Αυτός ο δυϊσμός τελικά που καταδυναστεύει τη ζωή μας είναι αμείλικτος. Το καλό και το κακό, η αγάπη και το μίσος, το παρελθόν και το μέλλον αλλά και τόσα άλλα μορφοποιήθηκαν άριστα σε ένα αγαλματίδιο του 5ου αιώνα π.Χ. Το ευφυές αυτό γλυπτό, φυλαγμένο στο Μουσείο της Ετρουσκικής Ακαδημίας, στην Κορτόνα, ανήκει στον Ιανό με τα δύο πρόσωπα που κοιτούν προς αντίθετη κατεύθυνση προς τα πίσω και προς τα εμπρός, προς το παρελθόν και προς το μέλλον, προς την παλιά και προς τη νέα κατάσταση, πάντα μεταμορφωμένος από τις εικόνες που μεταφέρει.
Αν θυμάμαι καλά, ο Ιανός ήταν, Κρίτων, θεός των αρχαίων Ρωμαίων οι οποίοι πίστευαν ότι απ’ αυτόν απόρρεαν τα πάντα.
Και θα μας πεις πάλι ότι το γονίδιο είναι ένας Ιανός, αφού απ’ αυτό απορρέουν όλες οι λειτουργίες της ζωής και αν έπιασα καλά τη σκέψη σου, η έννοια του γονιδίου και κυρίως η εξέλιξή του είναι κατακερματισμένη, ραγισμένη, ευμετάβλητη, ένα «παιχνίδι» στις προτιμήσεις των βιολόγων.
Και οι δύο είσαστε άριστοι σήμερα γιατί πιάσατε το νόημα της σκέψης μου και επιβεβαιώσατε αυτά που λέμε τόσο καιρό, ότι δηλαδή η οικοδόμηση της έννοιας του γονιδίου υπήρξε αργή και δύσβατη μέσα από τις ποικίλες διαλογικές συζητήσεις ανάμεσα στους γενετιστές που κατέληγαν σε διαφορετικές απαντήσεις στα ερωτήματα για τη φύση και τη λειτουργία του γονιδίου.
Τώρα τελευταία μας μιλάς πολύ για την εξέλιξη των γονιδίων, Κρίτων.
Ιδιαίτερα για το πώς δημιουργούνται τα νέα γονίδια που είναι οι ισχυροί φορείς της εξέλιξης. Μπες λοιπόν στο θέμα, γιατί μάλλον ακούγεται ενδιαφέρον.
Εχεις δίκαιο, Φίλων, αλλά και εσύ, Ιων, γιατί σήμερα ήθελα να μιλήσουμε για μια νέα κατάκτηση που η πειραματική Γενετική έχει επιτύχει. Πρόκειται για την αποκάλυψη των επικαλυπτόμενων γονιδίων για τα οποία σας μίλησα κι άλλη φορά όταν προσπαθούσαμε να οριοθετήσουμε τη σύγχρονη έννοια του γονιδίου. Μια παρατήρηση λοιπόν που συνέβαλε στη διαμόρφωση της έννοιας του γονιδίου ήταν και αυτή για τα επικαλυπτόμενα γονίδια. Η υπαρκτή αυτή κατάσταση αφορά γονίδια που έχουν μερικές κοινές αλληλουχίες. Ετσι συμπυκνώνονται περισσότερες από μία εντολές σε μια συγκεκριμένη αλληλουχία νουκλεοτιδίων καθώς υπάρχουν διαφορετικά σημεία έναρξης και λήξης της εντολής για την κωδικοποίηση μια πρωτεΐνης.
Εξήγησέ μας όμως πάλι τη δυσκολία που δημιούργησαν τα επικαλυπτόμενα γονίδια στη δόμηση της έννοιας του γονιδίου.
Οπως καταλαβαίνεις, Φίλων, με τον τρόπο αυτό δεν υπάρχει ταύτιση γονιδίου και κιστρονίου αφού μια απλή μετάλλαξη μπορεί να επιδρά σε δύο, λ.χ., πολυπεπτίδια. Ασε που περιπλέκεται και η κατανόηση της τύχης μιας τέτοιας μετάλλαξης αφού μπορεί να είναι ωφέλιμη για το ένα πολυπεπτίδιο και βλαβερή για το άλλο. Θα θυμάστε βέβαια ότι το κιστρόνιο, μια σύγχρονη απόδοση της έννοιας του γονιδίου, είναι η μονάδα γενετικής λειτουργίας και η περιοχή κωδικοποίησης ενός πολυπεπτιδίου.
Δηλαδή τα επικαλυπτόμενα γονίδια μπορούν να θεωρηθούν σαν ένας άλλος εναλλακτικός τρόπος σχηματισμού νέων γονιδίων ή πολυπεπτιδίων;
* Ακριβώς, Ιων, γιατί η μικρή συχνότητα των κωδικών λήξης αυξάνει την πιθανότητα για μια τυχαία αλληλουχία του DNA να είναι ένα ανοικτό αναγνωστικό πλαίσιο το οποίο μπορεί να αποκτήσει με τυχαίες μεταλλάξεις κωδικό έναρξης και λήξης και να δώσει ένα νέο mRNA που θα μεταφρασθεί σε μια νέα πρωτεΐνη. Αλλη περίπτωση που το γονίδιο συμπεριφέρεται σαν τον Ιανό αφορά τις κρυσταλλίνες, πρωτεΐνες του ματιού που ρυθμίζουν τη διάθλαση του φωτός. Αμινοξική ανάλυση της κρυσταλλίνης πτηνών και κροκοδείλων δείχνει παρόμοια αλληλουχία με το ένζυμο της Β-γαλακτικής αφυδρογονάσης. Και οι δύο πρωτεΐνες κωδικοποιούνται από το ίδιο γονίδιο. Δηλαδή το ίδιο γονιδιακό προϊόν εξυπηρετεί διαφορετικές δράσεις μέσα από τη γονιδιακή ρύθμιση. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως γονιδιακός πλουραλισμός και προσθέτει στη δύσβατη κατανόηση της έννοιας του γονιδίου και της εξέλιξής του μια ακόμη δυσκολία, όπως και τα επικαλυπτόμενα γονίδια.
Πόσο δύσκολη είναι τελικά η απόσταξη της επιστημονικής αλήθειας, αλλά και της κάθε αλήθειας. Και πόσες προσεγγίσεις απαιτούνται για να είμαστε σίγουροι ότι λέμε την αλήθεια. Ιανικές διπλοπροσωπείες, Οβιδιακές μεταμορφώσεις, γονιδιακοί πλουραλισμοί, τα είδωλα και όχι τα πραγματικά, ακόμη και οι αναλήθειες είναι όλα περίπλοκες προσεγγίσεις για την αποκάλυψη της αλήθειας. Γι’ αυτό η εμμονή, ο δογματισμός, το απόλυτο στις σκέψεις μας και τις αποφάσεις μας, η ισχυρογνωμοσύνη, η αδιαλλαξία και η αδιαφορία για τη σκέψη του άλλου είναι επικίνδυνες ατραποί που παρεκκλίνουν από τον δρόμο της αλήθειας. Ας τις αποφεύγουμε αν θέλουμε να είμαστε κερδισμένοι στη ζωή μας.
