Πριν από έναν ακριβώς χρόνο είχα τη χαρά και την τιμή να προλογίζω έναν αντίστοιχο τόμο για τη μεγάλη επέτειο των 90 χρόνων από την πρώτη έκδοση των «ΝΕΩΝ». Σήμερα, η χαρά και η τιμή γίνεται διπλή, αφού διπλή γίνεται και η επέτειος, όπως μαζί και η ευθύνη, αφού τώρα γιορτάζουμε και τα 100 χρόνια του «Βήματος». Δύο μεγάλα ορόσημα μέσα σε διάστημα δύο ετών. Δύο ορόσημα όχι μόνον για τις δύο ιστορικές εφημερίδες που κατέχουν μοναδική θέση στον ελληνικό Τύπο, αλλά και για τη δημοσιογραφία στην Ελλάδα. Και για τον ρόλο των δύο εφημερίδων στις πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές εξελίξεις αυτού του τόπου. Ρόλο τον οποίο «Το Βήμα» όχι απλώς εκπληρώνει από την πρώτη ημέρα μέχρι και σήμερα πρωταγωνιστικά και στο ακέραιο, αλλά χαράζει νέους δρόμους, πρωτοστατεί στις εξελίξεις, δίνει το στίγμα της κάθε εποχής και, πάνω απ’ όλα, βρίσκεται πάντοτε στην πρώτη γραμμή οποτεδήποτε διασαλεύεται και κινδυνεύει η δημοκρατική τάξη στην Ελλάδα.
Δεν είναι εύκολο να μιλήσεις για «Το Βήμα» σε ένα μικρό προλογικό σημείωμα. Αφενός, η σημασία του είναι πασίγνωστη – και, συνεπώς, από αυτή την άποψη δεν έχεις να πεις πολλά. Αφετέρου, αν θελήσεις να εμβαθύνεις λίγο περισσότερο αναλύοντας την πορεία της εφημερίδας στον χρόνο, τότε αυτός εδώ ο χώρος δεν είναι αρκετός ούτε καν για τους τίτλους των όσων πρέπει να αναφερθούν απλώς και μόνον για να διαμορφωθεί μία πρώτη βασική εικόνα. Ενα περίγραμμα του τι σήμαινε η έκδοση του «Ελευθέρου Βήματος» από το 1922 και μετά για την Ελλάδα και, εν συνεχεία, του «Βήματος», όπως μετονομάστηκε η εφημερίδα από το 1945 μέχρι και σήμερα.
«Το Βήμα» διαμόρφωσε την ευρωπαϊκή, δυτική συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας περισσότερο από κάθε άλλο μέσο σε αυτόν τον τόπο
Πώς και γιατί ιδρύθηκε, από ποιους ανθρώπους και με ποιους στόχους, σε ποιες τραγικές συνθήκες και με ποιες ξεκάθαρα δηλωμένες αρχές, καταγεγραμμένες ρητά στο Ιδρυτικό Κύριο Αρθρο της εφημερίδας, από το πρώτο κιόλας φύλλο της 6ης Φεβρουαρίου εκείνου του φοβερού για τον ελληνισμό έτους. Ποιες ήταν οι καινοτομίες που εισήγαγε στον ελληνικό Τύπο άμεσα και ποιες σταδιακά. Ποιες κορυφαίες προσωπικότητες της ελληνικής δημοσιογραφίας, αλλά και των γραμμάτων και των τεχνών υπήρξαν επί πολλά χρόνια μόνιμοι συνεργάτες του. Τι θέσεις πήρε όχι μόνον στις πολιτικές, αλλά και στις μεγάλες πνευματικές – ιδεολογικές μάχες, όπως αυτή για τον δημοτικισμό. Πώς έγινε η φωνή έκφρασης της πιο σύγχρονης ελληνικής σκέψης, ο φορέας των νέων ιδεών και της πρωτοπόρας τέχνης μέσα από την έκφραση της «Γενιάς του ’30». Και, φυσικά, πώς έφερνε αμέσως στην Ελλάδα ό,τι πιο σύγχρονο, προοδευτικό και σημαντικό είχε να δώσει η Ευρώπη και η Αμερική της εποχής. Πώς διαμόρφωσε την ευρωπαϊκή, δυτική συνείδηση της ελληνικής κοινωνίας περισσότερο από κάθε άλλο μέσο σε αυτόν τον τόπο.
Πάνω απ’ όλα όμως, ποιες υπήρξαν οι μεγάλες μάχες του «Βήματος» για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Πώς πάλεψε για αυτές σε πολύ δύσκολες ώρες και με πολύ μεγάλο κόστος, διαμορφώνοντας έτσι στη συνείδηση των πολιτών τη δίκαιη πεποίθηση ότι αυτή η εφημερίδα είναι εδώ για να υπερασπίζεται τη Δημοκρατία και την Ελευθερία του Τύπου, του Λόγου, του Πολίτη. Ηταν και τότε, είναι και σήμερα. Και θα είναι πάντα.
Αυτό είναι το καθήκον του «Βήματος», όπως πηγάζει μέσα από την ιστορία και τις αξίες του. Και αυτό πάντοτε θα υπηρετεί.