Δημόσιοι υπάλληλοι: Υπέρ και κατά στο νομοσχέδιο για την αξιολόγηση

Δεν πρόλαβε να βγει στη δημοσιότητα το προσχέδιο νόμου για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων και ειδικοί σε θέματα δημόσιας διοίκησης… μύρισαν γαλλικό άρωμα στο προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο. Παράλληλα όμως είναι εμφανές ότι με την προώθηση του σχεδίου νόμου η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ αρχίζει να χτίζει πρακτικά την απάντηση στη δέσμευσή της, μεταξύ άλλων, προς τους δανειστές για ένα «σφιχτό» κράτος, με περικοπές δαπανών και ανοιχτό παράθυρο για ενίσχυση σε θέσεις ευθύνης των «προσοντούχων» και ηλικιακά πιο… φρέσκων υπαλλήλων. Αποτελεί και ένα δείγμα γραφής από μια κυβέρνηση με κορμό ένα κόμμα της Αριστεράς που θέλει ηχηρά να διαβεβαιώσει ότι δεν είναι ταμπού γι’ αυτήν η αξιολόγηση του προσωπικού στο Δημόσιο.

Και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ υπόσχεται ένα «νέο κράτος», εννοείται βάσει του μπούσουλα των συμφωνιών με τους θεσμούς, με περικοπές δαπανών, με σφιχτό το δημοσιονομικό πλαίσιο και χωρίς αύξηση προσωπικού. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει γίνει μόνιμη κυβερνητική επωδός η φράση: «Η δημόσια διοίκηση μπορεί να αποτελέσει μοχλό ανάκαμψης της χώρας». Παράλληλα όμως η κυβερνητική προσπάθεια και η τακτική του υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Νίκου Βούτση και του αναπληρωτή υπουργού Διοικητικής Μεταρρύθμισης κ. Γιώργου Κατρούγκαλου κινείται πολιτικά στη γραμμή να δοθεί στους δημοσίους υπαλλήλους με το νομοσχέδιο για την αξιολόγηση η αίσθηση ότι συμμετέχουν στις «μεταρρυθμίσεις»… Το νέο σχέδιο νόμου προβλέπει αξιολόγηση των προϊσταμένων από τους υφισταμένους αλλά και την κοινωνία με αξιολόγηση των υπηρεσιών από τους πολίτες.

Ο κ. Κατρούγκαλος εδώ και καιρό λέει και ξαναλέει ότι με τις παρεμβάσεις στη δημόσια διοίκηση επιδιώκεται οι δημόσιοι υπάλληλοι να συμμετέχουν στη διαδικασία αξιολόγησής τους, «με στόχο τη βελτίωσή τους όσο και των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον πολίτη».

Ηδη έχουν προγραμματισθεί επαφές του κ. Κατρούγκαλου με την ΑΔΕΔΥ, η Εκτελεστική Επιτροπή της οποίας έχει στα χέρια της τις νέες διατάξεις. Σε κάποιες από αυτές εντοπίζει προβληματικά σημεία αλλά επιλέγει, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, να εστιάσει την κριτική της στο γενικότερο πλαίσιο που, όπως επισημαίνει στο «Βήμα» το μέλος της ΕΕ της ΑΔΕΔΥ κ. Δημήτρης Μέρκος, εμποδίζει να ξεριζωθούν παθογένειες ετών του Δημοσίου.

Σημειώνει ότι κάθε κυβέρνηση έρχεται «με παρεμβάσεις-μερεμέτια, με προτάσεις αποσπασματικές, χωρίς να επιχειρείται ανασυγκρότηση για την κάλυψη των λαϊκών αναγκών». Ο κ. Μέρκος αναρωτιέται πώς μπορεί να μιλάει κάποιος για αξιολόγηση όταν, για παράδειγμα, υπάρχει υποστελέχωση η οποία αποδυναμώνει κάθε προσπάθεια να ανταποκριθεί το προσωπικό στις υπηρεσιακές ανάγκες και στα αιτήματα των πολιτών.

Αναφέρει μάλιστα χαρακτηριστικά ένα παράδειγμα από τον χώρο της Υγείας, όπου το βράδυ αντιστοιχεί μία νοσηλεύτρια (ή νοσηλευτής) σε 40 κρεβάτια σε ένα νοσοκομείο. Αν, π.χ., κριτήριο είναι κατά πόσο «τρέχει» ένας εργαζόμενος, θα έπαιρνε εκεί παραπάνω από «άριστα». Αν όμως κριθεί στο επίπεδο των παρεχομένων υπηρεσιών στον ασθενή, η αξιολόγησή του θα γινόταν με χαμηλό βαθμό –ο ασθενής μπορεί να είχε χτυπήσει πάμπολλες φορές το κουδούνι για να προσέλθει κάποιος από τη νοσηλεία…

Το ίδιο θα μπορούσε να ισχύει, αναφέρει ενδεικτικά ο κ. Μέρκος, και για έναν/μία εκπαιδευτικό σε μια τάξη Α’ Δημοτικού με 25 παιδιά όσον αφορά τις δυσκολίες, παρά την αφοσίωση και την προσπάθεια να φέρει επάξια σε πέρας, απέναντι σε μικρά παιδιά, το εκπαιδευτικό έργο. Επίσης, σε αυτόν τον καμβά ο κ. Μέρκος σημειώνει την «απενεργοποίηση» των προσπαθειών του προσωπικού σε δημόσιες υπηρεσίες, με δεδομένο ότι δεν έχει λυθεί το ζήτημα της μηχανοργάνωσης –και ας έχουν δοθεί πάμπολλα κονδύλια εδώ και χρόνια –αλλά και της απλοποίησης των διαδικασιών.

