Το παντοπωλείο που έγινε επενδυτικός κολοσσός

Ηιστορία της τέταρτης μεγαλύτερης τράπεζας της Wall Street είναι συνυφασμένη με την ιστορία των ΗΠΑ και την ανάδειξη της χώρας σε οικονομική υπερδύναμη. Ενάμιση αιώνα μετά την ίδρυσή της η Lehman Βrothers απειλείται από τα οξύτατα προβλήματα που συσσώρευσε σε αυτήν η πιστωτική κρίση. Μια ματιά στην ιστορία της εξηγεί γιατί πολλοί αναλυτές επιμένουν τις τελευταίες ημέρες ότι «παραείναι μεγάλη για να την αφήσουν να καταρρεύσει» …

Ο γερμανός μετανάστης στις ΗΠΑ Χένρι Λίμαν άνοιξε το 1844 ένα μικρό κατάστημα στην πόλη Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα. Εξι χρόνια αργότερα τον πλαισίωσαν οι δύο αδελφοί του, Εμάνουελ και Μάγερ, και το παντοπωλείο ονομάστηκε Lehman Βrothers. Το μαγαζάκι των τριών αδελφών έμελλε να γίνει μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου.

Την εποχή εκείνη οι αδελφοί Λίμαν δέχονταν σπόρους βαμβακιού ως ανταλλακτικό μέσο από τους αγρότες της περιοχής. Στη συνέχεια αντήλλασσαν το βαμβάκι με μετρητά ή εμπορεύματα λειτουργώντας ως μεσίτες ανάμεσα στους αγοραστές και στους πωλητές του προϊόντος. Το 1858 άνοιξαν γραφείο στη Νέα Υόρκη, το οποίο έγινε το πρώτο κέντρο αγοραπωλησίας εμπορευμάτων της χώρας.

Μετά το τέλος του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου οι αδελφοί Λίμαν μετακόμισαν στη Νέα Υόρκη και επέκτειναν τις δραστηριότητές τους με την αγοραπωλησία μετοχών. Το 1887 η εταιρεία εισήχθη στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης και στην αυγή του 20ού αιώνα χρηματοδότησε την ίδρυση μεγάλων καταστημάτων λιανικών πωλήσεων. Τη δεκαετία του 1920 επεκτάθηκε στον κόσμο του θεάματος και ενίσχυσε με κεφάλαια τα κινηματογραφικά στούντιο Ρaramount και 20th Century Fox. Το κραχ του 1929 οδήγησε τη Lehman Βrothers στην ανάπτυξη νέων τεχνικών για τη χρηματοδότηση των πελατών της, αλλά και στην υιοθέτηση αυστηρότερων κριτηρίων.

Τη δεκαετία του 1930 η αυξανόμενη ζήτηση για πετρέλαιο οδήγησε σε πυρετό νέων γεωτρήσεων. Η Lehman Βrothers τροφοδότησε το «σαφάρι» για μαύρο χρυσό με τη χρηματοδότηση εταιρειών όπως η Ηalliburton και η ΚerrΜcGee. Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Lehman ενίσχυσε τις αμερικανικές βιομηχανίες που πρωταγωνίστησαν στην περίοδο πρωτοφανούς οικονομικής ανάπτυξης. Εχτισε μακροχρόνιες σχέσεις οικονομικής και συμβουλευτικής υποστήριξης με κυρίαρχους «παίκτες» στους κλάδους της αυτοκινητοβιομηχανίας και της βιομηχανίας κατασκευής οικιακών συσκευών. Ακολούθησαν τη δεκαετία του 1950 βιομηχανίες παραγωγής καταναλωτικών αγαθών, όπως η General Foods και η Campbell Soup. Η καπνοβιομηχανία Ρhilip Μorris χάρη στα κεφάλαια που της παρείχε η Lehman Βrothers προώθησε γρηγορότερα και ευκολότερα τα προϊόντα της (και μαζί τη βλαβερή συνήθεια του καπνίσματος) στις παγκόσμιες αγορές.

