ΤΙΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ημέρες παρατηρείται από πλευράς Τουρκίας, ΗΠΑ και ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών μια έντονη αντίθεση στην πρόθεση και κυρίως στις ενέργειες της Κυπριακής Δημοκρατίας για αμυντική από αέρος θωράκισή της απέναντι στην τουρκική απειλή. Η αντίθεση από την πλευρά της Τουρκίας φθάνει και ως την καθαρά διατυπωμένη απειλή, ενώ από τις άλλες χώρες ως διπλωματικές διαμαρτυρίες προς την κυπριακή και την ελληνική κυβέρνηση με την αιτιολογία ότι τα εξοπλιστικά προγράμματα αυξάνουν την ένταση στην περιοχή και περιορίζουν τις δυνατότητες επίλυσης του προβλήματος.
Από την κοινή γνώμη ίσως δεν είναι εύκολο να ερμηνευθούν ο βαθμός και το μέγεθος των αντιδράσεων για την απόφαση αυτή της Κυπριακής Δημοκρατίας. Γιατί η απόκτηση ενός καθαρά αμυντικού αντιαεροπορικού, σύγχρονου βληματικού συστήματος, του S-300 PMU-1, ξεσηκώνει αυτή τη θύελλα των αντιδράσεων, ενώ η απόκτηση π.χ. των σύγχρονων ρωσικών αρμάτων Τ-80, 125 mm, ή και ταχύπλοων περιπολικών σκάφων δεν παρουσιάζει κάτι ανάλογο;
Θα μπορούσε εύκολα να επιχειρηματολογήσει κανείς ότι με την αγορά του συγκεκριμένου αεροπορικού συστήματος θίγονται άμεσα ή έμμεσα τα οικονομικά συμφέροντα των δυτικών βιομηχανιών, γεγονός που οδηγεί τις αντίστοιχες κυβερνήσεις σε αντιδράσεις υψηλών τόνων, αφού βλέπουν και προβλέπουν πως εξοπλιστικά προγράμματα υψηλού κόστους, που εθεωρούντο δεδομένου προσανατολισμού απόκτησης, μπορεί να αλλάξουν δρόμο.
Η άμεση αυτή οικονομική στενοχώρια μπορεί να είναι αρκετά ισχυρός λόγος των αντιδράσεων ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, που δεν θα είχαν καμία αντίρρηση αν η Κυπριακή Δημοκρατία τούς ζητούσε να της πουλήσουν δικά τους αντιαεροπορικά συστήματα, μικρού όμως βεληνεκούς, αφού δεν διαθέτουν κάτι ανάλογο του ρωσικού ή και του αμερικανικού (PATRIOT).
Η αμερικανική αντίδραση δεν προέρχεται φυσικά από τον φόβο οικονομικής απώλειας της συγκεκριμένης αγοράς, αφού η Ουάσιγκτον ποτέ δεν δέχθηκε να πουλήσει όπλα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Ενας, όμως, έμμεσος ίσως, παράγων οικονομικής ανησυχίας να υπάρχει και από αμερικανικής πλευράς, αφού πιθανώς η Ουάσιγκτον εκτιμά ότι η απόκτηση του ρωσικού συστήματος και η εγκατάστασή του στην Κύπρο μπορεί να οδηγήσουν και άλλες χώρες της περιοχής προς την ίδια κατεύθυνση.
Πάντως δεν μπορεί να θεωρηθεί ο οικονομικός παράγων ο κυρίαρχος λόγος των αμερικανικών αντιδράσεων.
ΑΛΛΑΖΕΙ
Ο ΣΥΣΧΕΤΙΣΜΟΣ
Συμπερασματικά λοιπόν φαίνεται ότι ο κυρίαρχος λόγος των αντιδράσεων, στο σύνολό τους, είναι ότι με την απόκτηση και την επιχειρησιακή λειτουργία του S-300 PMU1 στο έδαφος της ελεύθερης Κύπρου αλλάζει δραστικά ο συσχετισμός δυνάμεων στην περιοχή. Ποιων όμως δυνάμεων, αφού η Κυπριακή Δημοκρατία δεν προσθέτει αριθμούς οπλικών συστημάτων στις δυνάμεις επιφανείας ώστε να εξισορροπήσει ή να ανατρέψει τη σύγκριση με τις αντίστοιχες τουρκικές στο βόρειο τμήμα;
Η αλλαγή επέρχεται στην αποτελεσματικότητα των ενδεχομένως να εμπλακούν στον χώρο αεροπορικών δυνάμεων και αυτό είναι το κριτήριο επανεξέτασης της πολιτικής των εμπλεκομένων χωρών στο πρόβλημα της Κύπρου.