Προσώρας η ΑΔΕΔΥ επιμένει να μη διατυπώνει συγκεκριμένες αιτιάσεις επί συγκεκριμένων διατάξεων του νέου σχεδίου νόμου για την αξιολόγηση. Ο κ. Μέρκος υπογραμμίζει πάντως: «Περιμέναμε μεγάλες τομές και δεν τις βλέπουμε. Περιμέναμε ότι θα έμπαιναν θεμέλια ως προς τη διαδικασία ορθολογικής στελέχωσης και ενίσχυσης των υπηρεσιών, απλοποίησης των διαδικασιών και διαμόρφωσης πλαισίου που να εξυπηρετεί τον πολίτη και να ανταποκρίνεται στις λαϊκές ανάγκες. Δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο».

Αποτιμάται θετικά από την ΑΔΕΔΥ το ότι ενισχύεται η συμμετοχικότητα στην αξιολόγηση προσωπικού και υπηρεσιών και ότι δεν υπάρχει ο τιμωρητικός χαρακτήρας της βαθμολόγησης στην αξιολόγηση. Η ομοσπονδία των δημοσίων υπαλλήλων είχε καταγγείλει και είχε προχωρήσει σε κινητοποιήσεις κατά της αξιολόγησης με ποσοστώσεις τις οποίες είχε προωθήσει η προηγούμενη κυβέρνηση. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η κυβέρνηση ΝΔ – ΠαΣοΚ όχι μόνο διαμόρφωσε ένα αυταρχικό σύστημα αξιολόγησης, αλλά καθόριζε εκ των προτέρων τα ποσοστά και τις κλίμακες αξιολόγησης με στόχο την εγκαθίδρυση ενός μόνιμου μηχανισμού δημιουργίας «δεξαμενών» υπαλλήλων προς απόλυση.

«Εκκίνηση από λανθασμένη αφετηρία άλλη μία φορά»

Η δικηγόρος – εργατολόγος κυρία Μαρία Τσίπρα είχε παρακολουθήσει –και ως νομική σύμβουλος μέχρι πρότινος στην ΑΔΕΔΥ –τις αλλαγές που επιδιώχθηκαν τα τελευταία χρόνια. Οπως τονίζει προς «Το Βήμα», «εδώ και δεκαετίες η δημόσια διοίκηση έχει αντιμετωπιστεί από όλες τις κυβερνήσεις ως κομματικό λάφυρο για την εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων που καμία σχέση δεν είχαν με τη λειτουργία της. Η αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων υπήρξε ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στην κατεύθυνση αυτή, ενώ τα τελευταία χρόνια συνδέθηκε άμεσα με σχεδιασμούς απολύσεων». Και συμπληρώνει σχετικά με το νέο σχέδιο νόμου για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων: «Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η κατ’ αρχήν δήλωση του κ. αναπληρωτή υπουργού σχετικά με την αποσύνδεση της αξιολόγησης από μηχανισμούς τιμωρίας των υπαλλήλων αξιολογείται θετικά. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να παραβλέψει το γεγονός ότι για μία ακόμη φορά η διαδικασία φαίνεται να εκκινεί από λανθασμένη αφετηρία, αφού δεν μπορεί να υπάρξει αξιολόγηση υπαλλήλων αν δεν προηγηθεί αξιολόγηση δομών και θέσπιση σαφούς, ορισμένης και επιτεύξιμης στοχοθεσίας».

Νίκη Κεραμέως: «Κατ’ αρχάς θετικό βήμα η αξιολόγηση»

Ενδιαφέρον έχει και η τοποθέτηση της υπεύθυνης του Τομέα Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης της ΝΔ κυρίας Νίκης Κεραμέως. «Το Βήμα» της ζήτησε να σχολιάσει την πρωτοβουλία της κυβέρνησης να φέρει προς ψήφιση νομοσχέδιο για την αξιολόγηση των υπαλλήλων στον δημόσιο τομέα και η βουλευτής Επικρατείας ΝΔ έκανε την εξής δήλωση:

«Το εν λόγω νομοσχέδιο δεν έχει ακόμη τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και συνεπώς δεν είμαστε σε θέση να το σχολιάσουμε. Ωστόσο, είναι κατ’ αρχάς ένα θετικό βήμα η ανάληψη νομοθετικής πρωτοβουλίας για την αξιολόγηση των δημοσίων υπαλλήλων, δεδομένου ότι η κυβέρνηση ως τώρα έχει ταχθεί κατά της αξιολόγησης, π.χ. σε ό,τι αφορά τους εκπαιδευτικούς, και προωθεί τη λογική της ήσσονος προσπάθειας και την εξίσωση όλων προς τα κάτω. Εμείς πιστεύουμε στην αξιοκρατία και στην ισότητα των ευκαιριών, πιστεύουμε ότι θα πρέπει να ανταμείβονται οι ικανοί και ότι χωρίς αξιολόγηση αδικούνται οι επιμελείς και μειώνεται η παραγωγικότητα του δημόσιου τομέα. Θέλουμε ένα σύστημα αξιολόγησης που θα επιτρέψει στο Δημόσιο να γίνεται διαρκώς καλύτερο και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε για να το επιτύχουμε».