ΚΙΝΔΥΝΟ για τη δημόσια υγεία και το περιβάλλον αποτελούν οι ανεξέλεγκτες χωματερές της χώρας, που αισίως φθάνουν τις 3.500 και «φιλοξενούνται» σε ακτές, μνημεία, ρέματα, ποτάμια, δασικές εκτάσεις, ακόμη και σε αρχαιολογικούς χώρους. Η κατάσταση που επικρατεί είναι κυριολεκτικά εφιαλτική: δυσοσμία, έντομα, πουλιά που τσιμπολογούν τα σκουπίδια, μόλυνση του υπεδάφους και του υπόγειου υδροφόρου ορίζοντα, τοξικές ουσίες στον αέρα, ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας, αισθητική υποβάθμιση και, το κυριότερο, κίνδυνος πυρκαϊάς από την αυτανάφλεξη των σκουπιδιών.
Στην Ελλάδα του 21ου αιώνα οι ανεξέλεγκτες χωματερές δίνουν μια τριτοκοσμική διάσταση στη χώρα και απειλούν την υγεία μας και το περιβάλλον. Οι περισσότερες από τις ανεξέλεγκτες χωματερές εξακολουθούν να λειτουργούν. Αλλά και όσες είναι πλέον ανενεργές απειλούν την υγεία μας και τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα, αφού δεν έγιναν έργα αποκατάστασης των σκουπιδότοπων.
Στην Αττική, που κατά μία έννοια αποτελεί τη βιτρίνα της χώρας, οι παράνομες – ανεξέλεγκτες χωματερές είναι 22, σύμφωνα με καταγραφή που έγινε από το ΥΠΕΧΩΔΕ. Οι περισσότερες συγκεντρώνονται στην Ανατολική Αττική και, σύμφωνα με έγγραφα των Δασαρχείων Καπανδριτίου και Λαυρίου που παρουσιάζει σήμερα «Το Βήμα», οι περισσότερες βρίσκονται μέσα σε δασικές περιοχές. Αυτό σημαίνει ότι εκτός από τη ρύπανση του εδάφους εγκυμονούν κινδύνους πυρκαϊών και καταστροφής των δασών.
Αυτή την τριτοκοσμική διάσταση επεχείρησε να εξαλείψει το ΥΠΕΧΩΔΕ με το ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης των απορριμμάτων, το οποίο όμως προσέκρουσε σε ό,τι αφορά τουλάχιστον την Ανατολική Αττική στην άρνηση των κατοίκων και των τοπικών αρχόντων να αποδεχθούν αλλαγές προς το βέλτιστο, αλλαγές που προβλέπουν τη δημιουργία ενός χώρου υγειονομικής ταφής απορριμμάτων, αντί για τις διάσπαρτες εστίες μόλυνσης των ανεξέλεγκτων χωματερών.
«Το ΥΠΕΧΩΔΕ προωθεί ένα πρόγραμμα ολοκληρωμένης διαχείρισης των απορριμμάτων σε όλη τη χώρα ύψους 100 εκατ. δρχ. Ειδικά στην Αττική, σε συνεργασία με τον Ενιαίο Σύνδεσμο Δήμων και Κοινοτήτων Νομού Αττικής (ΕΣΔΚΝΑ), προχωρεί σε μια ριζοσπαστική πρωτοβουλία μέγιστης οικολογικής, υγειονομικής και οικονομικής σημασίας για την προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, που είναι η εφαρμογή ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των απορριμμάτων με τη δημιουργία χώρων υγειονομικής ταφής απορριμμάτων και εργοστασίων ανακύκλωσης. Παράλληλα προωθεί και την ανακύκλωση στην πηγή, που εφαρμόζεται σε 52 δήμους της Αττικής» εξήγησε ο υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Εργων κ. Κ. Λαλιώτης. Και πρόσθεσε ότι στα πλαίσια αυτού του συνολικού προγράμματος θα κλείσουν όλοι οι ανεξέλεγκτοι χώροι απόθεσης στον νομό Αττικής.
Ηδη το πρόγραμμα εφαρμόζεται στη Δυτική Αττική. Αλλά στην Ανατολική Αττική τα πράγματα δεν βαίνουν τόσο ομαλά. Κάτοικοι και τοπικοί άρχοντες του Γραμματικού, της Κερατέας και του Αυλώνα προσέφυγαν στο Συμβούλιο της Επικρατείας και ζητούν να μη δημιουργηθεί χώρος υγειονομικής ταφής στην περιοχή τους. Η απόφαση αναμένεται να εκδοθεί.