Η αμυντική πολιτική της χώρας μας είναι απλή και δεδομένη: στην περίπτωση όπου η Τουρκία αποφασίσει να εφαρμόσει την πολιτική των όπλων στην Κύπρο, οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις θα εμπλακούν άμεσα στην υπεράσπιση της απειλούμενης Κυπριακής Δημοκρατίας. Βασικό και ουσιαστικό ρόλο θα έχουν στην περίπτωση αυτή η τουρκική και η ελληνική αεροπορία. Με τα σημερινά αριθμητικά δεδομένα των δύο αεροποριών, ο γεωγραφικός παράγων παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα, στον εναέριο χώρο της Κύπρου και κατά επέκταση στην αποτελεσματικότητα των αντιπάλων δυνάμεων επιφανείας.
Μιας αεροπορικής δύναμης μπορεί κατ’ αρχήν η ισχύς της να ανάγεται στα μαχητικά αεροσκάφη που διαθέτει σε αριθμούς και ποιότητα, αλλά για τους ειδικούς και γνωρίζοντες η αποτελεσματικότητά της απέναντι στην αντίπαλο αεροπορική δύναμη είναι η συνιστώσα πολλών άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων στις αεροπορικές επιχειρήσεις οπλικών συστημάτων. Ετσι τα σύγχρονα αντιαεροπορικά (και αντιβαλλιστικά) πυραυλικά συστήματα (SAM), των επιδόσεων του S-300, αλλά και του PATRIOT, αποτελούν ένα εντελώς απαραίτητο συμπλήρωμα ενός σύγχρονου συστήματος αεράμυνας, του οποίου φυσικά κυρίαρχο όπλο και αναντικατάστατο είναι το μαχητικό αεροσκάφος.
ΤΙ ΦΟΒΟΥΝΤΑΙ
ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ
Η ανάλυση και η αξιολόγηση, από ό,τι φαίνεται, ορισμένων νέων δεδομένων που εισέρχονται στον συσχετισμό δυνάμεων και συγκεκριμένα των αεροπορικών δυνάμεων εξηγούν, κατά τη γνώμη μας, την τουρκική τουλάχιστον αντίδραση για την αγορά του συγκεκριμένου οπλικού συστήματος από την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι τουρκικές Ενοπλες Δυνάμεις γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι επιχειρήσεις επιφανείας επί του κυπριακού εδάφους (και θαλάσσης) θα τεθούν αμέσως σε αμφίβολη επιτυχία αν δεν τις υποστηρίζει συνεχώς η τουρκική αεροπορία.
Κυρίαρχο στοιχείο της επιτυχίας των τουρκικών χερσαίων δυνάμεων στις επιχειρήσεις στην Κύπρο το 1974 απετέλεσε τόσο για πραγματικούς όσο και για ψυχολογικούς λόγους η κυριαρχία της Τ.Α. πάνω από την Κύπρο. Το γεγονός αυτό κατ’ επανάληψη έχει γραφθεί και τονισθεί τόσο από πλευράς τούρκων ειδικών όσο και από τη δική μας πλευρά.
Ετσι ο στρατηγικός σχεδιασμός από το πολιτικοστρατιωτικό κατεστημένο της Αγκυρας για την «επίλυση του Κυπριακού», ο οποίος βασίζεται στην απειλή χρήσεως βίας, για κατάληψη μέρους ή του συνόλου του υπολοίπου της Κύπρου, λόγω απόλυτης στρατιωτικής κυριαρχίας στην περιοχή, τινάζεται στον αέρα. Με την εγκατάσταση και επιχειρησιακή λειτουργία του συστήματος S-300 PMU-1 ολοκληρώνεται ουσιαστικά ένα σύγχρονο σύστημα αεράμυνας, το οποίο ως σήμερα διέθετε μόνο κάποια μαχητικά αεροσκάφη (με όποιους περιορισμούς λόγω απόστασης), Radars αποκάλυψης της εναερίου απειλής και βληματικά συστήματα μικρής εμβέλειας (SHORAD), για την προστασία συγκεκριμένων στόχων και όχι περιοχής.
Η αλληλοκάλυψη των μέσων αεράμυνας τοποθετεί πλέον την αποτελεσματικότητα στη διάσταση που πρέπει να έχει ένα σύστημα που θέλει να προστατεύσει μια σχετικά ευρεία περιοχή, επί της οποίας η δράση της αντιπάλου αεροπορίας αναμένεται να είναι, αριθμητικά και ποιοτικά, πολύ μεγάλη. Η εγκατάσταση του πυραυλικού συστήματος θα επιτρέψει να επιχειρούν σε όλο το εύρος των δυνατοτήτων τους τα μαχητικά αεροσκάφη, τα οποία και το σύστημα αεράμυνας ως αεροσκάφη αναχαίτισης θα ολοκληρώνουν, αλλά κυρίως θα μπορούν κάτω από τη διπλή αυτή ομπρέλα να υποστηρίζουν τις φίλιες επιχειρήσεις επιφανείας. Το σύνολο των κυπριακών αεροπορικών εγκαταστάσεων και μέσων θα μπορέσει να επιτελέσει την αποστολή του και να συνεισφέρει στον κοινό αγώνα. Πρέπει δε να επισημανθεί ότι το δραστικό βεληνεκές του S-300 PMU-1 δεν εντοπίζεται σε έναν τομέα, προς μία δηλαδή κατεύθυνση, αλλά καλύπτει την περιοχή της νήσου από 360 μοίρες και έτσι, σε συνδυασμό με την ύπαρξη μαχητικών αεροσκαφών, περιορίζει το επιχειρησιακό πλεονέκτημα των τουρκικών μαχητικών που θα έκαναν χρήση του Air Refueling για να προσβάλουν το νησί από τον Νότο.
