«ΔΥΣΤΥΧΩΣο μοναχισμός είναι παρεξηγημένος από πολλούς,που νομίζουν ότι ο θεσμός φιλοξενεί απελπισμένους, ερωτικώς απογοητευμένους, δειλούς, ιδιόρρυθμους sui generis,ριψάσπιδες της ζωής». Οι φράσεις αυτές ανήκουν σε ένα από τα πρόσωπα των
ημερών: τον ηγούμενο της Μονής Βατοπαιδίου Αρχιμανδρίτη κ. Εφραίμ, τον άνθρωπο που φέρεται να πρωτοστατεί στις ανταλλαγές και πωλήσεις ακινήτων, τον κληρικό με τις ισχυρές γνωριμίες και διασυνδέσεις, τον μοναχό που κατάφερε να αναλάβει την ηγεσία μιας ιστορικής μονής σε ηλικία μόλις 34 χρόνων και μέσα σε 18 χρόνια να την αναστηλώσει και να της δώσει κύρος και
αίγλη. Οσοι γνωρίζουν τον κατά κόσμον Βασίλη Κουτσού μόνο απελπισμένο, ιδιόρρυθμο και φυγόμαχο δεν θα τον χαρακτήριζαν. Ο χαρακτήρας του διαμορφώθηκε σιγά σιγά μέσα από δύσκολες καταστάσεις και αποτέλεσε το ισχυρό του όπλο τόσο κατά τη διάρκεια του ξεκινήματος της ζωής του όσο και κατά την περίοδο της αφιέρωσής του στον Θεό.
Γεννημένος το 1956 στην κατεχόμενη σήμερα Πηγή Αμμοχώστου, ο Βασίλης είναι ένα από τα πέντε παιδιά που απέκτησε ο Σωτήρης Κουτσού με τη Βασιλική. Λίγο πιο πέρα, στο ίδιο χωριό, ζούσε η πρώτη σύζυγος του πατέρα του, η Παντελού Χριστοδούλου, και ο μικρός Βασίλης είχε τη δυνατότητα να παίζει με τα δύο ετεροθαλή αδέλφια του. Οπως λέγεται, έδειχνε ιδιαίτερη αγάπη προς τον κατά μερικά μόνο χρόνια μεγαλύτερό του Νίκο, τον σημερινό αναπληρωτή πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κόμματος της Κύπρου. ▅ Το παιδί της εισβολής
Η εισβολή στην Κύπρο και τα δραματικά γεγονότα που ακολούθησαν θα μείνουν ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη του Βασίλη, ο οποίος ζει την προσφυγιά. Οσο για τον πατέρα του, τον οδηγό που μετέφερε εργάτες και μαθητές στην Αμμόχωστο, ουδείς γνωρίζει πού βρίσκεται. Ακόμη και σήμερα, 34 χρόνια μετά, ο Σωτήρης Κουτσού θεωρείται αγνοούμενος.
Μέτριος έως καλός μαθητής, αποφοιτά από την Ιερατική Σχολή και στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 βρίσκεται στην Αθήνα. Σπουδάζει στη Θεολογική Σχολή, διαμένει στο οικοτροφείο της Αποστολικής Διακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος στην οδό Ζωοδόχου Πηγής και με τη βοήθεια του τότε Μητροπολίτη Βύρωνος Γεωργίου τοποθετείται κατηχητής στην ενορία των Τριών Ιεραρχών της Καισαριανής.
