O School Marius μιλάει στο Grace για τη βία, τα «παιδιά του τάμπλετ» και το σχολείο του μέλλοντος

Μια συζήτηση με τον εκπαιδευτικό και συγγραφέα Μάριο Μάζαρη, γνωστό στα social media ως School Marius, σχετικά με όλα εκείνα τα μικρότερα και μεγαλύτερα πράγματα που απασχολούν τους γονείς.

12 Οκτ 2024

O School Marius, κατά κόσμον Μάριος Μάζαρης, είναι ένας εκπαιδευτικός που διδάσκει σε δημόσιο δημοτικό σχολείο της Αττικής. Την περίοδο της πρώτης καραντίνας, αποφάσισε να φτιάξει έναν λογιαριασμό στο Instagram και το Tiktok, όπου μοιραζόταν εκπαιδευτικά βίντεο για μικρούς και μεγάλους, σχετικά με δράσεις και πρωτοβουλίες που λάμβαναν χώρα στην τάξη του.

Όπως λέει, ο λόγος που έφτιαξε τον λογιαριασμό ήταν περισσότερο για να θυμάται ο ίδιος τι είχαν συζητήσει στην τάξη. Σε καμία περίπτωση δεν περίμενε ότι κάποια στιγμή τις σκέψεις, τις ιδέες και τις εμπειρίες του θα τις αγκάλιαζαν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι. Από τότε, ο Μάριος συνεχίζει να μιλά για καίρια θέματα όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η ψυχολογία των παιδιών.

Μέσα από την παρουσία του στα social media μοιράζεται συχνά συμβουλές με τους γονείς για διάφορες καταστάσεις που μπορεί να αντιμετωπίσουν τα παιδιά τους. «Πρέπει τα δίδυμα αδέρφια να πηγαίνουν σε χωριστές τάξεις»; «Πώς εξηγούμε σε ένα παιδί ότι η γιαγιά του έχει άνοια»; «Πώς μπορεί ένα παιδί να διαχειριστεί τον θάνατο ενός γονέα»; Αυτά είναι μερικά μόνο από τα ερωτήματα στα οποία ο νεαρός εκπαιδευτικός προσπαθεί να ρίξει φως, πάντα με αγάπη και σεβασμό, χωρίς κούνημα δακτύλου και επιπλήξεις. Πρόσφατα κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο με τίτλο «Έλα να ψηλώσουμε μαζί».

Μαζί μιλήσαμε με αφορμή τα αυξημένα κρούσματα σχολικού εκφοβισμού και βίας, που μονοπωλούν τον τελευταίο καιρό τη δημόσια συζήτηση. Πέραν αυτού, ο School Marius μάς μίλησε για τη σημερινή γενιά των παιδιών, τα social media που έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητάς τους και το σχολείο του μέλλοντος που ονειρεύεται.

Οι πολίτες του μέλλοντος και η στείρα γνώση

Ρωτώντας τον για το ποια μαθήματα θα ήθελε να προστεθούν στη σχολική ύλη, μας λέει «Θα έπρεπε μάλλον να αφαιρεθούν κάποια μαθήματα για να προστεθούν άλλα. Θα ήθελα να προστεθεί ουσιαστική σεξουαλική διαπαιδαγώγηση από μικρή ηλικία, σε επίσημη μορφή. Η κυκλοφοριακή αγωγή, οι πρώτες βοήθειες, πράγματα δηλαδή που έχουν να κάνουν με το κοινωνικό μας πρόσωπο κι όχι το στείρο γνωσιακό. Έχει ξεπεραστεί πια το μοντέλο της αποστήθισης άπειρων λεπτομερειών που δε θα χρειαστούμε ποτέ. Έχουμε ανάγκη από ενεργούς πολίτες που θα μπορούν να κοινωνικοποιηθούν και να συνδεθούν με τους γύρω τους».

Ποιος φταίει για τη βία μεταξύ ανηλίκων

Μπορεί για την αυξημένη βία των ανηλίκων να ευθύνεται η απομόνωση που πέρασαν τα παιδιά κατά την περίοδο της καραντίνας; «Σίγουρα, αν και έτσι κι αλλιώς, πάλι απομόνωση βιώνουμε και εκτός καραντίνας» λέει ο Μάριος και συνεχίζει: «Τα παιδιά πάλι μέσω οθονών επικοινωνούν. Αυτό δημιουργεί μια ψευδαίσθηση σύνδεσης. Για πολλούς, ανεξαιρέτως ηλικίας, τα social media είναι καταφύγιο αλλά δε μιλάμε για πραγματική επικοινωνία».

