Είναι Πέμπτη. Η ζέστη είναι αποπνικτική. Ελάχιστοι κάθιδροι ασθενείς, μέσης ηλικίας, κατά κύριο λόγο (ελαχιστότατοι οι υπερήλικοι), με μάσκα – κάποιοι διπλή – και έναν φάκελο ή ένα ιατρικό έγγραφο στο χέρι, μπαινοβγαίνουν στο κτίριο «Μέγα Λαϊκό» των τακτικών εξωτερικών ιατρείων του «Σωτηρία». Εκεί όπου στεγάζεται το Ιατρείο Λοιμώξεων – Ρost Covid της Γ’ ΠΠ Κλινικής ΓΝΝΘΑ «Η Σωτηρία», με επικεφαλής την καθηγήτρια Παθολογίας Γαρυφαλλιά Πουλάκου (υπό την αιγίδα του διευθυντή της Γ’ ΠΠ Κλινικής Κωνσταντίνο Συρίγο). Δέχεται ασθενείς τρεις ημέρες εβδομαδιαίως. Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη. Κάποτε στο γραφείο υποδοχής της συντονίστριάς του και κοινωνικού λειτουργού Μάρθας Μπέη, τις συγκεκριμένες ημέρες γινόταν το αδιαχώρητο.
Την περασμένη Πέμπτη, στο γραφείο, με την υπέροχη αφίσα-παραφωνία στο γενικότερο γκρίζο ενός έργου του Ματίς, βρίσκονται μόνο μια καλοβαλμένη κυρία με το μπαστούνι της και η συνοδός της. Η κυρία Μπέη κρατάει το χέρι της ασθενούς της, όσο εκείνη της εξηγεί τις τελευταίες επιπλοκές του ιού, που επιμένουν εδώ και δύο χρόνια.
Η κυρία Δήμητρα Τσελέ νόσησε με κορωνοϊό το 2021, ενώ είχε μόλις αναρρώσει από πνευμονία. Προσπάθησε να αντιμετωπίσει τον ιό σπίτι της, με 24ωρο οξυγόνο και κορτιζόνη. Εις μάτην. Τελικά, νοσηλεύτηκε ξανά. Ακολούθησε «καταιγίδα» πνευμονιών.
Ατελείωτη η λίστα των συμπτωμάτων
Η long COVID εκδηλώθηκε επιθετικά με διαταραχές ύπνου, κενά μνήμης, μαρτυρικούς πόνους στα οστά («νόμιζα ότι μου τα σπάσαν»), πλάκωμα στον θώρακα, δύσπνοια, αγευσία, αοσμία… Από το 2021 προσέφυγε στην πτέρυγα long COVID του «Σωτηρία», όπου «με βοήθησαν πολύ ψυχολογικά», λέει σήμερα. Χάρη όμως στις εξετάσεις που την υπέβαλε η διεπιστημονική ιατρική ομάδα, «βρίσκομαι ζωντανή απέναντί σας», αποκαλύπτει η βασανισμένη γυναίκα. Οι εξετάσεις που έκανε, λόγω των επίμονων συμπτωμάτων long COVID, ανέδειξαν ανεύρισμα, έτοιμο να «εκραγεί». Παρότι επέζησε, την εμπειρία της από τα «απόνερα» του κορωνοϊό, τη συνοψίζει στη φράση: «Δεν είμαι πλέον ο ίδιος άνθρωπος».
Αθλητικός τύπος, σε άριστη φυσική κατάσταση, η κυρία Τσελέ διήνυε καθημερινά χιλιόμετρα με το πόδι. Βρισκόταν σε διαρκή κίνηση. «Σήμερα δεν κάνω τίποτα. Το «εφιάλτης» είναι light διατύπωση. Η ζωή μου είναι κολαστήριο. Ζω με τα παυσίπονα» προσθέτει. Επιμένουν η δύσπνοια, οι αρρυθμίες-ταχυκαρδίες, τα κενά μνήμης, οι βασανιστικές διαταραχές στον ύπνο, το άλγος, η μόνιμη κόπωση.
«Η λίστα των συμπτωμάτων είναι ατελείωτη και κάθε τόσο μπορεί να προκύψουν νέα. Μπορεί να διαρκέσουν από έναν μήνα, μέχρι 2-3 χρόνια. Ακόμη και σε εμβολιασμένους» τονίζει η καθηγήτρια Ιατρικής και επιστημονική υπεύθυνη της πτέρυγας Γαρυφαλλιά Πουλάκου, χαρακτηρίζοντας τον ιό «εξαιρετικά ευφάνταστο. Προσβάλλει όλα τα συστήματα, όλα τα όργανα».
«Δεν υπάρχει φάρμακο»
Παρ’ όλα αυτά ακόμη «δεν υπάρχει ένα φάρμακο» long COVID. Και ενώ στο εξωτερικό είναι εν εξελίξει περί τις 200 μελέτες, «καμία δεν έχει οδηγήσει σε ένα αποτέλεσμα τόσο θετικό ώστε να ακολουθήσει διεθνής σύσταση» σημειώνει η κυρία Πουλάκου.