Το 1978 παίρνει το πτυχίο του και επιστρέφει στη Λευκωσία όπου διορίζεται καθηγητής και επιμελητής της Ιερατικής Σχολής της Μεγαλονήσου που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το Μετόχι της Μονής Κύκκου. Ενός μοναστηριού με μεγάλη για τη Μεγαλόνησο ιστορία, πανίσχυρο οικονομικά και πολιτικά. Ωστόσο δεν εντάσσεται στις τάξεις των μοναχών της Παναγίας του Κύκκου. ▅ Η επαφή με το Αγιον Ορος
Στα τέλη της δεκαετίας του ΄70 επιστρέφει στη γενέτειρά του Δρούσα της Πάφου ο μοναχός Ιωσήφ, γνωστός σήμερα ως Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός , ο γέροντας του ηγουμένου Εφραίμ, ο πνευματικός καθοδηγητής, ο ιθύνων νους, ο κληρικός στον οποίο όλοι οι μοναχοί που υπηρετούν στο Βατοπαίδι οφείλουν απόλυτη υποταγή και αφοσίωση. Στην Πάφο αρχίζει να κατηχεί τους πιστούς και να συγκεντρώνει γύρω του ομάδες νέων που μαγεύονται από τον λόγο του αγιορείτη μοναχού. Ανάμεσα σε αυτούς ξεχωρίζουν τρεις θεολόγοι: ο πρώτος είναι ο Βασίλειος Κουτσού· ο δεύτερος ο κατά δύο χρόνια μικρότερός του αλλά ήδη εν ενεργεία διάκονος Αθανάσιος που σήμερα υπηρετεί την Εκκλησία της Κύπρου ως Μητροπολίτης Λεμεσού- απόφοιτος της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ, ο Αθανάσιος χειροτονείται διάκονος στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 από τον τότε Μητροπολίτη Πάφου Χρυσόστομο, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Κύπρου. Οι ζωές των κκ. Ιωσήφ, Αθανασίου και του Εφραίμ είναι άρρηκτα συνδεδεμένες. Ο τέταρτος εκείνης της πρώτης παρέας που ονειρεύεται να μονάσει είναι ο μετέπειτα ιερομόναχος και Αρχιμανδρίτης Χρυσόστομος. Θα ακολουθήσει τον Ιωσήφ τον Βατοπαιδινό το 1980 στο Αγιον Ορος, αλλά στο τέλος θα εγκαταλείψει την ομάδα και θα επιστρέψει στο νησί του όπου και θα αφήσει την τελευταία του πνοή. Σχεδόν ταυτόχρονα με την ανδρική ομάδα των υποτακτικών του που θέλει να τους φέρει κοντά στην αγιορείτικη παράδοση, ο Ιωσήφ δημιουργεί και έναν κύκλο γυναικών. Αυτή η κίνηση του Ιωσήφ και ορισμένοι ψίθυροι θα προκαλέσουν την έντονη αντίδραση του τότε Μητροπολίτη Πάφου και σημερινού Αρχιεπισκόπου Κύπρου, ο οποίος και του ζητεί να εγκαταλείψει την επαρχία του.
▅ Η εγκατάσταση στο Βατοπαίδι
Δυστυχώς ο μοναχισμός είναι παρεξηγημένος από πολλούς, που νομίζουν ότι ο θεσμός φιλοξενεί απελπισμένους, ερωτικώς απογοητευμένους, δειλούς, ιδιόρρυθμους, sui generis, ριψάσπιδες της ζωής
Μετά την πρώτη σύγκρουση με τον κ. Χρυσόστομο, ο Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός παίρνει τα παιδιά του, τον Εφραίμ, τον Αθανάσιο και τον Χρυσόστομο, και αναχωρεί για την Αθωνική Πολιτεία. Εκεί αρχίζει η μεγάλη περιπέτεια στα μονοπάτια του μοναχισμού. Ο κ. Ιωσήφ και οι υποτακτικοί του περνούν από διάφορα μοναστήρια και σκήτες. Ο πιο φιλόξενος χώρος για αυτούς αρχικά αναδεικνύεται η Νέα Σκήτη. Πρόκειται για έναν χώρο που ο Ιωσήφ γνωρίζει καλά αφού μαζί με τα άλλα του πνευματικά αδέλφια επέκτειναν και συντήρησαν όταν υπηρετούσαν δίπλα στον Ιωσήφ τον Ησυχαστή. Εκείνη την περίοδο ο Βασίλης Κουτσού χειροτονείται