Οι πλάνες του τελευταίου Χρυσού Βουνού

Ο Francois Ηauter, δημοσιογράφος της γαλλικής εφημερίδας «Le Figaro», ξεκίνησε ένα οδοιπορικό διαρκείας τριών μηνών, μέσα από το οποίο επιχείρησε να προσεγγίσει τον πολιτισμό των Κινέζων. Ακόμη περισσότερο, να κατανοήσει έναν ολόκληρο κόσμο τόσο μακρινό και διαφορετικό από αυτόν των «Δυτικών». Μέσα από το ταξίδι του γνώρισε ανθρώπους, κατέγραψε συμπεριφορές και έζησε καταστάσεις που μας επιτρέπουν να γνωρίσουμε καλύτερα τη χώρα η οποία φιλοξένησε τους 29ους Ολυμπιακούς Αγώνες και αποτελεί μια ανερχόμενη υπερδύναμη.
Συνεχίζουμε την περιήγηση στη Μελβούρνη. Η Κίνα αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες το δεύτερο σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της Αυστραλίας η οποία βλέπει την Αυτοκρατορία ως ένα νέο Ελντοράντο, για την ακρίβεια ως το τελευταίο «Χρυσό Βουνό». Συχνά όμως το όνειρο των χρυσοθηρών αποδεικνύεται χίμαιρα.

Επισκέφθηκα με τη βοήθεια αυτόκλητου ξεναγού του Μαρκ Γουάνγκ το μουσείο με τα κειμήλια της οικογένειάς του όπου είδα παλιά μπαούλα, ασπρόμαυρες φωτογραφίες και εργαλεία εκσκαφής, όλα επιμελώς τοποθετημένα στον χώρο. Εναν χώρο πολύ συγκινητικό που «διηγείται» τις περιπέτειες των κινέζων εργατών οι οποίοι αναζητούσαν χρυσάφι στους λόφους γύρω από τη Μελβούρνη το 1850. Οι Κινέζοι έφθασαν εδώ δεκαπέντε χρόνια μετά τους πρώτους λευκούς. Ο 56χρονος σήμερα Μαρκ, ταλαντούχος σχεδιαστής, μου έδειξε το κάδρο με τη μεγεθυμένη φωτογραφία πίνακα ο οποίος απεικονίζει τα πλήθη των Κινέζων να καταφθάνουν στην αυστραλιανή ήπειρο. Αποβιβάστηκαν 150 χιλιόμετρα βόρεια της πόλης και βάδισαν υπομονετικά στη σειρά ο ένας πίσω από τον άλλο ως το «Νέο Χρυσό Βουνό» όπως ονόμαζαν τη Μελβούρνη.

Στον πίνακα διακρίνονται οι κορυφογραμμές που χάνονται στο κίτρινο του ουρανού. Μπορεί κανείς να φανταστεί τον αφόρητο ήλιο να βαραίνει τους ώμους αυτών των ανθρώπων, τις αναθυμιάσεις καπνού από τον παγωμένο ξυλάνθρακα, τις κατασκαμμένες εκτάσεις και, στο τέλος της ημέρας, όταν θα είχε πια πέσει το σκοτάδι, τον ύπνο που ερχόταν μες στην παγωνιά για να τους λυτρώσει προσωρινά από τη δυστυχία τους. Εντυπωσιάστηκα από αυτούς τους ανθρώπους που βρέθηκαν τόσο μακριά από τις εστίες και τις οικογένειές τους, κουβαλώντας στις πλάτες τους την πατρίδα τους. Οπως αναφέρει κινεζική παροιμία «όπου υπάρχει θέληση, υπάρχει και ένας δρόμος». Οι άνθρωποι αυτοί δεν γνώριζαν από καρτερικότητα, είχαν όμως την πίστη βαθιά ριζωμένη στην καρδιά τους. Η ελπίδα τους εκτεινόταν πιο μακριά ακόμη και από αυτόν τον άγονο ορίζοντα.

Ο Μαρκ μού είπε: «Οι πρόγονοί μου θα βρίσκονταν οπωσδήποτε μέσα σε αυτά τα πλήθη. Ζούσαν σε καλύβες…Σήμερα φαντάζουν σαν Αρειανοί!». Πλέον τα όνειρα εκείνων των αγροτών έγιναν πραγματικότητα για τα παιδιά τους. Είναι πλέον δικηγόροι, γιατροί, επιχειρηματίες που οργανώνονται σε συλλόγους για να θυμούνται τις πατρογονικές εστίες τους, αποτελώντας μια κοινότητα 280.000 ατόμων. «Ονειρευόμαστε πλέον στα αγγλικά και τα παιδιά μας είναι πιο πολύ δεμένα από τους Ελληνες ή τους Ιταλούς» μου εκμυστηρεύθηκε ο Κεν Ονγκ, νεαρός δισεκατομμυριούχος που συντονίζει αυτούς τους τριάντα συλλόγους.

