Η δημοκρατική παράταξη δεν νοείται στενά ως κομματικός χώρος και θα τολμούσα να πω ούτε και ως πολιτικός χώρος. Ηταν κάτι πολύ ευρύτερο.
Η δημοκρατική παράταξη ήταν πάντα ο ιστορικός τροφοδότης των αναβάσεων και των εξυψώσεων της χώρας μετά από περιόδους εθνικών υποχωρήσεων. Εξέφραζε και προωθούσε αποφασιστικά, με λάθη, αντιφάσεις, ίσως και ολιγωρίες, τα ισχυρά αιτήματα κάθε περιόδου επί έναν ολόκληρο αιώνα: Εθνική ολοκλήρωση, απελευθερωτικούς αγώνες, πολιτική Δημοκρατία και κοινωνική απελευθέρωση, Δημοκρατική εμβάθυνση, θεσμική ολοκλήρωση, κοινωνική δικαιοσύνη και εκσυγχρονισμός ήταν τα ιδανικά που υπηρέτησε στη διάρκεια της αιωνόβιας και πλέον διαδρομής της.
Κατά καιρούς είναι λογικό να επιβαρύνεται από την άσκηση της κυβερνητικής ευθύνης και από τη διαπάλη διαφορετικών αντιλήψεων στο εσωτερικό της. Παρ’ όλα αυτά εξακολουθεί να είναι και σήμερα ο κατ’ εξοχήν πολιτισμικός πολιτικός αναγεννητικός χώρος όπου οι δυνάμεις της πρωτοπορίας μπορούν να γεννηθούν, να νομιμοποιηθούν και να εμπνευστούν από τα διαχρονικά ιδανικά της και να οδηγήσουν τη χώρα σε μία νέα μεγάλη αλλαγή. Η παρουσία ακόμη και σήμερα κάποιων παλαιών αντιλήψεων και πρακτικών είναι ένα προσωρινό και συγκυριακό σύμπτωμα της μεταβατικής δεκαετίας που διατρέχουμε και πιστεύω ότι θα παρέλθει.
Η δημοκρατική παράταξη ως ιστορικός χώρος έμπνευσης και έκφρασης του δημοκρατικού λαού δεν νοείται ως ένας κομματικός μηχανισμός αναπαραγωγής φατριών εξουσίας αλλά μόνο ως δύναμη με εγγυητικές λειτουργίες για την εξέλιξη και την πρόοδο της χώρας και ως σταθερή αναγεννητική δύναμη του έθνους, ως χώρος πολιτικής νομιμοποίησης των πρωτοποριακών δυνάμεων και ως αφετηρία δημιουργίας νέων πολιτικών και θεσμικών δεδομένων.
Τα ιδιαίτερα αυτά χαρακτηριστικά που κατέκτησε η δημοκρατική παράταξη οφείλονται εν πολλοίς στους σημαντικούς πολιτικούς και πνευματικούς ηγέτες της κατά τη διάρκεια του τελευταίου και πλέον αιώνα. Στη συγκρότησή της ως δύναμης νεωτερικότητας και πατριωτισμού αλλά και ως δύναμης που συνέδεσε την ελληνική παράδοση με τον εκσυγχρονισμό της χώρας συνέβαλαν με τρόπο καθοριστικό και άλλοι παραπληρωματικοί παράγοντες.
Πώς άραγε θα μπορούσε να σφυρηλατηθεί στον λαό το δημοκρατικό πνεύμα που κόμιζε πάντα η δημοκρατική παράταξη αν διακινητές του δεν ήταν και οι εφημερίδες της Παράταξης, με ναυαρχίδα «Το Βήμα»; Τα θυελλώδη εκατό χρόνια από τη γένεσή του ήταν γεμάτα από τη δραματικότητα της εποχής. Εθνικές καταστροφές, προσφυγικό, χρεοκοπίες, πόλεμοι, διχόνοιες, δικτατορίες, οικονομική ανέχεια, πολιτική αστάθεια, αλλά και προωθητικές και αναγεννητικές μεγάλες αποφάσεις που άνοιξαν μεγάλους δρόμους για το Εθνος.
