ΟΤΑΝ η Μαρία έμεινε έγκυος ένιωσε τη γη να φεύγει κάτω από τα πόδια της. Οχι η Μαρία δεν είχε πρόβλημα ψυχολογικό ή οικογενειακό ή… Αγαπούσε τον σύντροφό της και κείνος το ίδιο τη Μαρία. Η χαρά για την απόκτηση ενός παιδιού φρέναρε μπροστά στην πόρτα του εργοδότη. Τριαντάρα με ανερχόμενη καριέρα στη δουλειά της, είχε βρεθεί πολλές φορές σε εργασιακό περιβάλλον σκληρού ανταγωνισμού με τους συναδέλφους της. Ελεύθερο γαρ επάγγελμα. Υπεύθυνη στο Τμήμα Πωλήσεων μιας εταιρείας και… σαν την μύγα μες το γάλα. Δηλαδή γυναίκα. Η εταιρεία δεν συνηθίζει να προσλαμβάνει γυναίκες για να μην υποστεί τη χασούρα από μια εγκυμοσύνη.
Η Μαρία αποτέλεσε εξαίρεση στον κανόνα της εταιρείας. Της είχε φανεί περίεργο, όταν εμφανίστηκε, άμα τη προσλήψει της, το δεξί χέρι του εργοδότη με ένα χαρτί και της ζήτησε να υπογράψει έντυπο που να επιβεβαιώνει ακριβώς ότι δεν θα μείνει έγκυος για την επόμενη τριετία! Συγχρόνως υπήρχε ρήτρα για την περίπτωση του ανεπιθύμητου γεγονότος να πληρώσει αποζημίωση. Η υπογραφή μπήκε. Ενάμιση χρόνο αργότερα όμως, ο εργοδότης έβγαλε το χαρτί από το συρτάρι και το ανέμισε στη μέλλουσα μαμά Μαρία που κατάλαβε ακόμη πιο σίγουρα ότι η ισότητα των φύλων είναι μια καραμέλα που λιώνει μπροστά στο επιχειρηματικό κέρδος και στο κοινωνικό στάτους των διαχωρισμών υπό… πέπλο.
Γέννηση μωρών με… ποινική ρήτρα! Συμβόλαια απαγόρευσης εγκυμοσύνης. Προβλεπόμενη ποινή η καταβολή προστίμου ή η απόλυση υπαλλήλου! Μεγάλες εταιρείες, κατά συντριπτική πλειονότητα θυγατρικές πολυεθνικών εταιρειών, που εδρεύουν στη χώρα μας, γέννησαν με τερατογένεση ένα νέο σαθρό εργασιακό στάτους με θύμα τις γυναίκες και τη μητρότητα. Εδωσαν μια νέα εκδοχή για να ελαχιστοποιήσουν το κόστος του εργατικού δυναμικού. Και δη του γυναικείου που έχει ένα πρόσθετο λόγο να είναι «ζημιογόνο» γιατί γεννά κιόλας με τη λογική των αριθμών, πέφτει η παραγωγικότητα, επιβαρύνουν με επιδόματα και άδειες μετ’ αποδοχών, εργατοώρες χάνονται… Φύρα δηλαδή για την τσέπη των επιχειρηματιών.
Το τελευταίο διάστημα, κατά πλήρη παράβαση διατάξεων του Εργατικού Δικαίου αλλά και κατοχυρωμένων συνταγματικών ελευθεριών, εταιρείες επιβάλλουν με μυστικά συμβόλαια και προφορικές συμφωνίες σε γυναίκες υπαλλήλους κυρίως ανώτερων και ανώτατων θέσεων να μην καταστούν έγκυοι στον χρόνο διάρκειας του συμβολαίου. Αντίποινα για την ανεπιθύμητη για τους εργοδότες εγκυμοσύνη των γυναικών υπαλλήλων η άμεση απόλυση με τη χρήση τρυκ στους ενδοεταιρικούς χώρους ή η καταβολή ποινικής ρήτρας ίσης με το ύψος της αποζημίωσής τους. Ετσι ώστε η προσφυγή της υπαλλήλου στη δικαιοσύνη να καθίσταται άνευ αντικρίσματος!
