Στο Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Πειραιά θα μεταχθεί το πρωί της ερχόμενης Τρίτης ο Αρχιμανδρίτης κ. Ιάκωβος Γιοσάκης προκειμένου να δικαστεί για σειρά κακουργηματικών κατηγοριών που αφορούν υπεξαίρεση εικόνων μεγάλης αξίας από την Ιερά Μονή Κυθήρων καθώς και άλλων αρχαιοτήτων από ιερές μονές του νησιού. Μεταξύ των κατηγοριών που αποδίδονται στον προφυλακισμένο από τον περασμένο Φεβρουάριο αρχιμανδρίτη είναι η ηθική αυτουργία στην υπεξαίρεση 123 εικόνων – οι 93 από αυτές είναι της βυζαντινής περιόδου και σύμφωνα με την κατηγορία υπεξαιρέθηκαν από την Ιερά Μονή Κυθήρων το 1996 – και 10 κωδίκων – ιερών βιβλίων. Σύμφωνα με τα όσα έχει υποστηρίξει ο κατηγορούμενος, η άσκηση της ποινικής δίωξης σε βάρος του είναι «απαράδεκτη» καθώς οι τέσσερις που αρχικά φέρονταν ως φυσικοί αυτουργοί της υπεξαίρεσης των εικόνων και ο ένας που φερόταν ως φυσικός αυτουργός της υπεξαίρεσης των κωδίκων – ιερών βιβλίων έχουν απαλλαγεί με αμετάκλητα βουλεύματα του Συμβουλίου Εφετών.
Ο Αγιος Δημήτριος στον Πειραιά, μια γειτονιά συντηρητική και θρησκευόμενη, δεν άνοιγε τη δεκαετία του ’70 ορίζοντες για ονειροπολήσεις. Ειδικά για τον γιο ενός υδραυλικού και μιας νοικοκυράς ο οποίος φοιτούσε στο 5ο Γυμνάσιο Αρρένων Πειραιά, το επονομαζόμενο «κλουβί», εξαιτίας μιας ατυχούς αρχιτεκτονικής έμπνευσης που το έκανε να μοιάζει εξωτερικά με κτίριο φυλακής. Για κάθε κλουβί υπάρχει ένα κλειδί – ο νεαρός Ιάκωβος Γιοσάκης απελευθέρωνε τις πνευματικές του ανησυχίες μέσω της ποίησης του Νίκου Γκάτσου, τον οποίο θαύμαζε «για το ελευθεριάζον πνεύμα του, που δεν είναι ούτε υπέρμετρα συντηρητικό ούτε αμετροεπές. Συμβολίζει το μέτρο». Το μέτρο φαίνεται ότι έλειπε από τον ίδιο. Αντίθετα με την προτροπή του αγαπημένου του ποιητή, «… μη γίνεσαι πεπρωμένον…», ο Γιοσάκης σημάδεψε με τη δράση του τη μοίρα τόπων και ανθρώπων.
* Διαίρει και βασίλευε
Ο Παύλος, μετέπειτα Ιάκωβος, Γιοσάκης γεννήθηκε το 1965. Ηταν το δεύτερο παιδί μιας οικογένειας που είχε ακόμη δύο κόρες. H οικογένεια Γιοσάκη έμενε στον έναν όροφο ενός δίπατου σπιτιού, με ενοίκιο. Εκεί εξακολουθεί να ζει η μητέρα του. Ο πατέρας του πέθανε από καρδιά το 1988. Για τα δεδομένα της περιοχής η οικογένεια θεωρούνταν μεσαίων εισοδημάτων και ο πατέρας του φρόντιζε να μη λείψει τίποτε από τα παιδιά του – ανάσανε οικονομικά όταν πήγε στο εργοστάσιο υφασμάτων της αδελφής του στο Ηράκλειο Αττικής.
Ανθρωποι που τους γνωρίζουν από παλιά μιλούν για μια οικογένεια υπόδειγμα. Θρήσκοι και συντηρητικοί στα πιστεύω τους δεν ξεχώριζαν από τον περίγυρό τους. Εχει γραφτεί ότι ο πατέρας του ήταν μέλος της εκκλησιαστικής επιτροπής στον ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου των παλαιοημερολογιτών. Ο ίδιος αρνείται ότι ήταν παλαιοημερολογίτης, γεγονός όμως είναι πως συνδεόταν με τον παλαιοημερολογίτη Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ευθύμιο. Ως και την εφηβεία η ζωή του περιστρεφόταν γύρω από τη γειτονιά του και την Εκκλησία. Μέσα στους ναούς ένιωθε ότι έβρισκε τον προορισμό του. Με την πολιτική, αν και γύρω του έβραζε ο τόπος, δεν ασχολήθηκε. Ο αθλητισμός δεν τον τραβούσε.
