Θρησκευτική λατρεία γένους θηλυκού

Α πό τη μία ήταν η Ελένη, η Αντιγόνη, η Πηνελόπη, η Μήδεια, αλλά και η Ασπασία, η Φρύνη και η Διοτίμα. Και από την άλλη ένας κόσμος κατ΄ εξοχήν ανδροκρατούμενος όπου κυριαρχούσαν οι αξίες του άνδρα και όπου το γυναικείο φύλο περιοριζόταν σε ρόλο καθαρά αναπαραγωγικό. Στην αρχαία Ελλάδα έτσι απλά ήταν καθορισμένα τα πράγματα, αν και σε μία περίπτωση, αυτή της θρησκείας, οι γυναίκες είχαν τη δυνατότητα να διαδραματίσουν ουσιαστικό ρόλο στον δημόσιο βίο. Αυτή ακριβώς την πλευρά της ζωής των γυναικών διερευνά η έκθεση «Η ζωή των γυναικών στην Αρχαία Αθήνα: Τελετουργίες και Πραγματικότητα», που θα παρουσιασθεί στο Ωνάσειο Μορφωτικό Κέντρο στη Νέα Υόρκη από τον Δεκέμβριο του 2008 ως τον Μάιο του 2009. Με την έκθεση αυτή το Ωνάσειο συνεχίζει την επιτυχημένη διοργάνωση πολιτιστικών γεγονότων που αποσκοπούν στην προβολή του αρχαίου αλλά και του νεότερου ελληνικού πολιτισμού στην καρδιά των ΗΠΑ. Σημειώνεται ότι εν συνεχεία η έκθεση θα πραγματοποιηθεί και στην Αθήνα, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, με τη συμβολή του οποίου άλλωστε διοργανώνεται.

Στον αριθμό των 158 φθάνουν τα αρχαία έργα που θα εκτεθούν στο Ωνάσειο, εκ των οποίων τα 129 προέρχονται από ελληνικά μουσεία και τα 29 από ξένα. Ολα αποτυπώνουν με διάφορους τρόπους τη ζωή των γυναικών στους χώρους λατρείας και τελετουργίας και κατανέμονται σε έξι εκθεσιακές ενότητες. Η πρώτη αφορά τη «Λατρεία των θεών- γυναικών», όπως για παράδειγμα της Αθηνάς Παρθένου. Ακολουθούν «Η λατρεία των ηρωίνων» (αρχαιολογικός όρος για τις θνητές που πέρασαν τη σφαίρα του μύθου), «Οι γυναίκες- ιέρειες, οι οποίες μπορεί να είναι μυθικές ή κλειδούχες», «Γυναίκες λατρεύτριες», «Οι γυναίκες στις γιορτές», «Οι γυναίκες στο κύκλο ζωής (γέννηση, γάμος θάνατος)». Κατά τα άλλα, η ζωή των γυναικών ήταν οργανωμένη γύρω από τον γάμο τους ενώ στο μικρό διάστημα που μεσολαβούσε ως αυτόν ζούσαν μια ζωή η οποία ελάχιστα άφηνε περιθώρια για ανώτερη πνευματική προετοιμασία. «Η θρησκεία ήταν το μόνο πεδίο όπου η γυναίκα που προερχόταν από νόμιμη ένωση βρισκόταν πραγματικά ενταγμένη στη ζωή της πόλης» σημειώνει χαρακτηριστικά στο έργο της «Η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα» η διάσημη ελληνίστρια Κλοντ Μοσέ.

Το άγαλμα της Αθηνάς Προμάχου, μία λουτροφόρος και ειδώλια που αναπαριστούν τη θεά Νίκη, πετεινό, γλαύκα και αετό, όλα από την Ακρόπολη, περιλαμβάνονται στα εκθέματα. Επίσης μία λήκυθος του «ζωγράφου του Αίσωνα» (5ος αιώνας π.Χ.), ένας μικροσκοπικός γαμικός λέβητας του «ζωγράφου των Αθηνών», δύο αγάλματα κορασίδων (4ος- 3ος αιώνας π.Χ.) που βρέθηκαν στον Ιλισό, αλλά και η βάση ενός αγάλματος του Πραξιτέλη, το οποίο ήταν ανάθημα (όπως αναφέρεται στην επιγραφή) της ιέρειας Χαιρίππης προς τη θεά Δήμητρα, καθώς και ένα άγαλμα της Αρτέμιδος που βρέθηκε στην Οικία του Διαδούμενου (100 π.Χ.) στη Δήλο. Τέλος, ένα γύψινο αντίγραφο του λίθου 5 της ανατολικής ζωφόρου του Παρθενώνα από το Μουσείο Ακροπόλεως.

Από την Ελλάδα συμμετέχουν στην έκθεση το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Επιγραφικό, το Μουσείο Ακροπόλεως, τα Μουσεία Αρχαίας Αγοράς, Κεραμεικού, Βραυρώνας, Πειραιά, Ελευσίνας, Θηβών, Αργους, η αρχαιολογική συλλογή της Γ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων καθώς και το Μουσείο Μπενάκη. Μεταξύ των ξένων μουσείων που θα στείλουν έργα των συλλογών τους είναι το Βρετανικό, το Ερμιτάζ, το Λούβρο, του Βερολίνου, του Βατικανού και το Μετροπόλιταν (μία ερυθρόμορφη υδρία με παράσταση προετοιμασίας γάμου). Η έκθεση εγκρίθηκε ήδη από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο.