Η μάχη των ιδεών

Στα μέσα της δεκαετίας του ΄70 στα φοιτητικά αμφιθέατρα κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι μια λιτή έκδοση της Σύγχρονης Εποχής με τον βαρύ τίτλο: «Στόχος η φθορά των συνειδήσεων». Εργο του Εντουαρντ Ρόζενταλ, ενός αριστερού αμερικανού ακτιβιστή, που έθετε από τότε το ζήτημα των πολιτικών συνεπειών της μαζικής κουλτούρας.

Η συγκεκριμένη έκδοση εκκινούσε με έντονη κριτική κατά του Στίβεν Σπίλμπεργκ και συγκεκριμένα κατά της δημοφιλούς ταινίας του «Τα σαγόνια του καρχαρία». Ο Ρόζενταλ κατηγορούσε τον Σπίλμπεργκ ως θιασώτη του μαζικού φόβου και προπομπό ενός διεθνούς κύματος ομογενοποίησης της κουλτούρας.

Πίστευε ότι οι Αμερικανοί και η διεθνής του χρήματος χρησιμοποιούσαν το Χόλιγουντ ως όχημα επιβολής ιδεών και αντιλήψεων στον κόσμο. Διεκήρυττε ότι μέσω του κινηματογράφου, της μουσικής, της μόδας, της κατανάλωσης και της διατροφής ακόμη θα διαμορφωθούν βαθμιαία κοινά πρότυπα συμπεριφοράς και πολιτισμού στον πλανήτη, ικανά να επιτρέψουν τον έλεγχο των κοινωνιών.

Ταίριαζαν στο συνωμοσιολογικό κλίμα της μεταπολιτευτικής εποχής εκείνες οι αντιλήψεις, άλλους ερέθιζαν και άλλους προβλημάτιζαν. Με τον καιρό ξεχάστηκαν ως συνωμοσιολογικές και ακραίες, από ορισμένους μάλιστα λοιδορήθηκαν.

Η αλήθεια όμως είναι ότι τρεις δεκαετίες μετά ο κόσμος όντως τείνει να ομογενοποιηθεί. Η κουλτούρα είναι σχεδόν κοινή, τυποποιημένη και μαζική σε ολόκληρο τον πλανήτη, η επικράτηση των ιδεών της αγοράς είναι κυρίαρχη, η παθητικοποίηση των κοινωνιών δεδομένη, η μία και μόνη σκέψη ορίζει τις αντιλήψεις πολιτών, πολιτικών, κομμάτων, κυβερνήσεων, ακόμη και υπερεθνικών σχημάτων.

Η μάχη των ιδεών κερδήθηκε από τις δυνάμεις της μαζικής κουλτούρας, η φθορά των συνειδήσεων επήλθε και στην Ελλάδα, η παθητικοποίηση εκφράσθηκε διά του χαβαλέ και του καναπέ, η εμπορική Τηλεόραση επέβαλε τον πολιτισμό της και εδώ επικρατούν τα ήθη ενός χολιγουντιανού κακέκτυπου που επιτρέπει στον κ. Καραμανλή να ηγεμονεύει ακόμη και στις χειρότερες στιγμές του.

Και θα ηγεμονεύει- αν όχι αυτός, οι επίγονοί του- όσο δεν δίδεται μάχη ιδεών, αντιλήψεων και οραμάτων για τους πολίτες και τον τόπο.

akarakousis@dolnet.gr