 το μάθημα τελειώνει και στις 2.30 περίπου βρίσκεται σπίτι της. Ακολουθεί διάβασμα ως τις 6.30 το απόγευμα. Στις 7.30 ξεκινάει το φροντιστήριο, που συνήθως διαρκεί ως τις 10 ή τις 11 το βράδυ. Μετά ακολουθεί ξανά διάβασμα ως τις 12.30, οπότε και πέφτει για ύπνο. «Τώρα που είναι περίοδος διαγωνισμάτων πρέπει να διαβάζουμε πολύ περισσότερο» λέει η Χριστίνα. «Σίγουρα μου λείπει ύπνος».
* Ο μαθητής του γυμνασίου
Ο μαθητής του γυμνασίου παίρνει την πρώτη του «γεύση» από φροντιστήριο παρακολουθώντας μαθήματα ξένων γλωσσών. Οπως λέει κ. Γ. Μιχαηλίδης, εκπρόσωπος των ξενόγλωσσων φροντιστηρίων, οι μαθητές παρακολουθούν τρεις ως έξι ώρες την εβδομάδα, ανάλογα με το πόσες γλώσσες μαθαίνουν. Η κυρία Ε. Παπαδέα, πρόεδρος της ΟΕΦΕ (Ομοσπονδία Εκπαιδευτικών Φροντιστών Ελλάδος), λέει ότι οι μαθητές του γυμνασίου δεν παρακολουθούν εντατικά προγράμματα στα κύρια μαθήματα του σχολείου τους όπως εκείνοι του λυκείου και συνεπώς τα τμήματα των μαθητών του γυμνασίου στο φροντιστήριό της είναι συνήθως ολιγομελή.
Ποιο είναι το πρόγραμμα του μαθητή του γυμνασίου; Ο Θεόδωρος Στεργίου είναι 15 ετών, πηγαίνει στην Γ´ τάξη του 21ου Γυμνασίου της Αθήνας, στην Γκράβα. Ξυπνάει στις 7.30 και στις 8.15 βρίσκεται στο σχολείο του. Στη 1.30 ή στις 2 τελειώνει το σχολείο του. Από τις 2.30 ως τις 6.30 ή τις 7.30 διαβάζει στο σπίτι του. Από τις 8 ως τις 10 το βράδυ έχει φροντιστήριο. Ελεύθερο μένει μόνο ένα βράδυ του την εβδομάδα. Σε περιόδους διαγωνισμών ή πριν από την ολοκλήρωση των σχολικών τριμήνων κάνει πέντε με έξι ώρες την εβδομάδα ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι του, στα μαθήματα που θεωρεί ότι είναι «αδύνατος». Το Σάββατο έχει δύο ώρες το πρωί φροντιστήριο ξένης γλώσσας και παράλληλα κάνει περίπου δύο ώρες παραδοσιακό χορό και τρεις με τέσσερις ώρες ξυλοπλαστική, στο Πολιτιστικό Κέντρο της Γκράβας. Ο Θοδωρής έκανε και τρεις φορές την εβδομάδα κολύμπι, αλλά το σταμάτησε γιατί δεν άντεχε την κούραση και το υπερφορτωμένο πρόγραμμά του.
Ο μαθητής του δημοτικού
Η Ανατολή Καραβά είναι εννέα ετών και πηγαίνει στην Δ´ τάξη του 3ου Δημοτικού Σχολείου Παγκρατίου. Ξυπνάει στις 7.30, με στόχο στις 8.15 να βρίσκεται στο σχολείο της. Γυρίζει στο σπίτι της στις 2 το μεσημέρι, ύστερα από ένα εξάωρο μάθημα. Τρεις φορές την εβδομάδα έχει αγγλικά από τις 4 το μεσημέρι ως τις 5.30 το απόγευμα. Τα αγγλικά της ωστόσο τα ξεκίνησε από τη Β´ τάξη και εφέτος που άρχισε να μαθαίνει ξένη γλώσσα και στο σχολείο τής φαίνεται «παιχνιδάκι». Η Ανατολή δεν προλαβαίνει να κοιμηθεί το μεσημέρι, γιατί συνήθως διαβάζει για το φροντιστήριό της. Από τις 6 το απόγευμα που γυρίζει στο σπίτι της ως τις 9 διαβάζει για το σχολείο της. Στις 10 το βράδυ συνήθως πέφτει για ύπνο. Το πρόγραμμά της έχει εντατικοποιηθεί εφέτος, αφού πέρυσι προλάβαινε να κοιμηθεί στις 9 το βράδυ. Η Ανατολή μπορεί να είναι πολύ μικρή, αλλά ξέρει ήδη κομπιούτερ…
