Τo δικαστήριο των νικητών αναμένει τον «δρα Ντάμπιτς»

Ε τοιμο να «υποδεχθεί» τον Ράντοβαν Κάρατζιτς είναι το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) του ΟΗΕ για τα Εγκλήματα Πολέμου στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Με τη νέα κυβέρνηση του Μπορίς Τάντιτς στο Βελιγράδι αποφασισμένη να χρησιμοποιήσει τον πρώην ηγέτη των Σερβοβόσνιων- που συνελήφθη κρυπτόμενος υπό το όνομα «δρ Ντάμπιτς»- ως «εισιτήριο» για την είσοδό της στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), τίποτε δεν δείχνει ικανό να σταματήσει την άμεση έκδοση του πρώην ψυχιάτρου στο ad hoc δικαστήριο στη Χάγη της Ολλανδίας. Ενα δικαστήριο τουλάχιστον αμφιλεγόμενο, ένα «δικαστήριο των νικητών», το οποίο εδώ και 15 χρόνια υποτίθεται ότι έχει αναλάβει την απονομή δικαιοσύνης για τις βαλκανικές θηριωδίες που διέπραξαν Σέρβοι, Κροάτες και μουσουλμάνοι στους διαδοχικούς εμφυλίους πολέμους των Νοτιοσλάβων κατά τη δεκαετία του ΄90.

Το ΔΠΔ ιδρύθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, με το ψήφισμα 827 του 1993, ύστερα από πρόταση του γερμανού υπουργού Εξωτερικών Κλάους Κίνκελ – του διαδόχου του Χανς Ντίτριχ Γκένσερ . Και οι δύο βαρύνονται με σοβαρότατες πολιτικές ευθύνες για την ανάφλεξη του εμφυλίου και τον κατακερματισμό της πρώην Γιουγκοσλαβίας.

Μία από τις βασικές προβλέψεις του ψηφίσματος ήταν εξαρχής ότι το δικαστήριο δεν θα μπορούσε να καταδικάσει τις ενέργειες κυβερνήσεων, εταιρειών και άλλων διεθνών φορέων, αλλά μόνον άτομα- λες και το μακελειό στην Κροατία, στη Βοσνία και στο Κοσσυφοπέδιο ήταν αποτέλεσμα της ανεξέλεγκτης δράσης κάποιων μεμονωμένων ψυχοπαθών και όχι προϊόν της σύγκρουσης συμφερόντων και της διαμόρφωσης νέων ζωνών επιρροής από τις μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης και του κόσμου, αμέσως μετά την πτώση της σοβιετικής αυτοκρατορίας.

Το ΔΠΔ υπήρξε προβληματικό εκ κατασκευής. Δημιουργήθηκε χωρίς ευρεία διεθνή υποστήριξη, από το Συμβούλιο Ασφαλείας και όχι από τη Γενική Ολομέλεια του ΟΗΕ. Για να γίνει αυτό, ο ΟΗΕ επικαλέστηκε το Αρθρο 7 του Καταστατικού Χάρτη, που λέει γενικόλογα ότι το Συμβούλιο Ασφαλείας «μπορεί να λάβει μέτρα για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφαλείας». Ωστόσο έγκριτοι νομικοί υποστηρίζουν ότι η ίδρυση ενός τέτοιου ad hoc δικαστηρίου δεν περιλαμβάνεται σε αυτά τα μέτρα.

Λεπτομέρειες, θα πείτε: ιδίως σε μια εποχή όπου οι ΗΠΑ εγκαινίασαν και επίσημα τα νέου τύπου έκτακτα στρατοδικεία στο Γκουαντάναμο, μπροστά στα οποία το Δικαστήριο της Χάγης για τη Γιουγκοσλαβία μοιάζει με τον… κολοφώνα της δικανικής τέχνης.

Τα τρία τέταρτα των κατηγορουμένων για εγκλήματα πολέμου είναι Σέρβοι ή Μαυροβούνιοι, ενώ οι ηγέτες της Κροατίας και των μουσουλμάνων της Βοσνίας Φράνιο Τούτζμαν και Αλία Ιζετμπέκοβιτς πέθαναν γαλήνιοι στα κρεβάτια τους και κηδεύτηκαν ως εθνικοί ήρωες. Μόνο μετά θάνατον «θυμήθηκε» το δικαστήριο ότι και αυτοί, όπως και ο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς και ο Κάρατζιτς, διαδραμάτισαν πρωταγωνιστικό ρόλο στον σχεδιασμό της αλληλοσφαγής. Ο Τούτζμαν πέθανε το 1999 και ο Ιζετμπέκοβιτς το 2003: αν ήθελε, το ΔΠΔ μπορούσε άνετα να τους προσαγάγει και να αποδείξει την ουδετερότητά του. Αλλά δεν το έπραξε.

Αλλοι, όπως ο παλαιός υπουργός Εξωτερικών του Ιζετμπέκοβιτς κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο Χάρις Σίλατζιτς, συνεχίζουν και σήμερα να ασκούν εξουσία και να διαχειρίζονται τα χρήματα του ΟΗΕ, χωρίς καν να διερευνηθεί ο ρόλος τους στα αιματηρά γεγονότα.

Το αποκορύφωμα της αδικίας υπήρξε η πλήρης απαλλαγή απ΄ όλες τις κατηγορίες του οπλαρχηγού του UCΚ και «ισχυρού άνδρα» των αλβανοφώνων του Κοσσυφοπεδίου, του Ρέμους Χαραντινάι, που ανακοινώθηκε πριν από τέσσερις μήνες.

Ούτε ένας στρατιωτικός από χώρα του ΝΑΤΟ και φυσικά κανείς από τους πολιτικούς που έδιναν τις εντολές, δεν διώχθηκε από το δικαστήριο. Χαρακτηριστική είναι και η εθελοτυφλία των εισαγγελέων όσον αφορά τις πράξεις των χιλιάδων ξένων μισθοφόρων, ιδιαίτερα των ισλαμιστών. Πολλοί από αυτούς συνέβαλαν στη δημιουργία πανίσχυρων κυκλωμάτων οργανωμένου εγκλήματος στα Κεντρικά Βαλκάνια.

Η σύλληψη Κάρατζιτς αποτελεί «φιλί της ζωής» για το ΔΠΔ της Χάγης, που μετά τον αιφνίδιο- και ιατρικώς ύποπτο- θάνατο του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στο κελί του, το 2006, έπιασε πάτο από πλευράς αξιοπιστίας. Βάσει του προγραμματισμού του, όλες οι δίκες πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί εντός του 2009 και η συζήτηση των εφέσεων το πολύ ως το τέλος του 2010. Για τον σκοπό αυτόν δουλεύουν σε αυτότο ακριβότερο, ίσως, δικαστήριο του κόσμου- περισσότεροι από 1.200

υπάλληλοι, ενώ το συνολικό κόστος της λειτουργίας του κόβει την ανάσα, αγγίζοντας τα 150 εκατ. δολάρια ετησίως.

Τώρα, με την έλευση του ενός εκ των δύο τελευταίων καταζητούμενων «σταρ», που έλειπαν ως σήμερα από την παράσταση, ορισμένοι υποστηρίζουν ότι το δικαστήριο έχει μια τελευταία ευκαιρία να περισώσει την τρωθείσα νομική αξιοπιστία του. Μάλλον όμως είναι πια πολύ αργά…