στη συνδεόμενη με τη Νέα Σκήτη Μονή Αγίου Παύλου. Βρισκόμαστε στο 1983 και ο μοναχός από το 1982 Εφραίμ χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος από τον Μητροπολίτη Βεροίας Παύλο, γνωστό για τις φιλοαγιορείτικες αντιλήψεις του. Η ομάδα των υποτακτικών του Ιωσήφ διαρκώς μεγάλωνε και έψαχνε έναν χώρο για να εγκατασταθεί. Ετσι διαμένει για μικρό χρονικό διάστημα- όχι μεγαλύτερο των δύο χρόνων- στη Μονή Κουτλουμουσίου. Τότε η ομάδα των υποτακτικών θα αποκτήσει ένα νέο και επίλεκτο στέλεχος, τον γνωστό σήμερα στο πανελλήνιο και ιδιαίτερα στον χώρο της πολιτικής πατέρα Αρσένιο. Καταγόμενος από την Ηπειρο, ο Αρσένιος παρουσιάζεται ως πολυσχιδής προσωπικότητα. Εζησε στο Παρίσι, υπήρξε στα φοιτητικά του χρόνια μέλος της ΚΝΕ, επισκέφθηκε το Θιβέτ και κατέληξε να υπηρετεί τον Θεό στο Περιβόλι της Παναγίας. Οι καταστάσεις στη Μονή Κουτλουμουσίου είναι δύσκολες: από τη μια πλευρά στο μοναστήρι υπηρετεί η παλαιά αδελφότητα υπό τον ηγούμενο Χριστόδουλο και από την άλλη υπάρχει ο γέροντας Ιωσήφ με τους δικούς του μοναχούς. Τα προβλήματα δεν θα αργήσουν να εμφανιστούν και ο Ιωσήφ και η ομάδα του θα αποχωρήσουν. Πρόκειται όμως για μια περίοδο όπου ο μοναχός και Αρχιμανδρίτης Αθανάσιος θα δείξει τις ηγετικές του ικανότητες. ▅ Η νέα αδελφότητα
Τη δεκαετία του 1980 η Μονή Βατοπαιδίου παραπαίει. Τα κτίρια είναι υπό κατάρρευση. Οι ελάχιστοι μοναχοί που υπηρετούν εκεί αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα και κατηγορίες. Ετσι το 1987 στο μοναστήρι αποστέλλεται για να υπηρετήσει ο Αθανάσιος. Εκεί ο μετέπειτα Μητροπολίτης Λεμεσού θα ζήσει με τους παλαιούς μοναχούς. Καλλιεργεί πολύ καλές σχέσεις με την Ιερά Κοινότητα και την Επιστασία και στην ουσία προετοιμάζει το έδαφος για την εγκατάσταση του Ιωσήφ, του Εφραίμ και των υπολοίπων στο Βατοπαίδι, ενώ δίπλα του βρίσκεται διαρκώς ο πατήρ Αρσένιος. Τα προβλήματα στην ιστορική Μονή Βατοπαιδίου, η οποία επί αιώνες αποτελούσε το «αντίπαλον δέος» προς την ιστορική Μονή Μεγίστης Λαύρας, την έχουν φέρει σε μαρασμό. Τα πάντα είναι διαλυμένα. Το κτίριο του μοναστηριού 3.000 τ.μ., όπου μόνασαν άγιοι και φυλάσσονται ιστορικά κειμήλια της Ορθοδοξίας, καταρρέει.
Η Ιερά Κοινότητα ζητεί από το Οικουμενικό Πατριαρχείο την εγκατάσταση νέας αδελφότητας. Το 1989 εγκαθίσταται και ο κ. Αβραάμ. Στο Περιβόλι της Παναγιάς φτάνει εξαρχία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και μελετά την κατάσταση. Επικεφαλής της μία από τις μεγαλύτερες προ σωπικότητες, ο τελευταίος σχολάρχης της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, Μητροπολίτης Σταυρουπόλεως Μάξιμος. Ο Μάξιμος συζητεί με τους αγιορείτες και ενημερώνεται για τους μοναχούς που μπορούν να εγκατασταθούν στο μοναστήρι. Η κυπριακή τους καταγωγή δείχνει να προβληματίζει τον ιεράρχη καθώς έως τότε οι μοναχοί που προέρχονται από τη Μεγαλόνησο υπηρετούν σε διάφορα μοναστήρια αλλά δεν διαθέτουν δική τους αδελφότητα. Υποστηρικτής της ομάδας είναι ο τότε διοικητής του Αγίου Ορους, ο γνωστός αλευροβιομήχανος κ. Κ.Λούλης.
