Κληρονόμοι κατά μουσείων για δύο έργα Πικάσο

ΒΕΡΟΛΙΝΟ

Δύο έργα του Πικάσο διεκδικούν οι κληρονόμοι του γερμανοεβραίου τραπεζίτη Πολ φον Μέντελσον-Μπαρτόλντι από δύο εκ των μεγαλύτερων μουσείων της Νέας Υόρκης. Πρόκειται για το Μoυσείο Μοντέρνας Τέχνης και το Γκούγκενχαϊμ, τα οποία με τη σειρά τους ισχυρίζονται ότι είναι πλέον οι νόμιμοι ιδιοκτήτες των έργων.

Την υπόθεση, όπως αποκαλύπτει το γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel», ανέλαβαν ο ιστορικός Γιούλιους Σεπς, απόγονος του τραπεζίτη, και ο δικηγόρος του Τζον Μπερν. Ο Σεπς, ο οποίος επιπλέον είναι διευθυντής του Κέντρου Μέντελσον στο Πανεπιστήμιο του Πότσνταμ, άρχισε να υποψιάζεται ότι κάτι συμβαίνει πριν από πέντε χρόνια, όταν συνάντησε έναν μελετητή του Βαν Γκογκ που του είπε: « Εχεις καταλάβει ότι ο πρόγονός σου, ο Πολ φον Μέντελσον-Μπαρτόλντι,είχε μια φανταστική συλλογή έργων τέχνης και μέσα σε αυτή οκτώ έργα του Βαν Γκογκ; » Οι δύο άνδρες επισκέφθηκαν το σπίτι της οδού Jaegerstrasse 51 στο κεντρικό Βερολίνο αναζητώντας ίχνη του ένδοξου παρελθόντος. Πολλοί απόγονοι του φιλοσόφου Μόουζες Μέντελσον έζησαν και εργάστηκαν στο πολυτελές κτίσμα, όπου πριν από 200 χρόνια ιδρύθηκε η τράπεζα Μendelssohn & Co. Αυτό που ενδιαφέρει τους δύο ερευνητές είναι το πάθος του Πολ φον Μέντελσον-Μπαρτόλντι για την τέχνη. Ως το 1935 είχε στην κατοχή του πολλά έργα του Πικάσο, τα οποία τώρα διεκδικεί ο Σεπς και 26 ακόμη κληρονόμοι.

Η αγωγή για την επιστροφή των έργων έγινε το περασμένο φθινόπωρο. Ο κ. Μπερν ζήτησε από το ΜoΜΑ να επιστρέψει το «Αγόρι που οδηγεί ένα άλογο» και από το Γκούγκενχαϊμ το «Μoulin de la Galette». Οπως είναι προφανές, το θέμα δεν είναι απλώς η απόδοση δικαιοσύνης. Πρόκειται για δύο πίνακες πολύ μεγάλης αξίας, ο καθένας εκ των οποίων εκτιμάται στα 134 εκατ. ευρώ.

Ηταν αναμενόμενο τα δύο μουσεία να απορρίψουν αμέσως το αίτημα τον κληρονόμων. Ζήτησαν μάλιστα από το Περιφερειακό Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών στη Νέα Υόρκη να ανακηρύξει τα μουσεία νόμιμους κληρονόμους. Το προσεχές φθινόπωρο, οι δύο πλευρές θα διασταυρώσουν τα ξίφη τους στις δικαστικές αίθουσες όπου θα εξετασθεί η υπόθεση.

Η συλλογή του τραπεζίτη και, παρεμπιπτόντως, απόγονου του συνθέτη Φέλιξ Μέντελσον-Μπαρτόλντι , περιελάμβανε πέντε Πικάσο αλλά και έργα των Βαν Γκογκ, Ρουσό, Μονέ και Ρενουάρ. Το 1933, με την άνοδο του ναζισμού, άρχισε να προωθεί τα έργα στο εξωτερικό. Ο γνωστός έμπορος τέχνης Αλφρεντ Φλέχτχαϊμ και φίλος του τραπεζίτη, συνέβαλε σε αυτό. Ετσι βρέθηκαν οι πίνακες του Πικάσο στην Ελβετία. Κατόπιν μεταφέρθηκαν στον Οργανισμό Τέχνης της Βασιλείας και στην κατοχή του εμπόρου τέχνης Τζάστιν Τανχόυζερ . Εναν χρόνο μετά, ο τραπεζίτης τον ενημέρωσε ότι θα πουλούσε τα έργα.

Το 1936 το «Αγόρι που οδηγεί ένα άλογο» αγόρασε ο γνωστός ραδιοφωνικός παραγωγός Γουίλιαμ Πέιλι, ο οποίος έναν χρόνο μετά έγινε μέλος του συμβουλίου του ΜοΜΑ και αργότερα πρόεδρος του μουσείου. Το 1964 δώρισε το έργο στο μουσείο. Ο Τανχόυζερ κράτησε το «Μoulin de la Galette» στην προσωπική του συλλογή. Οταν το 1963 παρουσίασε στο Γκούγκενχαϊμ τον πίνακα, είπε ότι προέρχεται από τη συλλογή του Μέντελσον-Μπαρτόλντι, αλλά δεν διευκρίνισε πώς το απέκτησε.