Ένα σύμπτωμα των καιρών μας, όπως λέει, είναι ότι δεν είμαστε σε επαφή με τα συναισθήματά μας, δεν τα κατανοούμε, δε νιώθουμε άνετα να τα βιώσουμε. Έτσι, στις δύσκολες στιγμές, δε γνωρίζουμε πώς να αντιδράσουμε ή πώς να εκφράσουμε το τι νιώθουμε στους γύρω μας.

Επιμένει πως η βία που παρατηρείται μεταξύ ανηλίκων, αντικατοπτρίζει την γενικότερη όξυνση της βίας στην κοινωνία μας. «Οι ενήλικες είναι αυτοί που έχουν πιεστεί συναισθηματικά και δεν έχουν εκτονωθεί εδώ και χρόνια. Τα παιδιά είναι οι τελευταίοι αποδέκτες αυτών των συναισθημάτων. Είναι το σύμπτωμα μιας κοινωνίας που νοσεί, που δεν προλαβαίνει να συνδεθεί και όλο τρέχει. Τρέχει να κυνηγήσει έναν μισθό, να πληρώσει λογιαριασμούς, να πάρει πτυχία, να πάρει τίτλους. Τα παιδιά απορροφούν μια κατάσταση που δεν ξέρουν πώς να την εξηγήσουν».

Πολλά ερεθίσματα, λίγη κουβέντα

Σε αντίθεση με τους γονείς του ‘30, του ‘40, του ‘50, οι σύγχρονοι γονείς, πράγματι, ασχολούνται περισσότερο με τα παιδιά τους. Εκεί που κάποτε η ανατροφή των παιδιών περιοριζόταν στην παροχή των απαραίτητων για την επιβίωση, οι σημερινοί γονείς είναι πιο ενεργοί. Θα πάνε το παιδί ξένες γλώσσες, θα ρωτήσουν τους δασκάλους και τους καθηγητές για την πρόοδο τους, θα πουλήσουν το αυτοκίνητό τους για να πληρώσουν το φροντιστήριο. Άρα, είναι δίπλα τους… ή μήπως όχι;

Οι γοργοί ρυθμοί ζωής καθορίζουν την καθημερινότητα των γονέων με αποτέλεσμα να δημιουργείται ένα χάσμα με τα παιδιά τους. Μπορεί να επικοινωνούν με αυτά αλλά συχνά η επικοινωνία δεν είναι ποιοτική και ουσιαστική.

«Δεν υπάρχει χρόνος ουσιαστικής σύνδεσης με τους γονείς. Πολλά παιδιά μου λένε ότι δεν τους καταλαβαίνουν, δεν τους ακούνε πραγματικά. Άλλες φορές μπορεί ένας γονιός να είναι απών και να μην συμμετέχει στην ανατροφή του παιδιού του. Άλλες πάλι παρατηρείται ένα ενδιαφέρον με λάθος τρόπο. Θα του παρέχουν πάρα πολλά ερεθίσματα, αμέτρητες δραστηριότητες, όλα τα απαραίτητα αγαθά, δώρα, ταξίδια αλλά όχι ουσιαστικό χρόνο σύνδεσης. Αυτό συμβαίνει γιατί και οι ίδιοι δεν είναι πολύ καλά. Στο σχολείο κάποιοι γονείς θα ρωτούν για τους βαθμούς και μετέπειτα για τις πιθανές σπουδές που θα ακολουθήσουν. Όχι για την ψυχολογία των παιδιών και τα ενδιαφέροντά τους».

Τεχνοκρατία, αυτή η μάστιγα

Το τεχνοκρατικό σύστημα εκπαίδευσης έχει «κρασάρει» κι ακόμη να το αποδεχτούμε. «Σπάνια πλέον γράφουν το παιδί θέατρο ή μουσική. Πλέον οι περισσότερες εξωσχολικές δραστηριότητες έχουν να κάνουν με ικανότητες που θα μπορεί το παιδί στο μέλλον να προσθέσει στο βιογραφικό του. Από τη στιγμή που το παιδί κλείνει τα 3 κοιτάνε πώς θα βγει στην αγορά εργασίας. Ας μη ξεχνάμε όμως ότι η εποχή αλλάζει τόσο γρήγορα που τα περισσότερα πράγματα που μαθαίνουμε τώρα σε κάποια χρόνια θα μας είναι άχρηστα. Η τεχνητή νοημοσύνη, η ψηφιακή τεχνολογία, η αγορά εργασίας αλλάζουν τόσο γρήγορα. Αντί να επενδύσουμε περισσότερο σε εκείνα τα στοιχεία που παραμένουν σταθερά, όπως το συναίσθημα, η αλληλεγγύη, η κοινότητα, η κριτική ικανότητα, η Πολιτεία, επικεντρωνόμαστε σε γνώσεις που σε έναν χρόνο θα είναι άχρηστες». Τα λόγια αυτά μου φέρνουν στο μυαλό τη φράση που κυριαρχούσε στην Αμερική μετά την 11η Σεπτεμβρίου: «Ο κόσμος που σε μεγάλωσαν, δεν υπάρχει πια».

