Φλόριδα ή Καλιφόρνια

ΜΠΟΡΕΙ ένας δικτυακός τόπος να αποτελέσει καθρέφτη για το αναπτυξιακό πρότυπο μιας ολόκληρης χώρας; Για να το διαπιστώσει κανείς αρκεί να σερφάρει στην ειδική διαδικτυακή έκδοση για την ανάπτυξη της καινοτομίας στην Ισπανία που δημοσιεύει το περιοδικό του ΜΙΤ «Τechnology Review» και στον δικτυακό τόπο του ισπανικού υπουργείου Ανάπτυξης και Εμπορίου www. spainbusiness. com. Εκεί θα βρει όχι μόνο τη στρατηγική βιομηχανικής και τεχνολογικής ανάπτυξης της σύγχρονης Ισπανίας αλλά και τον τρόπο με τον οποίο απάντησε στα ερωτήματα για το μέλλον στα κρίσιμα χρόνια της δεκαετίας του 1980. Τότε που το ερώτημα με τι θα μοιάζει η χώρα στο μέλλον εκφραζόταν απλά και σχηματικά: Φλόριδα ή Καλιφόρνια; Πρακτικά το ερώτημα σήμαινε: Θα επεδίωκε να γίνει το μεσογειακό ανάλογο της Καλιφόρνιας με τα διεθνούς φήμης ακαδημαϊκά ιδρύματα, τα επιχειρηματικά κέντρα της υψηλής τεχνολογίας και τις πρότυπες αγροτικές καλλιέργειες; ΄Η θα ακολουθούσε το μοντέλο του γεωγραφικού και αναπτυξιακού αντίποδα της Καλιφόρνιας, της άλλης ηλιόλουστης αμερικανικής Πολιτείας, της Φλόριδας, μετασχηματιζόμενη σε ένα απέραντο κέντρο διακοπών των υψηλών εισοδημάτων και των μέσων- μεγάλων ηλικιών;

Σήμερα η απάντηση είναι δεδομένη. Η Ισπανία επεδίωξε να γίνει με τον δικό της τρόπο και Φλόριδα και Καλιφόρνια. Να συνδυάσει την τουριστική ανάπτυξη με την υψηλή τεχνολογία και τη βιομηχανία, γεφυρώνοντας ταυτόχρονα, εμπορικά και επικοινωνιακά, τον ισπανόφωνο κόσμο με την υπόλοιπη Ευρώπη. Και για να το πραγματοποιήσει, ενίσχυσε την έρευνα, την καινοτομία και την εκπαίδευση. Καρπός αυτής της στρατηγικής δεν είναι μόνον η συνεχής οικονομική ανάπτυξη που κινείται σταθερά σε ποσοστό άνω του 3% κατ΄ έτος, αλλά και το διεθνές «πλασάρισμα» της Ισπανίας ανάμεσα στους πρωτοπόρους, στους κρίσιμους τομείς της αεροδιαστημικής, της βιοτεχνολογίας, της αφαλάτωσης, των κατασκευών, των εργαλειομηχανών, της ηλιακής ενέργειας, της αξιοποίησης του ανέμου και των μεταφορών.

Αυτολεξεί ή περιφραστικά, ετέθη πολλές φορές τις προηγούμενες δεκαετίες για να προσδιορίσει σχηματικά την αναπτυξιακή κατεύθυνση που θα ακολουθούσε η Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις της σύγχρονης εποχής και να δώσει νέα προοπτική στις επόμενες γενιές.

Και όπως συχνά συμβαίνει στην Ελλάδα, το ερώτημα απαντήθηκε εξίσου σχηματικά όπως ετέθη: Και Φλόριδα και Καλιφόρνια. Χωρίς η απάντηση να συνοδεύεται από το κρίσιμο «πώς», αλλά «έτσι» χωρίς σχεδιασμό, χωρίς πρόγραμμα. Μεγάλο μέρος των διαθέσιμων κονδυλίων από τα περίφημα «Μεσογειακά προγράμματα» της δεκαετίας του 1980, αλλά και τα Κοινοτικά Πλαίσια στήριξης του 1990, αναλώθηκαν σε αμφίβολης ποιότητας σχέδια τεχνολογικής και τουριστικής ανάπτυξης. Το αποτέλεσμα αυτών των αίολων προσπαθειών το βλέπουμε σήμερα σε μια Ελλάδα με αποψιλωμένη βιομηχανία, πρωτόγονες υπηρεσίες, διαλυμένη εκπαίδευση, κακόφημο τουρισμό, υπανάπτυκτη ύπαιθρο και διάχυτη απαισιοδοξία σε όλα τα κοινωνικά στρώματα.

Σήμερα που το ερώτημα περί της αναπτυξιακής κατεύθυνσης της Ελλάδας τίθεται ξανά και μάλιστα με σύννεφα οικονομικής κρίσης να βαραίνουν στον ορίζοντα, χρειάζεται να ανακαλύψουμε τη «συνταγή» της ισπανικής επιτυχίας. Την οποία ευτυχώς αποκαλύπτουν οι ίδιοι οι Ισπανοί: Πρώτον προτεραιότητα στην εκπαίδευση. Ενίσχυση της αποκέντρωσης, της αυτονομίας και της οικονομικής αυτοτέλειας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Δεύτερον, ενίσχυση και επιβράβευση της καινοτομίας και, τρίτον, αξιοποίηση του επιστημονικού δυναμικού που θα ήθελε να εργαστεί στο μεσογειακό περιβάλλον είτε λόγω καταγωγής είτε για να γευτεί τουριστικά τον ήλιο, τη θάλασσα και τους ουζομεζέδες.

jgiannarakis@in.gr