Επενδυτική άπνοια στην Ελλάδα

Η επενδυτική άπνοια που επικρατεί στη χώρα το τελευταίο δωδεκάμηνο απασχολεί έντονα την κυβέρνηση, η οποίαεκτός από το σοβαρό δημοσιονομικό πρόβλημα που προσπαθεί να αντιμετωπίσει με την επιβολή νέων φορολογιών- καλείται να λάβει μέτρα που θα κάνουν και πάλι ελκυστική τη χώρα μας. Ωστόσο οι συνεχείς αλλαγές στο φορολογικό καθεστώς αποτελούν σοβαρό αντικίνητρο για την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων.

Χαρακτηριστικό της επενδυτικής άπνοιας είναι ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις στη χώρα μας μειώνονται χρόνο με τον χρόνο ενώ εφέτος εξαιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης καταγράφεται αρνητικό ρεκόρ. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι εισροές ξένων κεφαλαίων για την πραγματοποίηση άμεσων επενδύσεων ήταν μόλις 500 εκατ. ευρώ, ποσό που αποτελεί αρνητικό ρεκόρ των τελευταίων ετών. Η Ελλάδα βρίσκεται στην 121η θέση ως προς την προσέλκυση επενδύσεων.

Αλλο ανησυχητικό στοιχείο είναι το γεγονός ότι εφέτος για πρώτη φορά έπειτα από 48 χρόνια οι ΗΠΑ δεν θα έχουν περίπτερο στη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, ενώ με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένονται οι σημερινές ανακοινώσεις της Shell σχετικά με την παραμονή της ή όχι στην Ελλάδα.

1. Ερχονται οι Ρώσοι στη θέση της Shell
Μετά την αποτυχημένη πρώτη προσπάθεια της ρωσικής Lukoil να αποκτήσει δικό της διυλιστήριο και να δημιουργήσει δίκτυο πώλησης καυσίμων στην Ελλάδα με συνεταίρο τον όμιλο Βαρδινογιάννη, ο ρωσικός κολοσσός αναζητεί νέες συνεργασίες στη χώρα μας εδώ και καιρό.

Τις τελευταίες ημέρες είναι έντονη η φημολογία η οποία θέλει να πωλείται το δίκτυο της ολλανδικής Shell στη Lukoil, κάτι το οποίο ωστόσο δεν επιβεβαιώνεται από τις εμπλεκόμενες επιχειρήσεις. Μάλιστα, οι πληροφορίες ανέφεραν ότι οι Ρώσοι είχαν κάνει πρόταση για την εξαγορά του δικτύου της Shell αντί του ποσού των 700 εκατ. δολαρίων, ενώ η πολυεθνική εταιρεία ζητεί 1 δισ. δολάρια. Ωστόσο, κυβερνητικοί κύκλοι διέψευδαν ότι γνωρίζουν κάτι τέτοιο και επέμεναν ότι πρόκειται για ελιγμό της εταιρείας, προσθέτοντας με νόημα ότι αν ήθελε η Shell όντως να πουλήσει θα είχε ενημερώσει τουλάχιστον δύο τράπεζες με τις οποίες συνεργάζεται.

Τις φήμες πυροδότησε, μεταξύ άλλων, και η πληροφορία ότι στη σημερινή συνάντηση με τους εργαζομένους της Shell θα παρευρεθεί και ο αντιπρόεδρος και διευθυντής ανθρώπινου δυναμικού της πολυεθνικής εταιρείας, ο οποίος ταξίδεψε για τον σκοπό αυτό στην Ελλάδα από την Ολλανδία όπου βρίσκεται η έδρα του. Η κίνηση καλλιέργησε φόβους στο προσωπικό για αλλαγή ιδιοκτησιακού καθεστώτος και για συνθήκες για τις οποίες θα πρέπει να ενημερωθούν οι εργαζόμενοι.