Τη δεκαετία του 1960 η τράπεζα παρατηρούσε πολλούς από τους πελάτες της να επεκτείνουν τις δραστηριότητές τους εκτός των αμερικανικών συνόρων, στις αγορές της Ευρώπης και της Ασίας. Για να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους για χρηματοοικονομικές υπηρεσίες άνοιξε νέα γραφεία. Το 1960 εγκαινίασε γραφείο στο Παρίσι και ακολούθησε η επέκταση στο Λονδίνο (1972) και στο Τόκιο (1973). Η διεθνής παρουσία της Lehman Βrothers ενισχύθηκε και από τη συγχώνευση (1977) με τη μεγάλη αμερικανική επενδυτική τράπεζα Κuhn, Loeb. Με έτος ίδρυσης το 1867 η Κuhn, Loeb πρωταγωνίστησε στην ανάπτυξη των σιδηροδρόμων και της βιομηχανίας στις ΗΠΑ.

Παραδοσιακά οι μεγάλες εταιρείες των ανερχόμενων κλάδων της αμερικανικής οικονομίας στρέφονταν στη Lehman Βrothers για τη χρηματοδότηση των δραστηριοτήτων τους. Το ίδιο συνέβη με τη βιομηχανία των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των πληροφοριακών συστημάτων. Η Lehman τροφοδότησε τη δεκαετία του 1970 την ανάπτυξη γιγάντων όπως η ΙΒΜ, η Digital Εquipment Corporation και η Loral. Ο ρόλος της επενδυτικής τράπεζας στην εποχή της πληροφορικής συνεχίστηκε και τη δεκαετία του 1980 με τη χρηματοδότηση εταιρειών όπως η Ιntel (ο σημερινός γίγαντας των μικροεπεξεργαστών).

Το 1984 η Αmerican Εxpress απέκτησε τη Lehman Βrothers και τη συνένωσε με τη θυγατρική της Shearson. Η νέα εταιρεία πήρε το όνομα Shearson Lehman Βrothers. Οκτώ χρόνια αργότερα (1992) η Αmerican Εxpress αποφάσισε τον διαχωρισμό της Lehman. Η επενδυτική τράπεζα απέκτησε ξανά το ιστορικό της όνομα το 1993. Το 1999 ξεπέρασε για πρώτη φορά το όριο του 1 δισ. δολαρίων σε ετήσια έσοδα και το 2000 γιόρτασε τα 150 χρόνια από την ίδρυσή της. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 κατέστρεψαν τα κεντρικά της γραφεία στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου (World Τrade Center). Ενα χρόνο αργότερα μετακόμισε σε νέα ιδιόκτητα γραφεία στο κέντρο του Μανχάταν.

Την πορεία της από το 2007 ως την περασμένη Παρασκευή δεν μπορεί κανείς να τη διαβάσει στα αρχεία της σχολής διοίκησης επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Ηarvard και ασφαλώς δεν περιλαμβάνεται στην επίσημη ιστοσελίδα της. Οι ζημιές που της προκάλεσε η εμπλοκή στην αγορά των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου (subprime) είναι τεράστιες.

Για το πρώτο τρίμηνο του 2008 έφθασαν στα 2,8 δισ. δολάρια. Ηταν η πρώτη φορά που η Lehman Βrothers ανακοίνωνε ζημιές στην περίοδο μετά τον διαχωρισμό της από την Αmerican Εxpress (1993). Την περασμένη Τετάρτη η ανακοίνωση νέων απωλειών 3,9 δισ. δολαρίων για το τρίτο τρίμηνο έσπειρε τον πανικό στους μετόχους. Τα κακά μαντάτα, σε συνδυασμό και με τη διακοπή των συνομιλιών με την Κorea Development Βank για την αύξηση του μετοχικού της κεφαλαίου, γκρέμισαν τις μετοχές της Lehman Βrothers- από την αρχή του έτους έχουν απολέσει το 80% της αξίας τους.