Ο βασιλιάς των Φράγκων και κατόπιν αυτοκράτορας της Δύσης Καρλομάγνος ή Κάρολος ο Μέγας ή Κάρολος A’ ανέβηκε στον θρόνο μαζί με τον αδελφό του Καρλομάνο όταν πέθανε ο πατέρας τους Πιπίνος Γ’ ο Βραχύς, το 768. Το 771, μετά τον θάνατο του αδελφού του, ο Καρλομάγνος απέμεινε μόνος κύριος του βασιλείου.
Αρχικά ο Κάρολος αποκλήθηκε «μεγάλος» (magnus στα λατινικά) προς διάκριση από τον ένα γιο του που λεγόταν επίσης Κάρολος. Αλλά η ιστορία είχε διαφορετικούς λόγους που του απέδωσε τον ίδιο χαρακτηρισμό. H μακρά βασιλεία του Καρλομάγνου μετέβαλε ριζικά το πρόσωπο της Ευρώπης πολιτικά και πολιτιστικά, και ο ίδιος έμεινε στη σκέψη των ανθρώπων του Μεσαίωνα ως ο ιδανικός βασιλιάς. Μερικοί ιστορικοί έχουν την τάση να θεωρούν τη βασιλεία του ως την απαρχή του καθαυτό Μεσαίωνα.
Ο Καρλομάγνος ήταν το πρώτο μη εκκλησιαστικό πρόσωπο στο οποίο αφιερώθηκε βιογραφία τον Μεσαίωνα. Την έγραψε ο Εϊνάρδος, λόγιος που έζησε στην Αυλή του Καρλομάγνου τα χρόνια μετά το 795, έχοντας ως πρότυπο τη βιογραφία του ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου από τον Σουητώνιο. Ο Εϊνάρδος περιγράφει την εμφάνιση του Καρλομάγνου, το ντύσιμό του, τις συνήθειές του στο φαγητό και στο ποτό, τις θρησκευτικές του συνήθειες και τα πνευματικά του ενδιαφέροντα.
Δεν έμαθε να γράφει
Κατά τον Εϊνάρδο, ο Καρλομάγνος ήταν υψηλόσωμος, δυνατός, είχε καλή υγεία και δεν έτρωγε πολύ. Αγαπούσε τη σωματική άσκηση, την ιππασία, το κυνήγι και το κολύμπι. Οι φράγκοι βασιλείς ως τότε δεν είχαν μόνιμο τόπο διαμονής. Ο Καρλομάγνος διάλεξε για πρωτεύουσά του το Ακυίσγρανο, δηλαδή το Ααχεν (Αιξ-λα-Σαπέλ στα γαλλικά), στη σημερινή Γερμανία, λόγω των θερμών πηγών του. Του άρεσε να παίρνει εκεί το λουτρό του μαζί με την οικογένειά του, φίλους και αυλικούς. Ο Καρλομάγνος μιλούσε και διάβαζε λατινικά, καθώς και φραγκικά, και καταλάβαινε λίγα ελληνικά. Παρά τις προσπάθειές του όμως ουδέποτε κατόρθωσε να μάθει να γράφει.
Διαθέτοντας ακατάβλητη κράση και εξαίρετες στρατηγικές ικανότητες, ο Καρλομάγνος με τις εκστρατείες του επεξέτεινε το κράτος του στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Ολοκλήρωσε τον πόλεμο του πατέρα του στην Ακουιτανία, όπου όρισε βασιλιά τον γιο του Λουδοβίκο, κατέκτησε τη Σαξονία, πολέμησε κατά των Δανών, κατέστρεψε το βασίλειο των Αβάρων στην Ουγγαρία, υπέταξε τους Βρετόνους, τους Βαυαρούς και διάφορους σλαβικούς λαούς.
Ισως όμως η σημαντικότερη από τις εκστρατείες τού Καρλομάγνου, αυτή με το βαθύτερο πολιτικό περιεχόμενο, ήταν εκείνη που έγινε νοτίως των Αλπεων, στην Ιταλία. H εκστρατεία είχε ως αποτέλεσμα τη σύσφιγξη των σχέσεων ανάμεσα στον βασιλέα των Φράγκων και στον πάπα, διαδικασία που είχε αρχίσει την εποχή του Πιπίνου Γ´ και που επρόκειτο να έχει βαρύνουσες συνέπειες για το πολιτικό μέλλον της Ευρώπης.
Επέμβαση στην Ιταλία
H επέμβαση του Καρλομάγνου στην Ιταλία είχε ως αφορμή το αίτημα που υπέβαλε ο πάπας Αδριανός στον βασιλέα των Φράγκων ζητώντας του βοήθεια για να αντιμετωπίσει την απειλή των Λομβαρδών. H εκστρατεία του Καρλομάγνου εναντίον τους τον χειμώνα του 773-4 ήταν σύντομη και αποφασιστική. Οι Λομβαρδοί ηττήθηκαν και στον τίτλο του «βασιλιάς των Φράγκων» ο Καρλομάγνος πρόσθεσε «και των Λομβαρδών». Αργότερα όρισε τον γιο του Πιπίνο βασιλιά της Ιταλίας.
