Οταν σκέφτομαι τον ρόλο που έπαιξε «Το Βήμα» στη ζωή μου, τόσο ως αναγνώστη όσο και ως συνεργάτη του, αισθάνομαι ότι ήταν ιδιαίτερα επωφελής. Ως προς το πρώτο, ακόμη και τη νεανική μου εποχή που ήμουν ενεργός στον χώρο της αντιδογματικής Αριστεράς, διαβάζοντας τις σελίδες του ένιωθα ότι ξαναέβρισκα την πολιτική μου νηφαλιότητα. Την οποία ενίσχυε και η ωφέλεια που αποκόμιζα από τα κείμενα σημαντικών ανθρώπων της λογοτεχνίας και των επιστημών του ανθρώπου, που διατύπωναν μέσω της εφημερίδας τις απόψεις τους, ο καθένας από το πεδίο των ενδιαφερόντων του. Κ.Θ. Δημαράς, Γιώργος Θεοτοκάς, Αγγελος Τερζάκης, Ηλίας Βενέζης, Ε.Π. Παπανούτσος, Μανόλης Ανδρόνικος, Χρήστος Καρούζος, Γ.Π. Σαββίδης, Δ.Ν. Μαρωνίτης – για να αναφέρω μερικούς – με τις επιφυλλίδες τους, κείμενα βαθιάς επικαιρότητας, έκαναν «Το Βήμα» ένα από τα αναγνωσιμότερα και γονιμότερα στον τόπο μας πεδία καλλιέργειας και διακίνησης ιδεών.
Αλλά και όταν, έπειτα από σύσταση του Δημήτρη Μαρωνίτη στην εφημερίδα, μου έγινε πρόταση να συνεργαστώ ως επιφυλλιδογράφος της, η ωφέλεια ήταν για μένα ακόμη μεγαλύτερη. Οχι μόνο γιατί μου προσφερόταν ένα σοβαρό δημόσιο βήμα για να εκφράσω τις όποιες απόψεις μου (λογοτεχνικές, κοινωνιολογικές, πολιτικές…) σε ένα κοινό διαφορετικό από το λογοτεχνικό ή το πανεπιστημιακό, αλλά και γιατί αισθάνθηκα ότι έπρεπε να δοκιμαστώ σε ένα είδος γραφής που θα το χαρακτήριζα ασκητικό, με δίσημη την έννοια του όρου. Δηλαδή λιτό, απαλλαγμένο από γλωσσικό φόρτο, αλλά και πυκνό και ευανάγνωστο συγχρόνως – πράγμα που προϋποθέτει την άσκηση μιας γραφής συντιθέμενης από το απαραίτητο και ουσιώδες ενός θέματος, απευθυνόμενης σε ένα κοινό ευρύτερο από εκείνο για το οποίο έγραφα ως τότε.
«Μιας γραφής συντιθέμενης…». Γράφοντας αυτή τη φράση μού ήρθε στον νου η παρομοίωση που χρησιμοποίησε ο Κ.Θ. Δημαράς από τον Παλαμά για να μιλήσει για τον τρόπο με τον οποίο έγραφε τα δοκίμιά του ο Σεφέρης: «Ετοιμάζουμε τα άρθρα μας καθώς συνθέτουμε και τα τραγούδια μας» (η λέξη τραγούδι την εποχή του Παλαμά ήταν συνώνυμη με τη λέξη ποίημα). Αυτό που λέει ο Παλαμάς είναι ότι για να γράψει κανείς ένα άρθρο χρειάζεται έμπνευση και μεράκι, όπως όταν γράφει κανείς ένα ποίημα. Δηλαδή ότι και το άρθρο πάνω σε ένα θέμα (ή η επιφυλλίδα, θα προσέθετα) πρέπει να είναι ένα κείμενο πλήρες (να μην του λείπει τίποτε) και ακέραιο (να μην του περισσεύει τίποτε): μια σύνθεση οργανικής μορφής.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η επιφυλλίδα είναι το δυσκολότερο είδος δημοσιογραφικού κειμένου, γιατί αποτελεί τη βραχύτερη και οικονομικότερη μορφή δοκιμιακού λόγου. Το να γράφει κανείς ένα δοκίμιο 700-800 λέξεων πάνω σε ένα θέμα της εποχής απαιτεί ικανότητα που την αποκτά δοκιμαζόμενος.
Ως συνεργάτης του «Βήματος» για περισσότερα από τριάντα χρόνια αισθάνομαι ένα χρέος προς την εφημερίδα, γιατί μου έδωσε την ευκαιρία να ασκηθώ σε ένα είδος γραφής οι απαιτήσεις του οποίου εκτιμώ ότι βελτίωσαν και τη σύνθεση των εκτενέστερων κριτικών μου κειμένων.