Για δεκαετίες «Το Βήμα» εκπροσωπούσε μια αισθητική ταυτότητα και μια μεθοδολογική πρόταση για την ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας. Οι επιφυλλίδες των διανοουμένων, τα άρθρα γνώμης, οι αναλύσεις για τα τρέχοντα ζητήματα λειτουργούσαν ως ένα καλειδοσκόπιο μέσα από το οποίο ο αναγνώστης αποκτούσε εικόνα του κόσμου και την ίδια στιγμή άποψη για αυτόν. «Το Βήμα» είχε σαφή άποψη, συγχρόνως όμως φιλοξενούσε διαφορετικές απόψεις με κύριο, αν όχι αποκλειστικό, γνώμονα την τεκμηρίωση και τη σοβαρότητά τους.
Αυτό το στιβαρό σύμπαν, το διαμορφωμένο μέσα από τις μεγάλες καμπές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, κάποια στιγμή βρέθηκε σε ταυτοτική κρίση. Η κρίση του απηχούσε ένα ευρύτερο φαινόμενο. Στις αρχές του 21ου αιώνα η μετάβαση στην επικράτεια του ψηφιακού είχε ως παράπλευρη συνέπεια την αμφισβήτηση της χρησιμότητας των εφημερίδων. Η χειροπιαστή διάσταση της εξέλιξης αυτής είναι η πτώση της κυκλοφορίας, τα οικονομικά προβλήματα, το τέλος ιστορικών τίτλων που πλέον ανήκουν οριστικά στον κόσμο του αρχείου. Ταυτόχρονα όμως νομίζω ότι η κρίση αυτή υποδήλωνε κάτι βαθύτερο: την πεποίθηση ότι ο νέος αιώνας θα σφραγιστεί από το τέλος των δύσκολων κοινωνικών και πολιτικών ερωτημάτων που απαιτούσαν ανάλυση, στοχασμό, αντιπαράθεση. Το μέλλον ανήκε στην παραγωγή της «πληροφορίας» και στην ταχύτητα της αναπαραγωγής της.
Αυτή η προσδοκία διαψεύστηκε μέσα από τις διαδοχικές κρίσεις της εποχής μας. Σήμερα, ο προβληματισμός γύρω από το μέλλον της ενημέρωσης δεν αφορά το αν το πρωί ο πολίτης θα ανοίξει το κινητό του ή την εφημερίδα του. Αφορά το περιεχόμενο που θα συναντήσει εκεί. Η γενικευμένη συνθήκη της υπαγωγής των μέσων ενημέρωσης σε επιχειρηματικά συμφέροντα, η επιτυχία του πολιτικού αυταρχισμού παγκοσμίως σε βάρος της πολυφωνίας, η βιομηχανία των fake news συνθέτουν ένα πεδίο που απαιτεί ρύθμιση. Ρύθμιση όχι στην κατεύθυνση της λογοκρισίας ή της ανέφικτης επιστροφής σε ένα εξιδανικευμένο παρελθόν. Ρύθμιση μέσα από τη θέσπιση κανόνων, μέσα από την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας και της κριτικής λειτουργίας του Τύπου, μέσα από την επιμονή – και εδώ η ευθύνη των πολιτικών είναι σημαντική – στην προτεραιότητα της ανάλυσης και του διαλόγου στην καθημερινή δημοσιογραφική πρακτική.
Η Τέταρτη Εξουσία μπορεί να κατακτά, να διατηρεί και να διευρύνει την επικράτειά της όταν έχει ως αποκλειστικό εργαλείο την αδέσμευτη αναζήτηση της Αλήθειας και αποκλειστικό σύμμαχο την ανάγκη των κοινωνιών μας για διαφάνεια και δικαιοσύνη
Τίποτα από αυτά δεν είναι εύκολο. Το παράδειγμα της χώρας μας δυστυχώς το επιβεβαιώνει. Γράφω αυτές τις γραμμές τις μέρες που συγκλονιζόμαστε από ένα πρωτοφανές σκάνδαλο. Απέναντι στις δημοσιογραφικές αποκαλύψεις για το κύκλωμα των υποκλοπών με επίκεντρο το Μέγαρο Μαξίμου, η κυβέρνηση προσπαθεί να επιβάλει ένα τείχος σιωπής το οποίο ροκανίζει τη δημοκρατία μας. Η μάχη γύρω από τις υποκλοπές δεν αφορά τη μία ή την άλλη πολιτική παράταξη – όσο και αν έχει και αυτό τη σημασία του. Αφορά κάτι μεγαλύτερο. Αφορά το μέλλον και το περιεχόμενο της ενημέρωσης στη χώρα μας. Η Τέταρτη Εξουσία μπορεί να κατακτά, να διατηρεί και να διευρύνει την επικράτειά της όταν έχει ως αποκλειστικό εργαλείο την αδέσμευτη αναζήτηση της Αλήθειας και αποκλειστικό σύμμαχο την ανάγκη των κοινωνιών μας για διαφάνεια και δικαιοσύνη. Και όταν κάνει τη δουλειά της, τότε δεν έχει να φοβηθεί τίποτα.