«Προσελήφθην πριν από 7 χρόνια ως υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων σε θυγατρική εταιρεία μεγάλης πολυεθνικής επιχείρησης διάθεσης κινηματογραφικού υλικού, με έδρα την Αμερική. Η πρώτη περίοδος της συνεργασίας μου ήταν ομαλή. Οταν όμως ανακοίνωσα ότι θα παντρευτώ άρχισαν τα προβλήματα. Αμέσως μου ζητήθηκε να υπάρξει προφορικό συμβόλαιο τριετούς διάρκειας και με αντίστοιχες «περιφραστικές» αναφορές σε γραπτή σύμβαση ότι δεν θα έμενα έγκυος», αναφέρει η 29χρονη Καλλιόπη Π. που απολύθηκε από την εταιρεία μετά από διαρκή ενδοϋπηρεσιακή υποβάθμιση όταν οι εργοδότες πληροφορήθηκαν την εγκυμοσύνη της.
«Οι εργοδότες ορισμένων θυγατρικών εταιρειών προχωρούν στη σύνταξη συμβολαίων τριετούς ή πενταετούς διάρκειας. Αντίγραφο δεν δίνεται στους υπαλλήλους, όπου αναφέρεται ρητά η απαγόρευση εγκυμοσύνης για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Σε περίπτωση παραβίασης αυτού του όρου, η σύμβαση προβλέπει την καταβολή ποινικής ρήτρας», αναφέρει ο δικηγόρος κ. Δημήτρης Βερβεσός, ειδικός σε θέματα Εργατικού Δικαίου.
Χαρακτηριστική της εκπληκτικής μεθόδευσης και της ψυχρής προνοητικότητας ορισμένων υπευθύνων εταιρειών είναι η περίπτωση 30χρονης υπαλλήλου, που προσελήφθη τον περασμένο Νοέμβριο ως διευθύντρια Πωλήσεων σε μεγάλη θυγατρική πολυεθνικής εταιρείας φαρμάκων. Σε τριετές συμβόλαιο υπήρχε ρητή απαγόρευση εγκυμοσύνης με ποινική ρήτρα, ακριβώς ίση με την αποζημίωση που θα ελάμβανε η υπάλληλος σε περίπτωση απόλυσής της. Με αυτόν τον τρόπο οι εργοδότες δίνουν την αίσθηση του «τεχνητού» αδιεξόδου στις υπαλλήλους ώστε και η επιζήτηση της απόλυσης να μην επιφέρει καμιά ουσιαστικά αποζημίωση, κανένα κέρδος.
Τα εν λόγω έντυπα ή άτυπα συμβόλαια δεν έχουν καμία ουσιαστικά ισχύ αν η εργαζόμενη στις επιχειρήσεις αυτές προχωρήσει σε δικαστικές ενέργειες. Οι νόμοι 1302/82 και 1483/84 του Εργατικού Δικαίου για την προστασία της εγκύου υπαλλήλου σε συνδυασμό με το άρθρο 4 της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας (14/2/84), τις Διεθνείς Συμβάσεις Εργασίας αλλά και τη Συνθήκη της Ρώμης του 1960 για την παραβίαση των στοιχειωδών δικαιωμάτων του ανθρώπου, αποτελούν ένα «νομικό οπλοστάσιο». Τόσο στην Ελλάδα όσο και σε ολόκληρη την Ευρώπη, υπάρχει νομική κάλυψη για την απόρριψη στο ακροατήριο οποιασδήποτε τέτοιας μεθόδευσης.