Σε σχέση με τις εκτιμήσεις ότι αυτή η κίνηση αποτελεί αντιπερισπασμό της Shell, έτσι ώστε υπό την απειλή της αποχώρησής της από την Ελλάδα να αποφύγει ενδεχόμενο πρόστιμο 50 εκατ. ευρώ από την Επιτροπή Ανταγωνισμού για σύμπραξη με την έτερη μεγάλη πολυεθνική πετρελαϊκή εταιρεία της ελληνικής αγοράς ΒΡ, ενεργειακοί κύκλοι σχολίαζαν ότι « κάτι τέτοιο φαίνεται παρατραβηγμένο και υπερβολικά θεατρικό για τα δεδομένα μιας από τις μεγαλύτερες εταιρείες παγκοσμίως » και προσέθεταν ότι « και μόνο η αναστάτωση των εργαζομένων στην εταιρεία,οι οποίοι από την προηγούμενη εβδομάδα αναμένουν εναγωνίως τις σημερινές ανακοινώσεις,είναι αρκετή ώστε να μη δικαιολογεί αυτή την επιλογή» .

Αν και χθες το υπουργείο Ανάπτυξης τηρούσε τις αποστάσεις τις οποίες θεωρεί ότι πρέπει να έχει από πιθανές επιχειρηματικές συμφωνίες, άλλα στελέχη του σχολίαζαν γενικότερα ότι « κάθε εξαγορά είναι θετική ». Με δεδομένη, πάντως, την αυξανόμενη συνεργασία των δύο χωρών στον ενεργειακό τομέα, το υπουργείο Ανάπτυξης δεν θα μπορούσε εύκολα να αντιδράσει σε ενδεχόμενη είσοδο των Ρώσων στην ελληνική αγορά.

Πόσο μάλλον που η Lukoil έχει επιδείξει στο παρελθόν ενδιαφέρον για την είσοδό της στην Ελλάδα, αφού βρισκόταν σε διαπραγματεύσεις με την εταιρεία Μotor Οil, οι οποίες ωστόσο ναυάγησαν. Η επιθυμία των ρωσικών πετρελαϊκών εταιρειών να επεκταθούν στην Ευρώπη- εκτός από τον κλάδο της διανομής και στη λιανική αγορά των καυσίμων- αποτελεί στρατηγική επιλογή της Ρωσίας η οποία κατά το παρελθόν έχει τρομάξει άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έτυχαν αντίστοιχου ενδιαφέροντος. Η Lukoil έχει ήδη εισέλθει στην αγορά λιανικής της Τουρκίας, όπου απέκτησε δίκτυο 400 πρατηρίων.

Το σίγουρο είναι ότι οι όποιες διαπραγματεύσεις δεν γίνονται μέσω της ελληνικής πρεσβείας στη Μόσχα, αλλά ούτε και από την ελληνική θυγατρική της Shell, η διοίκηση της οποίας τηρεί σιγήν ιχθύος. Αλλωστε, οι αποφάσεις των πολυεθνικών για την είσοδο ή την έξοδο από μια αγορά έχουν ευρύτερη στρατηγική σημασία και ως τέτοιες λαμβάνονται από τη μητρική εταιρεία. Στην προκειμένη περίπτωση, η Shell διατηρεί για τον λόγο αυτό ειδικό τμήμα στην Ολλανδία.

2. Γιατί θα απουσιάσουν οι ΗΠΑ από τη ΔΕΘ
Η εφετινή απουσία των ΗΠΑ από τη ΔΕΘ έχει ιδιαίτερο βάρος. Παρά το γεγονός ότι ως επίσημη αιτία προβάλλεται η απροθυμία των εισαγωγέων αμερικανικών αυτοκινήτων να χρηματοδοτήσουν το περίπτερο, η απόφαση του Ελληνοαμερικανικού Επιμελητηρίου έχει και έναν συμβολισμό, ίσως είναι και έκφραση δυσαρέσκειας.

Η διοίκηση της Ηelexpo, εμφανώς ενοχλημένη, επέκρινε την απόφαση του επιμελητηρίου και γνωστοποίησε αρκετά ονόματα αμερικανικών πολυεθνικών ομίλων που πρόκειται να συμμετάσχουν.