Συμπερασματικά η απόκτηση του βληματικού αυτού συστήματος, σε συνδυασμό με το Δόγμα περί Ενιαίου Αμυντικού Χώρου Ελλάδος – Κύπρου και τις, στα πλαίσια αυτού, αεροπορικές επιχειρήσεις, οδηγεί για πρώτη φορά ιστορικά στον περιορισμό της κυριαρχίας της τουρκικής αεροπορίας (Τ.Α.) πάνω από την Κύπρο. Επί του στοιχείου αυτού η Τουρκία από το 1964 (πρώτοι βομβαρδισμοί) βάσιζε πάντα την πολιτική της. Ετσι εξηγείται η ακραία αυτή τη φορά αντίδρασή της σε εξοπλιστικό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Τώρα πλέον, πέρα από τον κυρίαρχο και καθοριστικό ψυχολογικό παράγοντα, αντιλαμβάνεται ότι έχει να επιλύσει το επιχειρησιακό πρόβλημα αντιμετώπισης ενός συγκροτημένου και σύγχρονου συστήματος αεράμυνας. Από την ανάλυση που προηγήθηκε επιβεβαιώνεται για μία ακόμη φορά ότι στην ελληνική και στην κυπριακή πραγματικότητα η αεροπορική ισχύς και αποτελεσματικότητα αποτελεί κυρίαρχο επιχειρησιακό και αποτρεπτικό παράγοντα και κατά επέκταση ένα από τα ουσιαστικά στοιχεία και συντελεστές διαμόρφωσης της εθνικής αμυντικής πολιτικής και της εθνικής στρατηγικής.
«… Δεν υπάρχει έκπτωση
στην τιμή για την Αμυνα» JFK
Αν δούμε τις επιδόσεις του ρωσικού αυτού οπλικού συστήματος για να καταλάβουμε πώς συμπληρώνει το ελληνοκυπριακό σύστημα αεράμυνας αλλάζοντας ουσιαστικά την ως σήμερα συσχέτιση των αεροπορικών δυνάμεων στον χώρο.
Το S-300 PMU1 είναι ένα πολυκαναλικό βληματικό σύστημα αεράμυνας. Κύρια αποστολή του είναι η προστασία των ζωτικών εγκαταστάσεων από μαζικές αεροπορικές επιθέσεις στρατηγικών και τακτικών αεροσκαφών, στρατηγικών και τακτικών (ATACMS) βαλλιστικών βλημάτων, σε ένα περιβάλλον ισχυρών ηλεκτρονικών παρεμπλοκών. Το σύστημα στο σύνολό του είναι κινητό και απαιτεί ελάχιστο χρόνο για ανάπτυξη, αναδίπλωση και εγκατάσταση σε νέα θέση.
Από τη μελέτη των χαρακτηριστικών και των επιδόσεων του οπλικού συστήματος, όπως καταγράφονται λεπτομερώς στον πίνακα, φαίνεται ότι η αεράμυνα της Κύπρου αποκτά ουσιαστική οντότητα και η αποτελεσματικότητα της τουρκικής αεροπορίας περιορίζεται δραστικά στην περιοχή. Αν με κέντρο το μέσον της Κύπρου και ακτίνα 300 ΚΜ γράψουμε έναν κύκλο, τότε θα διαπιστώσουμε ότι οι αεροπορικές βάσεις της Τουρκίας στα Αδανα και στην Κόνια, για παράδειγμα, βρίσκονται εντός της εμβέλειας αποκάλυψης του Radar ερεύνης. Ο χρόνος αντίδρασης των Κυπριακών Δυνάμεων σε ενδεχόμενη αεροπορική τουρκική απειλή αυξάνεται λίαν σημαντικά. Το δε δραστικό βεληνεκές των 100 και 150 ΚΜ δεν επιτρέπει στην απειλή αυτή να πλησιάσει, θεωρητικά τουλάχιστον, ούτε τις ακτές της Βόρειας Κύπρου. Από το ανωτέρω, σε συνδυασμό με την παρουσία και εμπλοκή στις πιθανές αεροπορικές επιχειρήσεις των ελληνικών αεροσκαφών, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η σημερινή σχετική ελευθερία κινήσεων της Τ.Α. εξαφανίζεται και τη θέση της παίρνει ένα δύσκολο επιχειρησιακό πρόβλημα γι’ αυτήν, του οποίου η λύση δεν θα είναι και τόσο εύκολη.
Ο Ειδικός Συνεργάτης δεν μπορεί να υπογράψει το κείμενο αυτό λόγω της θέσεώς του. Την εγκυρότητα των απόψεών του εγγυάται «Το Βήμα».
