Από την πιστωτική κρίση στην ύφεση

Πέρυσι τέτοιον καιρό το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης αγνόησε τις πολλές ενδείξεις και προειδοποιήσεις για τις επιδράσεις της διεθνούς πιστωτικής κρίσης και στην ελληνική οικονομία. Δεν προέβλεψε την υπεραύξηση των δαπανών εξυπηρέτησης του διογκωμένου δημοσίου χρέους, ούτε προνόησε για τον έλεγχο των δαπανών και την εξασφάλιση των εσόδων.

Αντιθέτως συνέχισε να πολιτεύεται ωσάν να μη συμβαίνει τίποτε, με αποκορύφωμα την κατάργηση των φόρων κληρονομιάς και την αντικατάστασή τους με το γενικευμένο τέλος ακίνητης περιουσίας, την είσπραξη του οποίου δεν είχε εξασφαλισμένη, όπως τώρα αποδεικνύεται από τη μεγάλη υστέρηση των εσόδων.

Δεν επέδειξε, με άλλα λόγια, την απαιτούμενη ευελιξία, ούτε προνοητικότητα προσαρμογής στις νέες συνθήκες. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι από τότε και μέχρι προσφάτως οι επίσημες οικονομικές αρχές επέμεναν δογματικά ότι δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα και πως όλα εξελίσσονται ομαλώς.

Προσφάτως, εν μέσω θέρους και υπό την πίεση των άδειων ταμείων του κράτους, διαπίστωσαν το πρόβλημα και χωρίς δεύτερες σκέψεις προανήγγειλαν νέους φόρους, νέες επιβαρύνσεις και κλίμα περιοριστικό για την ελληνική οικονομία από το φθινόπωρο και μετά.

Το δυστύχημα και πάλι όμως είναι ότι οι συνθήκες μεταβάλλονται συνεχώς. Η διεθνής πιστωτική κρίση, που οδήγησε σε άνοδο των επιτοκίων και αυστηρούς περιορισμούς στις χορηγήσεις δανείων, συνδυαζόμενη με την άνοδο των τιμών του πετρελαίου και των τροφίμων, μεταλλάχθηκε και πλέον οδηγεί τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου σε συρρίκνωση.

Από παντού πια, από τις ΗΠΑ, από την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ενωση, φθάνουν μηνύματα ύφεσης και σε κάθε περίπτωση κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας. Η πραγματική οικονομία σε ολόκληρο τον κόσμο θα δοκιμαστεί το επόμενο δωδεκάμηνο.

Οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι μικροεπιχειρηματίες, το πλήθος των ασθενεστέρων θα βρεθούν σε ακόμη δυσμενέστερη θέση, θα διεκδικούν και θα οργίζονται καθώς θα βλέπουν τα εισοδήματα να μην φθάνουν και τις δουλειές να φθίνουν.

Σε αυτές λοιπόν τις συνθήκες η εγχώρια οικονομική πολιτική θα απαιτεί περισσότερους φόρους, θα επιδιώκει μικρότερες κοινωνικές δαπάνες, θα προσφέρει χαμηλότερες αυξήσεις αποδοχών, γενικώς θα πιέζει ακόμη περισσότερο την ήδη συρρικνούμενη οικονομική δραστηριότητα, τις υφεσιακές συνθήκες θα ενισχύσει και τα φαινόμενα αποδιάρθρωσης των ήδη χειμαζομένων επιχειρήσεων θα επιταχύνει.

Θα είναι δηλαδή εντελώς αναντίστοιχη προς τις συνθήκες, όπως ήταν και πέρυσι. Επαναλαμβανόμενη όμως η αναντιστοιχία πολλαπλασιάζει τα βάρη, εξουθενώνει την κοινωνία, τις ίδιες τις πρωταγωνιστικές δυνάμεις της οικονομίας ακινητοποιεί και δεσμεύει. Είναι ό,τι χειρότερο μπορούσε να συμβεί.

Οι διακοπές του Αυγούστου προσφέρουν ακόμη ευκαιρίες επαναξιολόγησης των συνθηκών και διαμόρφωσης ενός πιο σύνθετου μείγματος οικονομικής πολιτικής, που και τη δραστηριότητα θα προστατεύει και τα ταμεία του κράτους θα ενισχύει. Και επιπλέον προσφέρει δυνατότητες διεκδίκησης από τις Βρυξέλλες πιο ελαστικής αντιμετώπισης των δημοσιονομικών υποχρεώσεων.

Σε περιόδους ύφεσης η εμμονή στη δημοσιονομική προσαρμογή φαντάζει δογματική και μόνο με ζουρλομανδύα μπορεί να παρομοιαστεί. Οφείλει το υπουργείο Οικονομίας τουλάχιστον να διαπραγματευθεί χρονική μετάθεση των στόχων για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς, ώστε να οικοδομηθεί πιο ρεαλιστική, ταιριαστή προς τις συνθήκες, οικονομική πολιτική.

akarakousis@dolnet.gr