Οπως ανακοίνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, μετά τη συνεδρίαση της διοικούσας επιτροπής του ανακοινώθηκε στη Ηelexpo η απόφασή της να μην οργανώσει το περίπτερο των ΗΠΑ στη ΔΕΘ. Είναι προφανές ότι αυτή η απόφαση προκάλεσε ιδιαίτερη αίσθηση. Οπως επισημαίνεται στην ανακοίνωση η απόφαση αυτή πάρθηκε, καθώς δήλωσαν συμμετοχή στο περίπτερο μόνο δύο από τους παραδοσιακούς εκθέτες, ενώ παράλληλα οι εισαγωγείς αμερικανικών αυτοκινήτων στην Ελλάδα, οι οποίοι κάθε χρόνο κάλυπταν το μεγαλύτερο κόστος του περιπτέρου, αποφάσισαν να μη συμμετάσχουν αυτή τη χρονιά καθιστώντας έτσι πρακτικά αδύνατη τη διοργάνωση.

Τα κύρια κοινά επιχειρήματά τους όσον αφορά τη μη συμμετοχή τους υπήρξαν:

– Η κατά την άποψή τους μετάλλαξη του εμπορικού χαρακτήρα και της σημασίας της ΔΕΘ.

– Η γενικότερη οικονομική κρίση που έχει επηρεάσει δυσμενώς την αγορά αυτοκινήτου στην Ελλάδα. Και επισημαίνεται στην ανακοίνωση ότι « με αίσθημα ευθύνης απέναντι στα μέλη του Επιμελητηρίου, η διοίκησή του αποφάσισε να μην αναλάβει το βάρος μιας διοργάνωσης που θα επέφερε βαρύ πλήγμα στα οικονομικά του ».

Ετσι σε επιστολή του προς τη Ηelexpo το Επιμελητήριο, αφού πρώτα ενημερώνει για την απόφασή του, αναφέρει « την επιθυμία να μη διακόψει μόνιμα μια παράδοση διοργάνωσης 48 ετών, υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι οι λόγοι οι οποίοι υπαγόρευσαν την απόφαση μη συμμετοχής εφέτος των παραδοσιακών εκθετών θα εκλείψουν, επισημαίνοντας ταυτόχροναότι,με τη βοήθεια της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα,του προξενείου των ΗΠΑ στη Θεσσαλονίκη και της Ηelexpo,θα καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε να οργανώσει το περίπτερο των ΗΠΑ στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο του 2009,υιοθετώντας νέα πρότυπα, ευθυγραμμισμένα με τις ανάγκες των καιρών, έτσι ώστε να δημιουργεί πρόσθετη αξία για κάθε συμμετέχοντα ».

Ο πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Εμπορικού Επιμελητηρίου κ. Ι. Γραμματίδης σχετικά με το θέμα δήλωσε ότι « δεν θα βιαζόμουν να βγάλω εύκολα συμπεράσματα ή να κάνω αυθαίρετες ερμηνείες εκ του γεγονότος ότι εφέτος δεν θα λειτουργήσει το περίπτερο των ΗΠΑ στη ΔΕΘ. Αλλωστε, τέτοια συμπεράσματα και ερμηνείες δεν υποστηρίζονται στην πράξη όταν αντίθετα υπάρχουν, ιδιαίτερα πρόσφατα,συζητήσεις και συμφωνίες ανάμεσα στις κυβερνήσεις των δύο χωρών για κοινές δράσεις τόσο σε επίπεδο πολιτικών όσο και σε πρακτικό επίπεδο για τη διευκόλυνση κοινών επενδυτικών πρωτοβουλιών ».

Από την άλλη πλευρά, η διοίκηση της Διεθνούς Εκθέσεως Θεσσαλονίκης θεωρεί ότι δεν έχει εκλείψει «η βαρύτητα που αποδίδουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις στη ΔΕΘ για τη διείσδυσή τους στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη σημασία της Θεσσαλονίκης ως πύλης για την ανάπτυξη του διεθνούς εμπορίου στην ευρύτερη περιοχή ». Δεν κρύβει όμως την ενόχλησή της για την επίσημη στάση των ΗΠΑ.