Η ψυχική υγεία των παιδιών

Όσον αφορά την ψυχική υγεία των παιδιών, ο Μάριος Μάζαρης εξηγεί πως μέχρι και σήμερα υπάρχει το στίγμα του ψυχολόγου.

«Πολλοί γονείς δε δέχονται να πάνε το παιδί σε παιδοψυχολόγο γιατί πιστεύουν πως αυτό είναι δείγμα ότι το παιδί δεν είναι “καλά”. Ο ψυχολόγος δεν υπάρχει μόνο για αυτές τις περιπτώσεις. Είναι εκεί για να μας βοηθήσει να είμαστε καλά ή να μας μάθει πώς να λύνουμε τα θέματά μας ώστε να γίνουμε καλά. Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας δεν είναι έτοιμο να ασχοληθεί με τις καταστάσεις που το πιέζουν για αυτό και προτιμά να προσθέτει περισσότερα ερεθίσματα και ασχολίες στο πρόγραμμά του για να αποσπάσει τον εαυτό του. Έτσι, αποφεύγουμε να έρθουμε αντιμέτωποι με το μέσα μας. Ως πολίτες έχουμε ζήσει άπειρη ματαίωση και απογοήτευση από την κοινωνία μας. Είμαστε αφρόντιστοι ενήλικες που καλούμαστε να φροντίσουμε παιδιά. Δεν υπάρχει κράτος προνοίας, επομένως δεν είναι εύκολο για κανέναν γονέα να είναι παρών όταν όλη η μέρα του κυριαρχείται από άγχος». Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, η ψυχολογία των παιδιών μπαίνει συχνά σε δεύτερη μοίρα.

Όσον αφορά τα social media εξηγεί: «Από μόνα τους δεν είναι κάτι κακό. Ο τρόπος που τα χρησιμοποιούμε και ο χρόνος που τους αφιερώνουμε είναι το πρόβλημα. Τα παιδιά σήμερα τα χρησιμοποιούν από όλο και μικρότερη ηλικία, παρά τις έρευνες που λένε πόσο καταστροφικό είναι κάτι τέτοιο. Ένα παιδί, λοιπόν, θα έπρεπε να έχει έναν γονέα δίπλα του όταν χρησιμοποιεί το ίντερνετ ή το κινητό. Είναι απαραίτητη μια εκπαίδευση όσον αφορά την τεχνολογία. Αντ’ αυτού, η τεχνολογία λειτουργεί σαν νταντά ή σαν πυροσβεστήρας. Έχεις θυμό; Έχεις άγχος; Πεινάς; Πάρε τώρα το τάμπλετ και άσε με να ηρεμήσω. Πέραν από τον κίνδυνο του εθισμού, αυτό διδάσκει στα παιδιά πως όποτε νιώθουν κάτι, η λύση είναι να καταναλώσουν εικόνες και να βρουν μέσα από το ίντερνετ την απάντηση».

«Πολλές φορές παίζουμε το θέατρο του παραλόγου. Περιμένουμε από τα παιδιά να αυτο-ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους χωρίς να τους έχουμε διδάξει τον τρόπο. Είναι ανησυχητικό το πόσα παιδιά δημοτικού έχουν λογαριασμό στο Tiktok ή το Youtube αν και δεν επιτρέπεται. Παίρνουμε λίγο αψήφιστα τις συνέπειες αυτού. Δεν υπολογίζουμε ότι αυτό θα έχει συνέπειες στη συγκέντρωσή τους, τα μαθησιακά τους αποτελέσματα, στην αυτο-εικόνα τους, στο πώς βλέπουν το σώμα τους, τη σχέση τους με τους άλλους. Σκεφτόμαστε μόνο το παρόν κι όχι το μέλλον. Ας σκεφτούμε τι θέλαμε εμείς όταν ήμασταν παιδιά, ποιο είναι το παράπονό μας. Περισσότερος χρόνος με τους γονείς μας, περισσότερη στήριξη, περισσότερες ουσιαστικές κουβέντες. Η κουβέντα θα έπρεπε να είναι η προτεραιότητά μας» λέει κλείνοντας.