Η είδηση που μας μεταφέρει ωστόσο η ομάδα ιατρών της πτέρυγας (οι λοιμωξιολόγοι Β. Σακκά και Ε. Κάκαλου, ο παθολόγος Β. Μαραβίτσας, ο καρδιολόγος-εντατικολόγος Χρ. Δεμπονέρας και ο πνευμονολόγος Ι. Τόμος), για μια νόσο που πλήττει το 50% των νοσησάντων με κορωνοϊό, χωρίς εγκεκριμένο διεθνώς φάρμακο, έχει κάνει ασθενείς της πτέρυγας να αναπτερωθούν: σύντομα θα δοθεί άδεια να χορηγείται το σκεύασμα Αnakinda του Ελληνικού Ινστιτούτου Μελέτης της Σήψης και για τα περιστατικά long COVID.
Η Ευθυμία Γρηγοράκη, προϊσταμένη των Τακτικών Εξωτερικών Ιατρείων του «Σωτηρία», έχει δει στην πτέρυγα «ανθρώπους ψυχολογικά ερείπια. Ανθρώπους να φοβούνται να πουν «έχω long COVID»». Εχει δει επίσης «απελπισμένο» κόσμο από την επαρχία, που έφτασε στην Αθήνα «αναζητώντας μια σανίδα σωτηρίας». «Είχαν νοσηλευτεί σε επαρχιακά νοσοκομεία και έπρεπε με κάθε τρόπο να φτάσουν εδώ» εξηγεί.
«Είμαστε απελπισμένοι άνθρωποι»
Aνάλογη περίπτωση είναι η 40χρονη εκπαιδευτικός και ψυχολόγος Ευθυμία Μπαλάφα, από τα Τρίκαλα. Απευθύνθηκε στην long COVID πτέρυγα του «Σωτηρία», όταν η κατάστασή της υγείας της είχε επιδεινωθεί ραγδαία και οι γιατροί στη γενέτειρά της την είχαν πείσει ότι είναι κατά φαντασίαν ασθενής. «Με υποστήριξαν κυρίως ψυχολογικά. Με έπεισαν ότι δεν είμαι τρελή».
«Είμαστε απελπισμένοι άνθρωποι» λέει χωρίς περιστροφές η γυναίκα με τα επίμονα συμπτώματα της long COVID, αναφερόμενη στα 5.000 μέλη του Συλλόγου Long Covid Greece, ο οποίος ιδρύθηκε το 2021 από πάσχοντες «για να διεκδικήσουμε τα δικαιώματα που έχουμε ως ασθενείς. Παλεύουμε να αναγνωριστεί η νόσος, όπως στο εξωτερικό».Η ίδια παρότι νόσησε με κορωνοϊό το 2022, ακόμη και μέχρι πρόσφατα «λιποθυμούσα από τις ταχυκαρδίες» αναφέρει. Είχε και αρρυθμίες. Απόρροιά τους, οι κρίσεις πανικού. Εφτασε στο σημείο να χάνει τις λέξεις στον προφορικό της λόγο, σαν να έχει υποστεί εγκεφαλικό. «Υπέφερα. Πονούσα από την κορυφή των μαλλιών ως τα νύχια. Δεν μπορούσα να λουστώ. Με πονούσε ακόμα και το νερό που έπεφτε στο σώμα» προσθέτει. Παλαιότερα έπεφτε «ξερή», λόγω υπνηλίας. «Κοιμόμουν 16 ώρες την ημέρα». Σήμερα αντιμετωπίζει διαταραχές ύπνου.
Συμπτωματολογία που έχει ακούσει κατ’ επανάληψη η Μάρθα Μπέη, από τον Απρίλιο του 2021, οπότε ξεκίνησε να πραγματοποιεί τα διεθνή ψυχομετρικά τεστ και το τεστ ποιότητας ζωής, το πρώτο στάδιο, πριν τον ιατρικό έλεγχο, σε περίπου 2.500 άτομα που κατέφυγαν στην πτέρυγα – τον Σεπτέμβριο, σημειωτέον, θα αναβαθμιστεί σε πολυδύναμο ιατρείο. «Μαθηματικός δεν μπορούσε να αφαιρέσει το 7 από το 100!» λέει. Συνήθης είναι η διάγνωση της υποκλινικής κατάθλιψης, που οφείλεται στο ότι «αυτοί οι άνθρωποι χάνουν τον εαυτό τους. Δεν έχουν τις ίδιες αντοχές, δεν έχουν τον ίδιο ύπνο, την ίδια κοινωνική ζωή, δυσκολεύονται φοβερά στη δουλειά, στο πρωινό ξύπνημα. Μιλάμε για μέσης ηλικίας, όχι για 80άρηδες, που έκαναν σπορ, ταξίδια, διασκέδαζαν».