«Παρουσιάσαμε στο Συμβούλιο της Επικρατείας την κατάσταση που υπάρχει σήμερα στην Ανατολική Αττική με τις 20 ανεξέλεγκτες χωματερές, που είναι βόμβες για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Πώς είναι δυνατόν να κλείνουν τα μάτια σε αυτή την κατάσταση η νομαρχιακή και η τοπική αυτοδιοίκηση, οι πολίτες; Πώς θα κλείσει τα μάτια το ΣτΕ σε αυτή την τριτοκοσμική αθλιότητα της Ανατολικής Αττικής; Υπάρχει και το άρθρο 24 του Συντάγματος που προστατεύει το περιβάλλον. Πώς θα αγνοηθεί;» τόνισε ο κ. Λαλιώτης. Και πρόσθεσε ότι εκτός από τα νομικά επιχειρήματα υπάρχει η κοινωνική ευθύνη, η περιβαλλοντική ευαισθησία και η πραγματικότητα. Σκουπιδότοποι στα δάση προκαλούν φωτιές
ΤΟ ΥΠΕΧΩΔΕ έχει καταγράψει 22 ανεξέλεγκτες χωματερές στην Αττική, στις θέσεις Μέγαρα, Οινόη, Ερυθρές, Αυλώνα, Καπανδρίτι, Μαλακάσα – Ωρωπό, Αφίδνες, Πολυδένδρι, Κάλαμο, Γραμματικό, Βαρνάβα, Σταμάτα, Μαραθώνα, Κερατέα, Ανάβυσσο, Μαρκόπουλο, Κρωπία, Παλαιά Φώκαια, Βάρη, Καλύβια Θορικού, Λαύριο. Τα σκουπίδια που αποτίθενται εκεί εκπέμπουν εκτός των άλλων τοξικές ουσίες στον αέρα, φουράνες και διοξίνες, ιδιαίτερα επικίνδυνες για τον άνθρωπο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Γεωργίας, πολλές πυρκαϊές προήλθαν από τις ανεξέλεγκτες χωματερές.
Αποκαλυπτικά είναι έγγραφα του Δασαρχείου Καπανδριτίου, που απεστάλησαν στα υπουργεία Γεωργίας και ΠΕΧΩΔΕ αλλά και προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών, που διενεργεί προανάκριση για τα αίτια των πυρκαϊών της τελευταίας 10ετίας.
Σε έγγραφο του Δασαρχείου Καπανδριτίου, που αναφέρεται στις θέσεις των χωματερών της περιοχής, τονίζεται ότι:
Του Ωρωπού είναι στα όρια δάσους. Του Αυλώνα είναι σε εγκαταλελειμμένο λατομείο, στα όρια καμένης αναδασωτέας έκτασης. Του Γραμματικού είναι σε παλιό όρυγμα μεταλλείων, εντός δασικής έκτασης. Του Βαρνάβα είναι εντός δάσους. Του Καλάμου είναι εντός καμένου αναδασωτέου δάσους. Του Καπανδριτίου είναι εντός καμένου αναδασωτέου δάσους. Του Πολυδενδρίου είναι εντός καμένου αναδασωτέου δάσους.
Από το βιβλίο στατιστικής πυρκαϊών, που τηρεί το Δασαρχείο Καπανδριτίου, προκύπτει ότι από τις ανεξέλεγκτες χωματερές ξεκίνησαν αρκετές πυρκαϊές που κατέστρεψαν δάση. Σε έγγραφο του Δασαρχείου τονίζεται μεταξύ άλλων:
Από τη χωματερή που βρίσκεται στη θέση «Πασά Βρύση» της Κοινότητας Ωρωπού ξεκίνησε στις 13.7.1985 πυρκαϊά που έκαψε δάσος εμβαδού 8.014 στρεμμάτων. Επίσης στις 29.5.1994 άλλη πυρκαϊά, που προήλθε από τον ίδιο χώρο, έκαψε έκταση 4,5 στρεμμάτων.
Από τη χωματερή που βρίσκεται στη θέση «Στόπεζα» Μαρκοπούλου, της κτηματικής περιφέρειας Πολυδενδρίου Αττικής, στις 11.6.1990 ξεκίνησε φωτιά που έκαψε έκταση 5.415 στρεμμάτων.
Από τη χωματερή στη θέση «Κοτρώνι», της κτηματικής περιφέρειας Δήμου Αυλώνα, που λειτουργούσε μέχρι πρότινος, στις 5.9.1992 ξεκίνησε πυρκαϊά που έκαψε έκταση δάσους 55.000 στρεμμάτων.