«Το Βήμα» ήταν παρόν ως η «σταθερά του συστήματος». Στους δύσκολους και χαλεπούς εκείνους καιρούς μέσα από την εφημερίδα εκφράζονταν, κυρίως στις «επιφυλλίδες» της, οι δημοκρατικοί ογκόλιθοι της μεγάλης και ανεπανάληπτης Πνευματικής Γενιάς του ’30
«Το Βήμα» ήταν παρόν ως η «σταθερά του συστήματος». Στους δύσκολους και χαλεπούς εκείνους καιρούς μέσα από την εφημερίδα εκφράζονταν, κυρίως στις «επιφυλλίδες» της, οι δημοκρατικοί ογκόλιθοι της μεγάλης και ανεπανάληπτης Πνευματικής Γενιάς του ’30, που όμοιά της δεν είχε ποτέ περάσει από τη χώρα μας και δύσκολα θα την ξανασυναντήσουμε στο μέλλον. Αυτή η πνευματική γενιά συγκρότησε τότε, μέσα από τις κακουχίες της εποχής, το «καθοδηγούν τη χώρα πνεύμα» που συνέβαλε στην οικοδόμηση νέων δεδομένων για την κάλυψη της ιστορικής καθυστέρησης της χώρας έναντι της Ευρώπης.
Εκείνοι μαζί με τα βαριά και εγγράμματα ονόματα της ελληνικής δημοσιογραφίας ενδυνάμωναν καθήμερα την ανάγκη για μία συνεχή αναγεννησιακή ορμή και οργή για τη δημοκρατική λύτρωση της χώρας. Με Λόγο και όχι με λόγια και με διεισδυτική ανάλυση και παιδευτική αξία προίκιζαν το πνευματικό και ιδεολογικό έρμα της παράταξης.
Η διάδοση των νέων ιδεών στον λαό γινόταν μόνο από τα βιβλία και τις έγκυρες εφημερίδες που, ως χρήσιμοι διακινητές τους στην κοινωνία, ήταν ελάχιστες και στις δύο παρατάξεις. Τώρα υπάρχει πληθώρα μέσων, που προσφέρονται αφειδώς από τις νέες τεχνολογίες, αλλά φοβούμαι ότι λιμοκτονούν οι ιδέες και περισσεύουν οι ψυχρές αφαιρέσεις της πολιτικής.
Οπως και η δημοκρατική παράταξη έτσι και η εφημερίδα είχε και αυτή, μέσα στον χρόνο, τις αδικαιολόγητες μεταπτώσεις της, τις επιρροές και τις αποκλίσεις της. Συνολικά όμως το ταμείο προσφοράς προς τη χώρα θα αποδειχθεί θετικό. Πιστεύω επίσης ότι και στο μέλλον το ιστορικό βάρος και η ιστορική ευθύνη της εφημερίδας να αποδειχθούν αναντικατάστατα στοιχεία προσφοράς.
Επειδή η Ελλάδα δεν κατάφερε ποτέ, για ιστορικούς λόγους, να αποκτήσει μία Εθνική Αστική Τάξη που θα αισθάνεται, σε κρίσιμες στιγμές για τη χώρα, ότι έχει βαριά ευθύνη για την ομαλή εξέλιξή της, όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις προηγούμενες χώρες, για αυτό θέλω να πιστεύω ότι, παρά την αποδυνάμωση σήμερα του εντύπου λόγου, η επιρροή του «Βήματος» θα παραμείνει μακριά από τις ισοπεδωτικές λογικές των καιρών και ότι θα συνεχίσει να συμβάλλει σημαντικά στην εξέλιξη της ελληνικής κοινωνίας.