Ο δήμαρχος της Μελβούρνης, ο οποίος χαίρει του σεβασμού όλων των κατοίκων, είναι κινεζικής καταγωγής. Η Κίνα έγινε ξαφνικά της μόδας και το όνειρο κάθε Αυστραλού είναι να ταξιδέψει σε αυτή την αχανή αυτοκρατορία, τη γη του μέλλοντος και της ευμάρειας, το νέο «Χρυσό Ορος». Σε διάστημα λίγων χρόνων το Πεκίνο έγινε ο δεύτερος κατά σειράν εμπορικός εταίρος της πόλης της Καμπέρα. Οι Ευρωπαίοι και οι Αμερικανοί εξακολουθούν, βέβαια, να καταναλώνουν τα προϊόντα της Αυστραλίας, οι Κινέζοι όμως είναι αυτοί που βρίσκονται πίσω από την ανάπτυξη της χώρας. Το 1850 ήταν οι Κινέζοι που αποβιβάστηκαν στην Αυστραλία αλλά το 2007 ήταν η σειρά των Αυστραλών να κάνουν επέλαση στην Κίνα, με τα μάτια να αλληθωρίζουν από το χρυσό…

Με εξαίρεση ορισμένους τομείς όπως η εκπαίδευση ήταν η ώρα της μεγάλης καταστροφής! Ενώ το ποσοστό των κοινοπραξιών κινεζικών εταιρειών με τρίτες χώρες κυμαινόταν μεταξύ του 70% και 80% στην Αυστραλία το αντίστοιχο ποσοστό ανήλθε σε 90%. Για να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους οι Αυστραλοί απογυμνώθηκαν οικονομικά περισσότερο από κάθε άλλο Δυτικό. Ο ερασιτεχνισμός των επιχειρηματιών μας στο Πεκίνο ακόμη με εκπλήσσει. Ζαλισμένοι από την- ανύπαρκτη τελικά- αγορά των 1,3 δισ. καταναλωτών που τους παρουσίασαν οι Κινέζοι, επηρμένοι από την απατηλή ιδέα της «φθηνής Κίνας», συμπεριφέρθηκαν σαν μικρά παιδιά που πέφτουν με τα μούτρα στο ολοκαίνουργιο παιχνίδι τους. Επεσαν στην παγίδα των στρατηγών του Κομμουνιστικού Κόμματος, θαμπωμένοι από τους αστραφτερούς ουρανοξύστες της Σανγκάης. Τα λόγια κάποιων Ταϊβανέζων είναι χαρακτηριστικά: «Αν έχετε 50 εκατ.δολάρια για χάσιμο πηγαίνετε στην Κίνα και θα τα σπαταλήσετε προτού καν το αντιληφθείτε! Κανείς δεν μπορεί να διαπραγματευτεί με τους Κινέζους!». Μόνο τρεις κατηγορίες επιχειρήσεων ξέφυγαν από αυτή την πραγματικότητα. Πρώτον, οι πολυεθνικές που διέθεταν τεχνογνωσία την οποία ήθελαν να οικειοποιηθούν οι Κινέζοι. «Μάθε την πιο προηγμένη τεχνολογία από τους βαρβάρους και μετά χρησιμοποίησέ την» αναφέρει κινεζικό γνωμικό. Δεύτερον, όσοι είχαν πολύ γερό στομάχι για να αντέξουν ώσπου να γίνει η Κίνα «κανονική» χώρα. Τέλος, ορισμένες από τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που στηρίχτηκαν αποκλειστικά στα δικά τους κεφάλαια και κινήθηκαν με σύνεση. Το υπόλοιπο 80% συμπεριφέρθηκε απερίσκεπτα με τις ανάλογες συνέπειες.

Ενας καθηγητής του Πανεπιστημίου της Βικτόρια ο οποίος μελετά εδώ και πολλά χρόνια την επιχειρηματική δραστηριότητα στη χώρα, μου περιέγραψε την άψογα σχεδιασμένη «δημιουργική λογιστική» των κινεζικών επιχειρήσεων υπό την οποία κρύβεται η στρατιωτική ιεραρχία και οι αποφάσεις του κόμματος. Στην Κίνα δεν μπορείς να βασιστείς ούτε στα στελέχη ούτε στους εργάτες ούτε στους προμηθευτές ούτε στους νόμους της αγοράς. Από την εμπειρία μου σε διάφορες προσωπικές υποθέσεις στην Κίνα διαπίστωσα ότι αυτό το μόνιμο χαμόγελο στα πρόσωπα των ανθρώπων σε βγάζει συχνά από τα ρούχα σου και μπορεί να σε κάνει έξαλλο. Ο Κινέζος ακόμη και στην πρώτη συνάντησή του με έναν άγνωστο δεν θα διστάσει καθόλου να μιλήσει υποτιμητικά για την κατάστασή του, για την ασήμαντη επιχείρησή του και την παρωχημένη τεχνολογία του, περιμένοντας ότι ο «Δυτικός», ακολουθώντας τους κανόνες ορθής συμπεριφοράς, θα χρησιμοποιήσει τα ίδια μετριοπαθή λόγια για τον εαυτό του. Αντίθετα προς αυτή τη λογική, είδα τους επίδοξους επιχειρηματίες μας να επαίρονται ευτυχείς για τα εξαιρετικά προϊόντα τους, μη γνωρίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο έχαναν κάθε προοπτική συνεργασίας. Σε ολόκληρο τον πλανήτη παίζεται το ίδιο παιχνίδι. Η κατάληξη αυτής της ιστορίας, άγνωστη… Με αυτές τις σκέψεις αποφάσισα να επιστρέψω στην αφετηρία της περιπλάνησής μου. Τριάντα ώρες αεροπορικού ταξιδιού με χώριζαν από το Παρίσι.