Οι κώδικες του Τζέιμς Μποντ

Μυστηριώδης, γοητευτικός, κοσμοπολίτης, αθεράπευτος γυναικάς, ένας ανίκητος υπερκατάσκοπος. Αυτά είναι τα συστατικά σχεδόν κάθε μυθιστορηματικού ή κινηματογραφικού χαρακτήρα που θέλει να σέβεται τον εαυτό του, αλλά γιατί ο Τζέιμς Μποντ έχει το κάτι παραπάνω; Κατά τη γνώμη του Φίλιπ Γκάρντινερ, δημοφιλούς βρετανού παραγωγού ταινιών και συγγραφέα των «απαγορευμένων» φιλοσοφιών, η απάντηση κρύβεται στην πολυτάραχη ζωή του ανθρώπου που τον δημιούργησε. Εχει διαφύγει της προσοχής των συγχρόνων και ίσως δεν είναι τόσο γνωστό ότι ο Ιαν Φλέμινγκ, πράκτορας και εκείνος των βρετανικών Μυστικών Υπηρεσιών, είχε σχέσεις με τον κόσμο του αποκρυφισμού ενώ περιβαλλόταν από άτομα με πνευματικές ανησυχίες, όπως η Ρόζαμοντ Λίμαν, η ντέιμ Ιντιθ Σίτγουελ, ο Αλιστερ Κρόουλι, ο δρ Τζον Ντι και ο Καρλ Γιουνγκ. Διόλου παράξενο μετά τις επιδράσεις που είχε δεχθεί από παιδί. Μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου κυκλοφορούσαν λόρδοι και τραπεζίτες. Ο μεγαλύτερος αδελφός του ήταν πάντα πιο επιτυχημένος από τον ίδιο, ο νεκρός πατέρας του ήταν ήρωας πολέμου και ζωντανός θρύλος, ενώ η αυταρχική μητέρα του τροφοδοτούσε τα κουτσομπολιά των γαλαζοαίματων με την ερωτική ζωή της. Ο Ιαν κατέφευγε σε έναν φανταστικό κόσμο και διάβαζε βιβλία προκειμένου να ξεφύγει από τη δική του εσωτερική αναταραχή- η οποία άλλωστε τον οδήγησε στον θάνατο, αφού κάπνιζε 70 τσιγάρα την ημέρα και κατανάλωνε τεράστιες ποσότητες αλκοόλ.

Πρόλαβε όμως να εφοδιάσει τον ήρωά του με ένα σύνολο από ενδείξεις και κωδικούς προς αποκρυπτογράφηση- όπως ακριβώς είχαν κάνει και οι μυστικές εταιρείες του Μεσαίωνα εκατοντάδες χρόνια πριν. Στη σύγχρονη εποχή φαίνεται ότι τους ανέσυρε από την αφάνεια ο Καρλ Γιουνγκ. Και ήταν καθοριστική για τον Ιαν Φλέμινγκ μια διάλεξη του Καρλ Γιουνγκ όπου ο ψυχαναλυτής ξεσκέπαζε τα μυστικά της ψυχολογίας από αρχαίες πηγές. Ο Φλέμινγκ πρέπει να εντυπωσιάστηκε με τα Αλχημικά Κείμενα του Παράκελσου και ζήτησε από τον διάσημο ψυχαναλυτή την άδεια για να μεταφράσει τη διάλεξή του στα αγγλικά. Το alter ego
Ο Τζέιμς Μποντ, ως το alter ego του Ιαν Φλέμινγκ, παίζει μπροστά μας, στην οθόνη, τον ρόλο του αλχημιστή. Ο λόγος που δεν το διακρίνουμε, κατά τον συγγραφέα, είναι επειδή τα γεγονότα διαδραματίζονται στον σύγχρονο κόσμο και όχι στον 16ο αιώνα. Ετσι ο Ουμπέρτο Εκο είχε συνοψίσει στο βιβλίο τουΤhe rough guide to James Βond(2002) την πλοκή του Τζέιμς Μποντ και αυτή των σύγχρονων διασκευών του σαν ένα σταθερό και κλασικό πρότυπο: «Ο Εμ (Μ), ο επικεφαλής της Υπηρεσίας Μ16, αναθέτει στον Τζέιμς Μποντ μια αποστολή. Τότε ο “κακός” της ιστορίας κάνει μια κίνηση και φανερώνεται στον Μποντ, ο οποίος στη συνέχεια κάνει τη δική του κίνηση κ.ο.κ. Ακολουθώντας την ίδια λογική, η γυναίκα (το κορίτσι του Μποντ) κάνει, με τη σειρά της, τη δική της κίνηση και αποκαλύπτεται στον Μποντ, ο οποίος παίρνει ή κατακτά το κορίτσι. Στη συνέχεια, ο “κακός” αιχμαλωτίζει τον Μποντ και τον υποβάλλει σε βασανιστήρια. Ο ήρωάς μας μετά δραπετεύει, νικά τον “κακό” και σμίγει με το κορίτσι». Για τον Γκάρντινερ όμως αυτό ουσιαστικά αποτελεί το γνωστό μοτίβο στην αλχημεία: η αποστολή, η πτώση και η αναμόρφωση- η εργασία πάνω στον Εαυτό. Η πορεία φαίνεται να παραμένει η ίδια αλλά «ξεκινά με την αποκάλυψη που κάνει ο Μάγιστρος (Μaster- Μ) στον μυημένο (Μποντ). Ο Μάγιστρος του δίνει πληροφορίες συγκεκριμένων επιπέδων προκειμένου να τις επεξεργαστεί και κάνοντάς το αυτό ο μυημένος θα ανακαλύψει το δικό του μονοπάτι προς την αλήθεια. […] Προκειμένου λοιπόν να προχωρήσει ο μύστης πρέπει να εκπέσει αφαιρώντας τις αρνητικές πλευρές της προσωπικότητας που εμποδίζουν τον άνθρωπο να δει τον αληθινό του εαυτό και να επαναδημιουργηθεί ή να ενώσει το αρσενικό στοιχείο με το θηλυκό, τις θετικές και τις αρνητικές πλευρές- να επιτύχει την αλχημική ένωση. Η “πτώση” (συνήθως βασανιστήριο) μπορεί να συμβεί περισσότερες από μία φορές αποτελώντας στην πραγματικότητα μια επαναλαμβανόμενη διαδικασία διαμόρφωσης και πτώσης».