▅ Η μάχη για την ηγουμενία
Ο κύβος έχει ριφθεί. Το μοναστήρι δίνεται στον Ιωσήφ και η νέα αδελφότητα εγκαθίσταται στο Βατοπαίδι. Το 1990 φθάνει στο Αγιον Ορος για την τελετή εγκατάστασης ο τότε Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Βαρθολομαίος, ο οποίος ένα χρόνο αργότερα εκλέγεται 270ός Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης και Οικουμενικός Πατριάρχης. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι ο Αθανάσιος είναι αυτός που θα αναλάβει την ηγουμενία. Ωστόσο οι αποφάσεις που λαμβάνει τον Απρίλιο του 1990 ο Ιωσήφ θα διαψεύσουν τα προβλεπόμενα και θα απογοητεύσουν ορισμένους. Ο Ιωσήφ θα προκρίνει τον Εφραίμ. Ο Αθανάσιος δεν το περιμένει, όμως το αποδέχεται. «Ο μοναχός πρέπει να κάνει υπακοή» λέει σε μια συνέντευξή του ο ηγούμενος Εφραίμ. Αυτό έκανε το 1990 και ο Αθανάσιος, ορισμένοι μοναχοί όμως που βρίσκονταν δίπλα του αποχώρησαν από τη μονή. Και ο ίδιος ο κ. Αθανάσιος, ο άλλοτε πρωτεπιστάτης του Αγίου Ορους, δύο χρόνια αργότερα θα φύγει για την Κύπρο όπου αρχικά θα εγκατασταθεί στη Μονή Μαχαιρά και το 1999 θα εκλεγεί Μητροπολίτης Λεμεσού. Στα τέλη της δεκαετίας του ΄90 ο κ. Χρυσόστομος εξαπολύει τη μεγαλύτερη ίσως επίθεσή του κατά του κ. Αθανασίου, του πνευματικού του πατέρα Ιωσήφ και του ηγουμένου της Μονής Βατοπαιδίου κ. Εφραίμ. Μια υπόθεση σκανδάλου συγκλονίζει στις αρχές του 2000 τη Μεγαλόνησο. Ο Μητροπολίτης Λεμεσού καταγγέλλεται για τη συμμετοχή του σε ηθικής φύσεως σκάνδαλα, ενώ στοχοποιείται και ο γέροντας Ιωσήφ. Τελικά όλα θα καταρρεύσουν κατά τη διάρκεια μιας Μείζονος Συνόδου που συγκαλείται υπό τον τότε Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρο, ο οποίος αργότερα σκοτώθηκε με τραγικό τρόπο όταν έπεσε το ελικόπτερο Σινούκ που τον μετέφερε στην Αθωνική Πολιτεία. Οι μοναχοί θα στηρίξουν μερικά χρόνια αργότερα την προσπάθεια του κ. Αθανασίου να εκλεγεί Αρχιεπίσκοπος Κύπρου. Αντιμετωπίζουν όμως σύσσωμη την Ιεραρχία της Εκκλησίας της Μεγαλονήσου με πρώτο τον κ. Χρυσόστομο που τους στοχοποιεί εκ νέου. «Το Βατοπαίδι θέλει να αλώσει την Εκκλησία της Κύπρου» είναι ανάμεσα στις κατηγορίες που εξαπολύονται κατά του κ. Αθανασίου. Με την αποχώρηση του κ. Αθανασίου από το μοναστήρι τη σκυτάλη του «δεύτερου» στη μονή αναλαμβάνει ο μοναχός Αρσένιος. Γεννημένος το 1961 στην Αμπελιά Θεσπρωτίας, ο κ. Αρσένιος έγινε μοναχός το 1983 και βρισκόταν διαρκώς δίπλα στους κκ. Εφραίμ και Αθανάσιο. Αρχικά ασχολείται με τις σχέσεις της Ιεράς Κοινότητας με τη Μονή Βατοπαιδίου. Δεν έχει όμως την υπομονή του κ. Αθανασίου και ορισμένα από τα μέλη της Ιεράς Κοινότητας συγκρούονται μαζί του. Τον θεωρούν «γκαφαδόρο» και «καβγατζή». Την ίδια ώρα ο κ. Εφραίμ αρχίζει τις εξόδους από το Αγιον Ορος και αποκτά υψηλές δημόσιες σχέσεις.
Ο πατήρ Αρσένιος ενισχύεται διαρκώς. Οι κακές σχέσεις του με τους Αγιορείτες, οι οποίοι τον χαρακτηρίζουν άπειρο και λίγο -πολύ «νεόπλουτο», εξαναγκάζουν τον Αρσένιο να αναλάβει άλλες πρωτοβουλίες. Ποιες είναι αυτές; Η ανάπτυξη σχέσεων με πολιτικούς. Ο πρώην κνίτης τα καταφέρνει. Πείθει πολλούς και μετά το 2000 ταξιδεύει διαρκώς. Ο Εφραίμ δεν έχει περιθώρια ελιγμών. Αλλωστε ο ίδιος μιλούσε πάντα για την ανάγκη υπακοής. Υπακοή έδειξε ο κ. Αθανάσιος στον Ιωσήφ τον Βατοπαιδινό όταν παίχθηκαν οι «ζαριές» για την ηγουμενία. Τώρα ήταν η δική του στιγμή να υπακούσει στον γέροντά του, που ζει πάντα σε ένα κελί πολύ κοντά στο ιστορικό μοναστήρι, και να δώσει τον τίτλο τού «Νο. 2» στον Αρσένιο. Οι καταιγιστικές εξελίξεις βρήκαν απροετοίμαστους τους μοναχούς. Και πολλά είναι τα μέλη της αδελφότητας που κάνουν αγρυπνίες για να σωθεί η μονή από τα κακά δαιμόνιαόπως εκτιμούν, αυτά είναι που βρίσκονται πίσω από όλα τα δεινά των τελευταίων ημερών.
