Οι Ιταλοί που νίκησαν τους αρχαιοκαπήλους

Νόστοι ιταλικοί με την προσθήκη και ελληνικού αρώματος σε μία έκθεση.

Αλλως, οι κλεμμένες αρχαιότητες που επιστράφηκαν στην Ιταλία συν κάποιες ελληνικές, επίσης προϊόντα αρχαιοκαπηλίας, που έχουν γυρίσει και στη χώρα μας. Οχι όμως όλες όσες έχουν επιστραφεί ως σήμερα στην Ελλάδα, αλλά ένας μικρός αριθμός τους (επτά), γεγονός που προκαλεί ερωτήματα για τον σχεδιασμό της έκθεσης από ελληνικής πλευράς.

Συγκεκριμένα, από τις 23 Σεπτεμβρίου ως το τέλος Δεκεμβρίου θα παρουσιαστεί στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως η έκθεση «ΝόστοιΕπανακτηθείσες αρχαιότητες», «έτοιμη» από την Ιταλία όπου εκτέθηκαν τα προσφάτως επαναπατρισθέντα αρχαία τους, έπειτα μάλιστα από δικαστικές διαμάχες οι οποίος έγιναν γνωστές διεθνώς. Εξήντα οκτώ είναι τα αρχαία έργα που έρχονται από την Ιταλία. Μαζί με αυτά θα εκτεθούν και επτά δικά μας: η αρχαϊκή Κόρη, το χρυσό μακεδονικό στεφάνι και η βοιωτική στήλη, που επιστράφηκαν από το Μουσείο Γκετί μετά την επιτυχημένη ελληνική διεκδίκησή τους καθώς είχαν εξαχθεί παράνομα από τη χώρα, δύο θραύσματα από την Ακρόπολη- ένα μικρό κομμάτι από τον Παρθενώνα που ήρθε από τη Χαϊδελβέργη και ένα τμήμα του Ερεχθείου-, καθώς και οι δύο αρχαιότητες από τη συλλογή της αμερικανίδας συλλέκτριας Σέλμπι Γουάιτ , η μία από τη Βραυρώνα και η άλλη από την Πιερία. Σύνολο 74. Μαζί με αυτά θα εκτεθεί και το θραύσμα του Παρθενώνα που βρίσκεται στο Παλέρμο. Η έκθεση άλλωστε θα εγκαινιασθεί από τον πρόεδρο της Ιταλικής Δημοκρατίας κατά την επίσημη επίσκεψή του στην Ελλάδα.

Με δικαιολογημένη υπερηφάνεια για τις επιτυχίες της είχε διοργανώσει η Ιταλία τη συγκεκριμένη έκθεση στη Ρώμη, για την οποία μάλιστα είχε αποσταλεί ενδεικτικά από την Ελλάδα και η αρχαϊκή Κόρη. Στο ερώτημα πάντως που ετέθη προς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, γιατί δεν εμπλουτίζεται η έκθεση με όλα τα αρχαία που έχουν επιστραφεί και στην Ελλάδα, η απάντηση δεν υπήρξε ικανοποιητική. Η Ελλάδα παραλαμβάνει απλώς μια ολοκληρωμένη ξένη έκθεση και την παρουσιάζει χωρίς να καταβάλει κόπο και χρήμα προκειμένου να περιλάβει και τις επιστραφείσες ελληνικές αρχαιότητες. Αραγε η χώρα δεν είναι το ίδιο υπερήφανη με την Ιταλία για τις δικές της επιτυχίες; Τελευταία επιτυχία της Ελλάδας πάντως είναι η εντελώς πρόσφατη συμφωνία (10 Ιουλίου) η οποία υπογράφηκε με τη Σέλμπι Γουάιτ για την επιστροφή του άνω τμήματος επιτύμβιας στήλης (αρχές 4ου αιώνα π.Χ.), το κάτω τμήμα της οποίας είχε βρεθεί στις αρχές της δεκαετίας του 1960 σε ανασκαφή στο Πόρτο Ράφτη Αττικής και σήμερα εκτίθεταιστο Αρχαιολογικό Μουσείο Βραυρώνας. Επίσης ενός χάλκινου καλυκωτού κρατήρα (340 π.Χ.), προϊόντος λαθρανασκαφής από βασιλικό τάφο στην Πιερία.

Από βασιλικό τάφο κάπου στην Κεντρική Μακεδονία είχε παράνομα ανασκαφεί και το χρυσό μακεδονικό στεφάνι (τέλη 4ου αιώνα π.Χ.), έργο παριανού γλύπτη είναι η αρχαϊκή Κόρη (530 π.Χ.), ενώ η ενεπίγραφη βοιωτική στήλη (4ος αι. π.Χ.) είναι κατασκευασμένη από μαύρο πέτρωμα ύψους 1,16 μ. και φέρει παράσταση πολεμιστή με το όνομα Αθανίας. Μαζί με αυτά θα εκτεθούν το μαρμάρινο τμήμα ποδιού ανδρικής μορφής, το οποίο προέρχεται από τη ζωφόρο του Παρθενώνα και επεστράφη (με αντάλλαγμα) από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης, καθώς και ένα τμήμα της επικρανίτιδος του Ερεχθείου το οποίο ευγενώς παρέδωσε η Σουηδή κυρία Αγκερ, στην κατοχή της οποίας βρισκόταν για περισσότερα από 100 χρόνια. Από την Ιταλία εξάλλου έρχεται μεταξύ άλλων και ο περίφημος Κρατήρας του Ευφρονίου, ο οποίος επεστράφη από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης έπειτα από μεγάλο αγώνα. Ενα έργο τέλεια διατηρημένο, προϊόν λαθρανασκαφής ετρουσκικού τάφου κοντά στη Ρώμη αλλά ελληνικής προέλευσης, καθώς ο Ευφρόνιος έζησε και εργάστηκε στην Αττική μεταξύ 510-470 π.Χ.