Αλλά και το Δασαρχείο Λαυρίου με έγγραφό του προς το ΥΠΕΧΩΔΕ τονίζει ότι κατά την τελευταία πενταετία σημειώθηκαν αλλεπάλληλα επεισόδια πυρκαϊών κοντά σε σκουπιδότοπους.
Από τη χωματερή του Δήμου Λαυρεωτικής ξεκίνησε η πυρκαϊά της 30.6.1994. «Η θέση του χώρου απορριμμάτων θεωρούμε ότι είναι άκρως επικίνδυνη, επειδή βρίσκεται σε προσήνεμο σημείο (κατά τη διάρκεια του θέρους επικρατούν στην περιοχή ισχυροί άνεμοι, εντάσεως 8-9 μποφόρ, μελτέμια) και μπορούν να μεταφερθούν στις όμορες δασικές εκτάσεις φλεγόμενα σκουπίδια», τονίζεται στο έγγραφο. Και προστίθεται ότι η χωματερή Λαυρίου αποτελεί κίνδυνο για τον Εθνικό Δρυμό Σουνίου.
Κατά την τελευταία πενταετία σημειώθηκαν τρεις πυρκαϊές: στις 27.7.1992 κάηκαν 1550 στρέμματα· στις 15.6.1994 και στις 31.8.1995. Ολες ξεκίνησαν από τον σκουπιδότοπο της Κοινότητας Καλυβίων. Για τις πυρκαϊές υποβλήθηκαν πρωτόκολλα μηνύσεων. Αλλες έξι πυρκαϊές αποτέφρωσαν όμορες δασικές εκτάσεις κοντά στη χωματερή.
Η χωματερή της Κοινότητας Παλαιάς Φώκαιας βρίσκεται σε παλαιό λατομείο. Λόγω της μορφολογίας του εδάφους ευνοείται η δημιουργία ανοδικών ρευμάτων, τα οποία με τη βοήθεια της θαλάσσιας αύρας ευνοούν τη μεταφορά φλεγόμενων σκουπιδιών στις όμορες δασικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα ο χώρος να γίνεται αιτία πρόκλησης δασικών πυρκαϊών κατ’ επανάληψη στο παρελθόν, τα έτη 1979, 1987, 1994.
Η θέση της χωματερής Δήμου Κερατέας θεωρείται άκρως επικίνδυνη γιατί βρίσκεται σε προσήνεμο σημείο. Ο χώρος έχει γίνει αιτία πρόκλησης δασικών πυρκαϊών το 1980, το 1985 και το 1995.
Ο χώρος απόθεσης απορριμμάτων της Κοινότητας Αναβύσσου βρίσκεται σε λοφώδη περιοχή, στη θέση Σκόρδι, και περιβάλλεται από δασικές εκτάσεις. Το 1993 ξεκίνησε από εκεί πυρκαϊά που κατέστρεψε όλες τις δασικές εκτάσεις στη γύρω περιοχή. Οι επιπτώσεις για τη δημόσια υγεία
ΑΠΟΚΑΛΥΠΤΙΚΗ είναι έκθεση του ΥΠΕΧΩΔΕ για τις επιπτώσεις που έχουν οι ανεξέλεγκτες χωματερές στη δημόσια υγεία:
Δήμου Μεγαρέων, Κοινοτήτας Οινόης και Δήμου Ερυθρών: τρεις ανεξέλεγκτες χωματερές, κοντά σε σπίτια, η πρώτη μέσα στον Μεγαρικό κόλπο, η δεύτερη κοντά σε καλλιεργήσιμη γη και η τρίτη μέσα στο ρέμα Μάρεση. Καταγράφονται δυσοσμία, ανάπτυξη εντόμων, ατμοσφαιρική ρύπανση από την καύση, αντιαισθητική κατάσταση, προβλήματα για τη δημόσια υγεία, κίνδυνος πυρκαϊάς.
Δήμου Αυλώνα: σε απόσταση 3-4 χιλιομέτρων από τα τελευταία σπίτια και 500-800 μέτρων από την Εθνική οδό βρίσκεται η χωματερή στον λόφο «Κλίσεζα», σε παλαιό λατομείο. Υπάρχει δυσοσμία, ανάπτυξη εντόμων και ερπετών, ατμοσφαιρική ρύπανση, οπτική ρύπανση. Η χωματερή δεν λειτουργεί τους τελευταίους μήνες και τα σκουπίδια του Αυλώνα μεταφέρονται στα Οινόφυτα. Ωστόσο ο χώρος δεν έχει αποκατασταθεί, με αποτέλεσμα η περιοχή να υφίσταται όλες τις συνέπειες από τα σκουπίδια που ήδη υπάρχουν και δημιουργούν στραγγίσματα στο υπέδαφος, ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων νερών, έκλυση επιβλαβών ουσιών στην ατμόσφαιρα, δυσάρεστες οσμές. Ανάλογα προβλήματα παρουσιάζουν οι χωματερές των Κοινοτήτων Καπανδριτίου και Γραμματικού, οι οποίες, αν και δεν λειτουργούν πια, ρυπαίνουν το έδαφος και τον αέρα από τα σκουπίδια που ήδη υπάρχουν.