Στην ηλικία που άλλα παιδιά ονειρεύονται να γίνουν αστροναύτες αυτός είχε αποφασίσει ότι θα γίνει ιερέας. Στο σχολείο ήταν άριστος μαθητής και σχεδόν κάθε χρόνο απουσιολόγος. Συμμαθητές του θυμούνται ότι επεδίωκε να έχει καλές σχέσεις με τους καθηγητές. Εμοιαζε ένα παιδί υποταγμένο στην εξουσία, ώσπου βάλθηκε να την κατακτήσει. Κοινωνικός, με ήπιο χαρακτήρα, κάλυπτε την τάση του να μπερδεύεται, να μεταφέρει κουβέντες και να χωρίζει παρέες. Αν και αφιέρωνε τον ελεύθερο χρόνο του στην ανάγνωση ιστορίας, θεολογίας, ποίησης και αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας, στη ζωή του υιοθέτησε τη ρωμαϊκή φιλοσοφία του «divide et impera». «Είναι πολύ ευφυής, αλλά είναι και δόλιος και υποχθόνιος. Κατέστρωνε διαρκώς πλάνα για να παγιδεύει τους εχθρούς του» λέει ένας παλιός του φίλος.
* Αδραξε τη μέρα και τα λεφτά
Από τη στιγμή που αποφάσισε ότι το μέλλον του ήταν στην ιεροσύνη, εντόπισε και τον στόχο του: ήθελε να γίνει μητροπολίτης, και μάλιστα όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Σε ηλικία 19 ετών, όντας πρωτοετής φοιτητής στη Θεολογική Αθηνών, του δόθηκε μια σπάνια ευκαιρία. Ο τότε Μητροπολίτης Κυθήρων Ιάκωβος, με τον οποίο είχε γνωριστεί σε εκκλησιαστικές εορτές στον Πειραιά, δέχθηκε να τον χειροτονήσει διάκονο και του έδωσε το όνομά του. Δεν πήγε στα Κύθηρα, έμεινε με απόσπαση στην Αθήνα, υπηρετώντας στον ναό της Αγίας Ειρήνης στην Αιόλου. Στο μεταξύ αποφοίτησε με «λίαν καλώς» από το ποιμαντικό τμήμα της σχολής του και έμαθε αγγλικά και ρωσικά.
Στα Κύθηρα υπήρχε ένταση στις σχέσεις των ντόπιων με τον μητροπολίτη και ο Ιάκωβος Γιοσάκης το αντελήφθη εγκαίρως. Προτίμησε να αποδεχθεί πρόσκληση του Μητροπολίτη Λήμνου Παντελεήμονος, εγκαταστάθηκε στην ακριτική Μύρινα, όπου σε ηλικία 21 ετών προβιβάστηκε σε πρωτοσύγκελο και έγινε το δεξί χέρι του ηλικιωμένου και άρρωστου μητροπολίτη. Εκεί αναδύθηκε και το «ελευθεριάζον πνεύμα» με το οποίο τον είχε μπολιάσει ο Γκάτσος, αλλά και η φιλοχρηματία του. Ο Γιοσάκης, λένε άνθρωποι του περιβάλλοντός του, είναι εξαρτημένος από το χρήμα. Το μέρος ήταν μικρό, γρήγορα άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες για βραδινές εξόδους σε μπαρ, για διαχείριση εν λευκώ των χρημάτων της μητρόπολης, ακόμη και για εξαφάνιση παλαιών εικόνων. Οταν αντικαταστάθηκε το Austin Morris του ’44 που χρησιμοποιούσε ο Παντελεήμων με μία Mercedes, έστω αγορασμένη από τον ΟΔΔΥ, όπως λέει ο Γιοσάκης, ο νεαρός κληρικός δαιμονοποιήθηκε. Για να σώσουν την κατάσταση άνθρωποι της μητρόπολης έλεγαν ότι ήταν ανιψιός του Παντελεήμονος. Τελικά ο δραστήριος νέος που έγινε δεκτός με ανακούφιση, μια και ο ηλικιωμένος μητροπολίτης μετά βίας ασκούσε τα καθήκοντά του, αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη Λήμνο, μαζί με τον Παντελεήμονα, λόγω των διαδηλώσεων και της λαϊκής κατακραυγής.
* Ταξίδι στα Κύθηρα μετά σκανδάλων
Το 1988 ήταν ένα δύσκολο έτος για τον Ιάκωβο Γιοσάκη. Πεθαίνει ο πατέρας του, μετά ο Παντελεήμονας, τον οποίο φρόντιζε μέχρι τέλους, και κληρονομεί την περιουσία του. Μετακομίζει στην Κύπρο, όπου υπηρετεί για λίγο ως ιεροκήρυκας δίπλα στον εξαναγκασθέντα σε παραίτηση Μητροπολίτη Λεμεσού Χρύσανθο και στη συνέχεια φεύγει για την Αγγλία. Στο Λονδίνο υπηρέτησε στην Αρχιεπισκοπή M. Βρετανίας και Θυατείρων, και ολοκλήρωσε ένα μεταπτυχιακό στην Ποιμαντική Θεολογία.
