Κουσούλης Λευτέρης Πολιτικός Επιστήμονας

Πόσες φορές να το πεις; Ζήτω η εφημερίδα

Μια εφημερίδα που γιορτάζει τα 100 χρόνια της σημαίνει ότι άντεξε στον χρόνο. Αν και η «εφημερίδα» παίρνει το όνομά της από το επίκαιρο, το περαστικό και το εφήμερο, φαίνεται ότι κανένα Μέσο Μαζικής Επικοινωνίας δεν διέψευσε στην πράξη αυτό που φάνηκε αρχικά να το ορίζει. Αν η εφημερίδα ως καταγραφέας ειδήσεων «πεθαίνει» την επομένη, η ίδια η φύση της όσο ποτέ σήμερα αντιμάχεται τον χρόνο και παλεύει τη φθορά του.

Αν ψάχναμε ένα παράδειγμα ανθεκτικότητας αυτής της κατηγορίας με πληρότητα θα το βρίσκαμε στο «Βήμα». Γεγονότα, κύματα γεγονότων, ειρήνη, πόλεμοι, συνύπαρξη, συγκρούσεις, αλλεπάλληλες συγκρούσεις, αδιέξοδα, λύσεις, προσωρινές λύσεις, σκοτεινά αδιέξοδα. Αυτή είναι η ανθρώπινη διαδρομή. Στην πατρίδα μας «Το Βήμα», εκατό χρόνια τα καταγράφει, ως επιμελής ιστορικός του εκάστοτε παρόντος σε κίνηση. Δίκαια του αξίζει μια γιορτή.

Η εφημερίδα είναι ο κατ’ εξοχήν τόπος του λόγου. Η άρνηση του εντυπωσιασμού, η συνομιλία με το σταθερό και το διαρκές. Στην προηγούμενη φάση, πριν από την εικόνα κυριαρχίας των κοινωνικών δικτύων, η τηλεόραση είχε διεκδικήσει και κερδίσει τα πρωτεία στο σύστημα των ΜΜΕ. Σε δεσπόζουσα θέση η τηλεόραση, κέρδιζε τις εντυπώσεις και αποσπούσε δόξα και χρήμα. Ο χρόνος έφερε τη φθορά, η έλευση των κοινωνικών δικτύων της αφαιρεί παλαιά προνόμια, της περιορίζει την επιρροή και την ένταση της δόξας.

Αν ψάχναμε ένα παράδειγμα ανθεκτικότητας αυτής της κατηγορίας με πληρότητα θα το βρίσκαμε στο «Βήμα». Γεγονότα, κύματα γεγονότων, ειρήνη, πόλεμοι, συνύπαρξη, συγκρούσεις, αλλεπάλληλες συγκρούσεις, αδιέξοδα, λύσεις, προσωρινές λύσεις, σκοτεινά αδιέξοδα. Αυτή είναι η ανθρώπινη διαδρομή

Τα κοινωνικά δίκτυα, τεχνικά θαυμαστά, μαζικά διαθέσιμα, αυτοπολλαπλασιαζόμενα, περνούν στην πρώτη γραμμή της προσοχής και προοδευτικά μεταβάλλουν όλο το τοπίο της λεγόμενης ενημέρωσης μαζικού τύπου. Στο διαδίκτυο ο καθένας έχει μπροστά του τη σελίδα ενός βιβλίου, του δικού του βιβλίου, που καθημερινά τη συντάσσει, χωρίς αναφορά, χωρίς ενδιαφέρον μονιμότητας και διάρκειας, χωρίς δεσμούς και «δεσμεύσεις». Η εικόνα κυριαρχίας του διαδικτύου, ως εικόνα, προσθέτει αξία σε ένα «μέσο» που η επικαιρότητα στην ταχύτητά της το υπονομεύει και ταυτόχρονα το δυναμώνει. Ο πολλαπλασιασμός των μηνυμάτων, ο πληθωρισμός, η ορμή του ποταμού του διαδικτύου το καθιστά τόπο εντυπωσιασμού και αυταπάτης λόγου και επιχειρημάτων. Μέσα στον ωκεανό των δυνατοτήτων έκφρασης το διαδίκτυο είναι σε όλους διαθέσιμο, δεν είναι για όλους το ίδιο αξιοποιήσιμο. Αλλάζει και έχει αλλάξει το τοπίο. Μέσα σε αυτή τη νέα κατάσταση «Το Βήμα» γιορτάζει τα 100 χρόνια του. Μαζί του και κάθε εφημερίδα, που επάξια παλεύει και αντέχει σε αυτή τη μεταβολή.

Οσο και αν έχουν διατυπωθεί απαισιόδοξες προβλέψεις για τον Τύπο, εκτιμώ ότι, με τον τρόπο τους, χρόνο με τον χρόνο, όλο και περισσότεροι άνθρωποι θα λένε «ζήτω η εφημερίδα».

Οταν όλα θα μοιάζουν όλο και περισσότερο με αυτό που είναι, δηλαδή φευγαλέα και περαστικά, η εφημερίδα θα «κείται» σταθερή στον χρόνο, με τα γεγονότα να ζητούν πληρέστερη καταγραφή, την ανάγκη πληρέστερης έκφρασης απαιτητική, κάθε δημιουργική εκδήλωση να βρίσκει στην εφημερίδα το εργαλείο της πολύπλευρης δημιουργίας.

Με την υλική, χειροπιαστή της μορφή πάντα ως ένα όπλο, με την αξιοποίηση όλων των τεχνικών δυνατοτήτων της εποχής σύμμαχο, η εφημερίδα, συνεχίζει την ιστορική διαδρομή της, ως υποδοχέας και αναμεταδότης, ως επεξεργαστής μιας γνώμης, ως οργανωτής της σκέψης μιας εποχής. Μιας εποχής που την ώρα που κινείται έχει ανάγκη να μιλήσει για τον εαυτό της, να ψάξει απαντήσεις και να τις δοκιμάσει στον χρόνο. Αν ένα Μέσο μπορεί αυτό να το κάνει, αυτό το Μέσο είναι η εφημερίδα. Δεν είναι έτοιμη η ανθρωπότητα να δει τον εαυτό της χωρίς εφημερίδες. Και μάλλον δεν θα προετοιμαστεί ποτέ αρκετά για αυτό.

ΓΡΑΦΟΥΝ ΓΙΑ ΤΑ 100 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