Εξυπνοι γρίφοι
Το βιβλίοΚώδικας Τζέιμς Μποντ παρουσιάζει με ποιον τρόπο οι διασυνδέσεις του Φλέμινγκ με τον κόσμο του αποκρυφισμού τον οδήγησαν στη δημιουργία μιας σειράς από αριστουργηματικές αφηγήσεις έξυπνων γρίφων, κωδικών και μυστικών στα βιβλία του. Ο κωδικός 007 χαρακτήριζε τον μάγο και αποκρυφιστή δρα Τζον Ντι, ο οποίος έζησε τον 16ο αιώνα- έναν περιβόητο μυστικιστή και κατάσκοπο που βρισκόταν στην υπηρεσία της βασίλισσας Ελισάβετ ΑΔ . Η ίδια η βασίλισσα υπέγραφε τα γράμματά της προς τον Ντι ως «Μ» (Εμ). Και γνωρίζουμε ότι την περίοδο που έγραφε το πρώτο βιβλίο με ήρωα τον Τζέιμς Μποντ, τοCasino Royale,o Φλέμινγκ διάβαζε τη βιογραφία του Ντι! Κατά άλλες πληροφορίες, το Casinο Royaleγράφτηκε την περίοδο πριν από τον γάμο του Φλέμινγκ και ο ίδιος πάλευε με την αρνητική πλευρά αυτής της ιδέας, ότι έπρεπε να προσφέρει τον εαυτό του ως θυσία σε αυτή την ένωση- σωματικά στη μέλλουσα σύζυγό του και εσωτερικά στο συναισθηματικό στοιχείο που υπήρχε μέσα του. Αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό στοιχείο που παρατηρείται και στη ζωή του αποκρυφιστή και συνεργάτη του Φλέμινγκ, του Αλιστερ Κρόουλι, ο οποίος θεωρούνταν από πολλούς μισογύνης. Για τον Φλέμινγκ η πραγματική ένωση αρσενικού και θηλυκού τόσο στο μυαλό όσο και στο σώμα ήταν η επανένωση με έναν ανώτερο σκοπό και έτσι έδωσε σε αυτή την κατάσταση μια ρομαντική χροιά και προέκυψε ο ρόλος του «κοριτσιού του Μποντ». Ο ρόλος του «παθιασμένου εραστή», τον οποίο έπαιζε και ο ίδιος, κολυμπώντας και κάνοντας σκι, κάνοντας ορειβασία και ερωτοτροπώντας, τον έκανε ειδήμονα στη μεταμφίεση. Είχε όμως πλήρη συναίσθηση του τι έκανε. Και διόρθωσε την ατέλειά του μέσα από τον κόσμο της φαντασίας δημιουργώντας τον τέλειο άντρα στις σελίδες των βιβλίων του Τζέιμς Μποντ.