Το 1996 επιστρέφει στα Κύθηρα, εγκαθίσταται στη Μονή του Αγίου Θεοδώρου. Ο κόσμος βλέπει έναν δραστήριο ιερέα, ασυνήθιστα μορφωμένο, πάντοτε καλοντυμένο (με αντερί σε χρώματα μπορντό και σκούρο πράσινο) και περιποιημένο, να μιλάει ωραία και να ενδιαφέρεται για τις εκκλησίες και τα ξωκλήσια του νησιού. Εναν χρόνο μετά οι πιστοί ξεσηκώνονται εναντίον του. Κατηγορούν αυτόν και τον μοναχό Κύριλλο Σταυρόπουλο για σεξουαλικά σκάνδαλα, για παράνομες ανασκαφές και αρχαιοκαπηλία, για σύληση τάφων μητροπολιτών… Ο κόσμος, διηγούνται αυτόπτες μάρτυρες, σπάει την πόρτα του μοναστηριού και τον σέρνει έξω από αυτό. Τα γεγονότα οδηγούν σε παραίτηση τον τότε Μητροπολίτη Κυθήρων κ. Ιάκωβο και η Σύνοδος διεξάγει εκτεταμένες ανακρίσεις. Ο Γιοσάκης μιλάει για «λαό καθήμενο εν τω σκότι» και συνεχίζει τη βιομηχανία μηνύσεων που είχε ξεκινήσει από τη Λήμνο. H δικομανία του τον ωθεί να καλλιεργήσει σχέσεις με δικαστές, τις οποίες τώρα επικαλείται ως τεκμήριο του ήθους του. Παρά την αντίδραση στο πρόσωπό του, η μετατροπή (με δωρεές) ενός παλαιού σχολείου σε μουσείο για 72 παλαιές εικόνες από εκκλησίες του νησιού πρόκειται τώρα να υλοποιηθεί.
* Ο κύκλος των γνωριμιών
Ο Γιοσάκης αναζητεί διέξοδο στην Αμερική. Εντάσσεται στη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Παναμά και αποσπάται στην Αρχιεπισκοπή Αμερικής, στον ναό του Αγίου Αθανασίου στο Σικάγο. Στον γάμο της αδελφής του στην Αθήνα γνωρίζεται, όπως λέει ο ίδιος, με την Αντωνία Ηλία, η οποία αναζητεί νοσοκομείο στην Αμερική για τον πατέρα της. Το 1999 ξεσπά νέο σκάνδαλο. Σύμφωνα με καταγγελίες τα χρήματα του ναού ακολουθούσαν περίεργες τραπεζικές διαδρομές, εκδίδονται ακάλυπτες επιταγές, ενώ λέγεται ότι ο Γιοσάκης επιθυμούσε την κατασκευή τζακούζι (υδρομασάζ) δίπλα στο γραφείο του. Για αυτά, όπως και για την κατηγορία υπεξαίρεσης χρημάτων από τον Μητροπολίτη Λήμνου, έχουν εκδοθεί πρόσφατα απαλλακτικά βουλεύματα.
Επιστρέφει στην Ελλάδα και αναζητεί εναγωνίως ενορία. Ζητεί στήριξη από τον φίλο του, τότε Μητροπολίτη Θεσσαλιώτιδος, κ. Θεόκλητο. Κάποια στιγμή, σε μια συνάντηση κοινών γνωστών, γνωρίζει τον κ. Σ. Τζούμα, στον οποίο δίνει την εντύπωση ανθρώπου που επιθυμεί να ξεφύγει από το παρελθόν του και τον συστήνει στον Μητροπολίτη Αττικής κ. Παντελεήμονα. Ο Γιοσάκης διαθέτει επίσης τις συστάσεις του εισαγγελέα κ. N. Αθανασόπουλου και δεν κρύβει τις φιλικές σχέσεις του και με άλλους δικαστές – μάλιστα έδινε και νομικές συμβουλές όταν χρειαζόταν. Οταν ξέσπασε το σκάνδαλο του παραδικαστικού κυκλώματος, με επίκεντρο τον Ιάκωβο Γιοσάκη, πολλοί έχασαν τον ύπνο τους. Κάθε μέρα ένα καινούργιο όνομα τυλιγόταν στον ιστό του Γιοσάκη: δικαστές, ιερωμένοι, πολιτικοί. Το τι αληθεύει θα φανεί από την έρευνα που διεξάγουν οι εφέτες ανακριτές. Εν τω μεταξύ ο Γιοσάκης ετοιμάζει μόνος του την υπεράσπισή του («με χειρουργική λογική», παρατηρεί ο συνήγορός του) και προσπαθεί να ολοκληρώσει τις σπουδές του στη Νομική (είναι τριτοετής φοιτητής).