«Τέτοιου τύπου ενέργειες είναι αντίθετες με τη σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, με το Σύνταγμα και αποτελεί ντροπή για τον πολιτισμό μας» επισημαίνει στο «Βήμα» ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, δικηγόρος Κωνσταντίνος Καλαβρός. Το δικηγορικό γραφείο του κ. Καλαβρού χειρίζεται τους τελευταίους μήνες δύο σοβαρές υποθέσεις νεονύμφων γυναικών, οι οποίες κατείχαν υψηλές θέσεις σε μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις και έγιναν θύματα των ευρηματικών ασφαλιστικών δικλίδων των εταιρειών. Στα πενταετή τους συμβόλαια, εκτός από αντίποινα σε περίπτωση ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης καθ’ όλη τη διάρκεια της πενταετίας (!) , χρησιμοποιήθηκε από τους εργοδότες και η μέθοδος του «αντεγγράφου» (SIGN LETTER) με ανοιχτή ημερομηνία! Οι δύο υπάλληλοι είχαν υποχρεωθεί να υπογράψουν, από την ημέρα πρόσληψής τους, ένα κείμενο παραίτησης που δεν περιείχε βέβαια καμιά αιτιολόγηση και το οποίο κρατήθηκε στο συρτάρι των εργοδοτών. Η ημερομηνία παραίτησης παρέμενε βεβαίως ασυμπλήρωτη. Οι ξένοι υπεύθυνοι των επιχειρήσεων είχαν καταστήσει σαφές στις υπαλλήλους και όπως περιγράφεται στα δικαστικά έγγραφα των αγωγών των δύο υπαλλήλων ότι «σε περίπτωση που παραβούν τους όρους περί εγκυμοσύνης, η ημέρα της αρχής της κύησης θα μπει στην ημερομηνία παραίτησης στο «αντέγγραφο»». Και οι ξένοι υπεύθυνοι των εταιρειών πραγματοποίησαν την απειλή τους μόλις οι γυναίκες έμειναν έγκυοι.
* ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ στην Ευρώπη. Με την πλέον πρόσφατη απόφασή του το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο δεν δικαίωσε την κυρία Χέλε Λάρσον, από τη Δανία, που είχε απολυθεί λόγω μακράς ασθενείας η οποία την προσέβαλλε ενόσω ήταν έγκυος. Στα πλαίσια της αρχής της ισότητας ανδρών και γυναικών, που έχει διατυπωθεί και με σχετική κοινοτική Οδηγία, το Δικαστήριο έκρινε ότι «καθώς οι άνδρες και οι γυναίκες διατρέχουν τον ίδιο κίνδυνο να αρρωστήσουν, η Οδηγία δεν αφορά ασθένειες που αποδίδονται στην εγκυμοσύνη ή στον τοκετό. Συνεπώς η αρχή της ίσης μεταχείρισης δεν αποκλείει, όταν εξετασθούν οι λόγοι για την ενδεχόμενη απόλυση, να ληφθεί υπόψη η απουσία μιας εργαζομένης από την εργασία της ενώ είναι έγκυος, αλλά πάντως πριν από την άδεια μητρότητας». Πρωτοφανές γεγονός για τη χώρα
«ΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ, το τελευταίο χρονικό διάστημα, την ύπαρξη αυτών των συμβολαίων για την αποφυγή της εγκυμοσύνης. Ομως, λόγω της ψυχολογικής πίεσης που ασκείται στους συγκεκριμένους επαγγελματικούς χώρους των πολυεθνικών εταιρειών, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες καταγγελίες», επισημαίνει ο υπεύθυνος του Τμήματος Εργασιακών Σχέσεων του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ κ. Γιάννης Κουζής.
Ανάλογες περιπτώσεις συναντώνται στο εξωτερικό κυρίως εκεί όπου η οικονομική πίεση επιβάλλει υποχωρήσεις. Γυναίκες από την πρώην Ανατολική Γερμανία ζητούσαν δουλειά σε επιχειρήσεις και ήταν υποχρεωμένες όχι μόνο να υπογράψουν συμβόλαιο ότι δεν θα μείνουν έγκυοι αλλά και να φέρουν χαρτί που να πιστοποιεί ότι έχουν κάνει επέμβαση στειρότητας! Πρωτοφανές για τα ελληνικά δεδομένα χαρακτηρίζει η κυρία Κατερίνα Αρβανιτάκη, μέλος της Γραμματείας Γυναικών της ΓΣΕΕ, το γεγονός της εμφάνισης ανάλογων κρουσμάτων. «Θέλουμε να υπάρξει συνεργασία είτε με τα δικηγορικά γραφεία ή με γυναίκες που έχουν υποστεί τέτοια δίωξη, ώστε να έρθει στο φως το θέμα και να μην επεκταθεί. Εγγυώμεθα, βέβαια, ότι θα σεβαστούμε την επιθυμία ανωνυμίας των γυναικών».
