Εναν αιώνα κυκλοφορίας συμπληρώνει φέτος η έκδοση της εφημερίδας «Το Βήμα». Ηταν στις αρχές του 1922 που το πρώτο φύλλο του «Ελευθέρου Βήματος» κυκλοφόρησε, όταν η ιδέα της Μεγάλης Ελλάδας βούλιαζε με την καταστροφή της Σμύρνης, η Ευρώπη από έναν παγκόσμιο πόλεμο με ολέθριες συνέπειες οδηγείτο σε έναν άλλον. Και όμως, οι αλλαγές που συντελέστηκαν από τότε είναι ασύλληπτες. Μέσα σε έναν αιώνα, η ανθρωπότητα πήγε από τα χαρακώματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στη Σελήνη και από τον τηλέγραφο στο Twitter και στην τεχνητή νοημοσύνη.
Κοιτώντας μπροστά, στα επόμενα 100 χρόνια ιστορίας που θα γράψει «Το Βήμα», οποιαδήποτε πρόβλεψη ίσως φανεί έωλη, όσο τολμηρή και αν είναι. Και αυτό γιατί, ίσως το μόνο πράγμα που μπορεί κανείς να πει με σιγουριά είναι ότι ο ρυθμός εξέλιξης και αλλαγής θα είναι ακόμα πιο έντονος. Η τεχνολογία και η επιστήμη θα διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στις δεκαετίες που έρχονται. Παρά την αμφισβήτηση που δέχτηκαν την περίοδο του τραμπισμού, μετά την πανδημία αποτελούν το βασικό εργαλείο ερμηνείας και αντιμετώπισης προκλήσεων.
Η τεχνητή νοημοσύνη τα επόμενα χρόνια θα βρει καθημερινές εφαρμογές στην εργασία, στην παραγωγή, στη θεσμική και κοινωνική οργάνωση, στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της ενεργειακής επάρκειας. Η χρήση της τεχνολογίας όμως, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, δεν θα έχει καμία σχέση με το αύριο. Οι αλγόριθμοι των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των ψηφιακών εφαρμογών σήμερα διαμορφώνουν την οθόνη του κινητού μας. Στο μέλλον μπορεί να διαμορφώνουν τη σκέψη μας, τη σκέψη 9,7 δισ. ανθρώπων μέχρι το 2050. Αυτό θα έχει ουσιαστικό αντίκτυπο σε κάθε πτυχή κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας. Σε αυτή την πραγματικότητα θα κληθούν να προσαρμοστούν ανθρωπιστικές, οικονομικές και πολιτικές δραστηριότητες, δημοκρατικοί και κοινωνικοί θεσμοί.
Βασικό ερώτημα, βέβαια, για τα επόμενα χρόνια θα είναι η ελαστικότητα, το λεγόμενο «resilience» που θα αντιπαραβάλουμε στον ρυθμό αυτής της αλλαγής, και στις συνέπειες που θα έχει. Γιατί είναι σαφές ότι στη συνάρτηση του μέλλοντος, όσο μεγαλύτερος είναι ο «παρονομαστής» της αλλαγής τόσο μικρότερο θα είναι το περιθώριο προσαρμογής. Αν οι εξελίξεις που είδαμε μέχρι σήμερα «χωρέσαν» σε έναν αιώνα, αύριο θα χωρούν σε μία και δύο δεκαετίες.
Γράφοντας τα λόγια αυτά για τα 100 χρόνια του «Βήματος», σε μια στιγμή που ο πόλεμος έχει επιστρέψει στην Ευρώπη και η realpolitik έχει επιστρέψει στην πολιτική, η αισιοδοξία είναι συγκρατημένη
Γράφοντας τα λόγια αυτά για τα 100 χρόνια του «Βήματος», σε μια στιγμή που ο πόλεμος έχει επιστρέψει στην Ευρώπη και η realpolitik έχει επιστρέψει στην πολιτική, η αισιοδοξία είναι συγκρατημένη. Υπάρχει όμως, όχι ως προσωπική επιλογή, αλλά ως στρατηγική προσέγγιση. Στις μεγάλες περιφερειακές και παγκόσμιες γεωπολιτικές αλλαγές, όπου μια υπερδύναμη παύει να κατέχει την αποκλειστική θέση ισχύος και δίνει τη θέση της σε ένα πολυ-πολικό και πολυ-κεντρικό σύστημα ισχύος, η χώρα μας αναδύεται ισχυρή, σταθερή, και δικαιούται να ατενίζει τα επόμενα χρόνια με αισιοδοξία και όραμα. Αυτό το καταφέραμε όλοι μαζί, ενωμένοι. Μια Ελλάδα που προλαβαίνει το τεχνολογικό και ψηφιακό «τρένο» του μέλλοντος και σχεδιάζει υπεύθυνα το αύριο.