Κοινοτήτων Μαλακάσας, Ωρωπού, Σκ. Ωρωπού. Χαλκουτσίου, Ν. Παλατίων, Συκαμίνου: Βορειοδυτικά του Δηλεσίου ή νοτιανατολικά του Ωρωπού, σε απόσταση 3 χλμ. περίπου από τη θέση «Σπηλιά Γκουρή», 500 μέτρα από κατοικίες, σε πευκόφυτη δασώδη περιοχή, υπάρχει χωματερή που θεωρείται πλέον κορεσμένη. Οι επιπτώσεις από τη λειτουργία της είναι υποβάθμιση αέρα από καπνούς, δυσοσμία, ρύπανση επιφανειακών και υπόγειων νερών, κίνδυνος πυρκαϊάς, μείωση αγροτικής καλλιέργειας, επέμβαση στις χρήσεις γης.
Κοινότητας Πολυδενδρίου: σε απόσταση 1,5 χλμ. από κατοικίες και 200 μέτρων από αγροικίες λειτουργεί η χωματερή. Οι επιπτώσεις είναι δυσοσμία, υποβάθμιση αέρα από καπνούς, ανάπτυξη εντόμων, αισθητική και οπτική ρύπανση, κίνδυνος πυρκαϊάς. Ανάλογα προβλήματα δημιουργούν οι χωματερές των Κοινοτήτων Καλάμου και Βαρνάβα.
Δήμων Παιανίας, Κρωπίας και Κερατέας: κοντά στις κατοικίες υπάρχουν οι τρεις χωματερές, με όλες τις προαναφερθείσες επιπτώσεις.
Δήμου Μαρκοπούλου: κοντά σε λατομείο και κοντά σε αρχαιολογικό χώρο λειτουργεί η χωματερή του δήμου. Λόγω ικανής απόστασης από τις κατοικίες, μετριάζονται οι επιπτώσεις της. Υπό εξέταση παραμένει η τύχη της περιοχής των λατομείων και επομένως και της χωματερής.
Δήμου Λαυρεωτικής: σε δασική έκταση και σε απόσταση 2 χλμ. από τις κατοικίες βρίσκεται η χωματερή, όπου καίγονται τα απορρίμματα. Σε περίπτωση βροχόπτωσης τα απορρίμματα παρασύρονται σε πεδινές εκτάσεις και ρυπαίνουν σε μεγάλες αποστάσεις.
Κοινότητας Καλυβίων Θορικού: σε δασική έκταση 2 χλμ. από τις κατοικίες υπάρχει χωματερή. Τα πλησιέστερα δένδρα είναι ήδη μισοκαμένα από παλαιές πυρκαϊές.
Κοινότητας Αναβύσσου: σε απόσταση 1 χλμ. από τις κατοικίες, σε μικρή απόσταση από τον δημόσιο δρόμο και από καλλιέργειες, βρίσκεται η χωματερή. Σε απόσταση 1 χλμ. περίπου γίνονται γεωτρήσεις για ύδρευση. Η περιοχή πρέπει να αποκατασταθεί και να καθαρισθεί.
Κοινότητας Παλ. Φώκαιας: σε απόσταση 300 μέτρων από τον παραλιακό δρόμο, σε εγκαταλειμμένο λατομείο και σε απόσταση 600 μέτρων από κατοικίες, υπάρχει χωματερή.
Εκτός των προαναφερθέντων, στην Αττική υπάρχουν και χωματερές των οποίων η λειτουργία διεκόπη προ ετών, όπως της Βάρης, της Παλλήνης, των Σπάτων, και οι οποίες παρ’ όλα αυτά εξακολουθούν να ρυπαίνουν το υπέδαφος γιατί δεν έγινε ακόμη αποκατάστασή τους. Τα κονδύλια υπάρχουν, αλλά φαίνεται ότι οι δήμαρχοι και οι κοινοτάρχες καθυστερούν να κάνουν τις αναγκαίες μελέτες, τις οποίες όφειλαν να ολοκληρώσουν στο τέλος του περασμένου έτους ώστε να καταρτισθεί το σχέδιο ανάπλασης των ανεξέλεγκτων χωματερών.
