Ο φακός του Ρόμπερτ Κάπα έλεγε αλήθεια

ΛΟΝΔΙΝΟ

Ε ίναι μια από τις πλέον συμβολικές φωτογραφίες όλων των εποχών: ένας στρατιώτης σκοτώνεται στο πεδίο της μάχης, στον ισπανικό Εμφύλιο. Ο Ρόμπερτ Κάπα απαθανατίζει τη σκηνή και κερδίζει, κατά ένα μεγάλο μέρος εξαιτίας του εν λόγω ενσταντανέ, μια θέση στο πάνθεον των φωτογράφων του 20ού αιώνα. Και όμως, πολλοί αμφισβήτησαν την αυθεντικότητα του «Στρατιώτη που πέφτει». Εβδομήντα δύο χρόνια μετά τη δημοσιοποίηση του έργου, μια έκθεση στην γκαλερί Βarbican του Λονδίνου έρχεται να επιβεβαιώσει τη γνησιότητά της και να αποκαταστήσει τη φήμη του Κάπα.

Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν ενδείξεις για τον τόπο όπου ελήφθη η φωτογραφία- αλλά και το ότι το πρόσωπο του στρατιώτη της Δημοκρατικής κυβέρνησης που πέφτει στη μάχη από τις σφαίρες των φασιστικών δυνάμεων του Φράνκο είναι μάλλον θολό- έκανε πολλούς να μιλούν για σκηνοθεσία. Και όλα αυτά παρά το ότι ο στρατιώτης αναγνωρίστηκε από τον αδελφό του ως ο 24χρονος Φεντερίκο Μπορέγ Γκαρσία. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στο γαλλικό περιοδικό «Vu» και προκάλεσε μεγάλη αίσθηση, καθώς ενίσχυσε τη διεθνή λαϊκή υποστήριξη προς τη Δημοκρατική κυβέρνηση. Πόσο μάλλον όταν την αναδημοσίευσε το «Life» με τη λεζάντα «Ο φακός του Ρόμπερτ Κάπα συλλαμβάνει έναν ισπανό στρατιώτη τη στιγμή που τον πυροβολούν στο κεφάλι», αφήνοντας να υπονοηθεί λανθασμένα ότι η φούντα από το καπέλο του στρατιώτη είναι τα μυαλά του που τινάζονται στον αέρα. Ο Κάπα αλλά και η σύντροφός του, επίσης φωτογράφος Γκέρντα Τάρο, υποστήριζαν εμφανώς τους Δημοκρατικούς, που συνήθιζαν να σκηνοθετούν σκηνές μάχης. Επιπλέον, το αρνητικό του «Στρατιώτη που πέφτει» δεν βρέθηκε ποτέ, δίνοντας ακόμη περισσότερη τροφή στους σκεπτικιστές.

Ο συγγραφέας και δημοσιογράφος των «Sunday Τimes» Φίλιπ Νάιτλι στο βιβλίο του «Τhe first casualty», στο οποίο ερευνά τον ρόλο των πολεμικών ανταποκριτών, αναφέρει ότι ένας πολεμικός ανταποκριτής τού είχε εκμυστηρευθεί πως ο Κάπα την ημέρα που ελήφθη η φωτογραφία, στις 5 Σεπτεμβρίου του 1936, βρισκόταν στη Βόρεια Ισπανία με τις δυνάμεις του Φράνκο. Ο βιογράφος του Κάπα Ρίτσαρντ Γουέλαν, ο οποίος και επιμελήθηκε τον κατάλογο της έκθεσης λίγο προτού πεθάνει, συμπεραίνει έπειτα από 20 χρόνια ερευνών ότι ο αντιφασίστας Κάπα « αποκλείεται να είχε οποιαδήποτε σχέση με τους στρατιώτες του Φράνκο ». Σύμφωνα με τις έρευνές του, την ημέρα εκείνη ο Κάπα βρισκόταν στο Θέρο Μουριάνο της Ανδαλουσίας, όπου και σκοτώθηκε ο στρατιώτης.

Στην έκθεση παρουσιάζονται 40 φωτογραφίες που ελήφθησαν την ίδια ημέρα με τον «Στρατιώτη που πέφτει». Ολες αποκαλύφθηκαν πρόσφατα και προέρχονται από το Διεθνές Κέντρο Φωτογραφίας της Νέας Υόρκης. Οπως προκύπτει, η Τάρο ήταν μαζί με τον Κάπα εκείνη την ημέρα. Η έκθεση της Βarbican παρουσιάζει έναν ακόμη στρατιώτη που σκοτώνεται στο πεδίο της μάχης λίγο αργότερα, την ίδια ημέρα.

Η έκθεση της γκαλερί Βarbican με τίτλο «Τhis is war! Robert Capa at work» παρουσιάζεται από τις 17 Οκτωβρίου ως τις 25 Ιανουαρίου.