Το 799 ο πάπας Λέων Γ’ κινδύνευσε από εχθρούς του ρωμαίους ευγενείς, οι οποίοι επιχείρησαν να του βγάλουν τα μάτια και να του κόψουν τη γλώσσα. Ο πάπας βρήκε καταφύγιο κοντά στον Καρλομάγνο, ο οποίος βρισκόταν σε μία από τις εκστρατείες του κατά των Σαξόνων. Ο Καρλομάγνος έπραξε τα δέοντα και ο Λέων ανέκτησε τον παπικό θρόνο. Τον επόμενο χρόνο ο Καρλομάγνος επισκέφθηκε τη Ρώμη. Ανήμερα τα Χριστούγεννα του 800, στον ναό του Αγίου Πέτρου, ο πάπας έστεψε τον Καρλομάγνο Αυτοκράτορα των Ρωμαίων.
Τα παρασκήνια της στέψης είναι ένα από τα πλέον συζητημένα θέματα της μεσαιωνικής ιστορίας. Δεν έχει εξακριβωθεί αν η στέψη ήταν προσυμφωνημένη με τον Καρλομάγνο ή αν αποτελούσε πρωτοβουλία του πάπα με σκοπό να δεθεί ακόμη περισσότερο με την αγία έδρα ο βασιλιάς των Φράγκων και να συνεχίσει να της παρέχει την προστασία του. Ποιοι ήταν αυτοί οι «Ρωμαίοι», των οποίων αυτοκράτορας στεφόταν ο Καρλομάγνος; Ηταν οι κάτοικοι της Ρώμης και της γύρω περιοχής; Ή μήπως η κίνηση αυτή αποτελούσε την πραγματοποίηση παλαιού ονείρου για την ανασύσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπό το σκήπτρο ενός ηγεμόνα ομόφυλου με εκείνους που την είχαν καταλύσει;
Αυτονομία από το Βυζάντιο
Τα ερωτήματα αυτά παραμένουν αναπάντητα, αλλά οι συνέπειες της στέψης ήταν ολοφάνερες. Ο Καρλομάγνος, που ήταν ηγεμόνας πολλών και διαφόρων λαών, αποκτούσε έναν απλό και περιεκτικό τίτλο που προκαλούσε δέος και που ο καθένας μπορούσε να τον ερμηνεύσει όπως ήθελε. Από την πλευρά τού πάπα, με τη στέψη και τη συνακόλουθη εδραίωση των δεσμών του με τον ισχυρό Καρλομάγνο προέκυπτε ένα κοσμικό παπικό κράτος που έμελλε να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό πολιτικό ρόλο στα ευρωπαϊκά πράγματα για πολλούς αιώνες. Τέλος, με τη δημιουργία της Δυτικής Αυτοκρατορίας τόσο η κοσμική εξουσία όσο και η θρησκευτική αποκτούσαν την αυτονομία τους απέναντι στον μοναδικό νόμιμο κληρονόμο της αρχαίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη, όπου η στέψη του Καρλομάγνου προκάλεσε οργή και δεν αναγνωρίστηκε παρά ύστερα από αρκετά χρόνια, και πάλι με επιφυλάξεις.
Στην απέραντη αυτοκρατορία του Καρλομάγνου όλες οι εξουσίες, πολιτικές, διοικητικές, δικαστικές, εκκλησιαστικές και πολιτιστικές, εκπορεύονταν από τη βασιλική Αυλή. Εκεί ο Καρλομάγνος είχε συγκεντρώσει πολλούς επιφανείς λογίους από διάφορες περιοχές του κράτους του αλλά και από άλλες χώρες. Διαπρεπέστεροι ανάμεσά τους ήταν ο Φράγκος Εϊνάρδος, ο βιογράφος του Καρλομάγνου, και ο Αγγλος Αλκουίνος.
Από την αρχή της βασιλείας του ο Καρλομάγνος και οι σύμβουλοί του είχαν καταπιαστεί με το έργο να βάλουν σε τάξη τις φραγκικές περιοχές σύμφωνα με τη θέληση του Θεού. Στα συμβούλια που συνέρχονταν κάθε χρόνο με τη συμμετοχή της Αυλής και αξιωματούχων, λαϊκών και κληρικών, από όλη την επικράτεια, λαμβάνονταν αποφάσεις για ποικίλα θέματα που αφορούσαν όλους τους τομείς της ζωής και θέσπιζαν κανόνες για την Εκκλησία, για τα μοναστήρια και για όλο το βασίλειο.
Τις αποφάσεις αυτές τις μετέφεραν στους κατά τόπους κόμητες και επισκόπους ζεύγη αντιπροσώπων του Καρλομάγνου, ένας ευγενής και ένας κληρικός, οι οποίοι περιόδευαν την επικράτεια.
H «αναγέννηση» της εποχής του Καρλομάγνου, όπως χαρακτηρίστηκε αυτή η περίοδος, είχε ως βάση την εκπαίδευση, στην οποία ο Καρλομάγνος έδωσε μεγάλη σημασία, προπαντός στην εκπαίδευση του κλήρου, από τον οποίο τα φώτα της γνώσης θα διαχέονταν στον λαό.
Το 806 ο Καρλομάγνος μοίρασε την αυτοκρατορία του ανάμεσα στους τρεις γιους του. Αλλά οι δύο μεγαλύτεροι πέθαναν πριν από αυτόν. Ετσι το 813 ο Καρλομάγνος όρισε τον νεότερο γιο του Λουδοβίκο της Ακουιτανίας συναυτοκράτορα και διάδοχό του. Μετά τον θάνατο του Λουδοβίκου η αυτοκρατορία διαλύθηκε. Αλλά παρέμεινε για πάντα ζωντανός ο θρύλος του ηγεμόνα τον οποίο αυλικός ποιητής είχε χαρακτηρίσει «Rex Pater Europae», Βασιλέα Πατέρα της Ευρώπης.
KEIMENA: ΙΩΑΝΝΑ ΖΟΥΛΑ
