Νίκος Ψαρράς – Μάρκος Παπαδοκωνσταντάκης: Δύο άνδρες νέας κοπής μιλούν στο Grace για το greek dream

Στα καμαρίνια του θεάτρου Χώρα, λίγο προτού σηκωθεί η αυλαία για το «True West», συναντήσαμε τον Νίκο Ψαρρά και τον Μάρκο Παπαδοκωνσταντάκη, δύο ηθοποιούς που ενώνουν τις καλλιτεχνικές και προσωπικές τους διαδρομές μέσα από ένα ισχυρό δέσιμο και μια μοναδική, ανεπιτήδευτη χημεία. Με αληθινό χαμόγελο και αυθόρμητο χιούμορ, γέμιζαν το χώρο με την ενέργειά τους ανταλλάσσοντας inside jokes και δημιουργώντας μια φιλόξενη ατμόσφαιρα που αντανακλούσε το πάθος τους για την τέχνη. Από τη σύμπραξή τους στη σειρά του Alpha «Διάφανη Αγάπη» έως την επί σκηνής αντιπαλότητά τους στην παράσταση «True West», οι δύο ηθοποιοί ενσαρκώνουν ένα κοινό όραμα για την τέχνη, γεμάτο βάθος, αλληλοεκτίμηση και ακατάβλητη δημιουργικότητα.

Περάσαμε σε μια ανοιχτή συζήτηση, μια «στρογγυλή τράπεζα» ειλικρίνειας, όπου το δίδυμο αντάλλαξε σκέψεις για τη γέννηση της αντρικής ταυτότητας, τις διαχρονικές αξίες της φιλίας και τη δύναμη της θεατρικής τέχνης ως καθρέφτη των ανθρώπινων συγκρούσεων. Η χημεία τους δεν περιορίζεται στον καλλιτεχνικό χώρο – είναι φίλοι και συνεργάτες που μοιράζονται τις ανησυχίες, τα όνειρα και τους προβληματισμούς της εποχής μας. Μιλούν ανοιχτά για τις εμπειρίες τους και τη δημιουργική πορεία που τους διαμορφώνει αγγίζοντας βαθιά την αλήθεια της σύγχρονης ζωής.

Στην παράσταση «True West» βλέπουμε την κατάρρευση του αμερικανικού ονείρου. Ποιο είναι το «ελληνικό όνειρο» που υπόσχεται η κοινωνία σήμερα;

ΝΙΚΟΣ ΨΑΡΡΑΣ: Είμαστε ένας λαός που έχει περάσει δέκα πολύ δύσκολα χρόνια με την κατάρρευση του ελληνικού ονείρου. Μια ημέρα συνειδητοποιήσαμε ότι ήταν όλα μια τεράστια φούσκα. Δύσκολες ημέρες και χαμένες ζωές που στηρίχθηκαν στην ιδέα του «ξοδεύω, άρα υπάρχω». Ο δυτικός κόσμος είναι ένας καταναλωτικός κόσμος, κι αυτό σχετίζεται με το αμερικανικό όνειρο, το οποίο επηρεάζει όλους μας. Περνώντας τα χρόνια, καταλαβαίνουμε ότι η ουσία δεν βρίσκεται εκεί. 

ΜΑΡΚΟΣ ΠΑΠΑΔΟΚΩΝΣΤΑΝΤΑΚΗΣ: Η ιστορία κάνει κύκλους και οι άνθρωποι πάντα κάνουν όνειρα. Το αμερικανικό όνειρο βασίστηκε, αρχικά, στην εύρεση χρυσού και, αργότερα, πετρελαίου. Σήμερα το δυτικό όνειρο στηρίζεται στο πώς ο άνθρωπος θα πλουτίσει εύκολα και γρήγορα, με οποιοδήποτε κόστος. Το τίμημα είναι τεράστιο και πασιφανές: η κλιματική αλλαγή. Είναι άτιμη η επεκτατική πολιτική στις επιχειρήσεις. Τουλάχιστον ο «παλιάς σχολής» τρόπος πλουτισμού έφερε έναν αξιακό κώδικα. Τώρα πια δεν έχει καμία ηθική. Πολεμάμε στα μουλωχτά μαχαιρώνοντας πισώπλατα και γνωρίζοντας ότι καταστρέφουμε. Το νέο όνειρο κατασπαράζει τα πάντα. Ζούμε στην εποχή του αδηφάγου υπερκαπιταλισμού.

Στο έργο υποδύεστε δύο εντελώς διαφορετικά αρχέτυπα αντρών. Πώς διαμορφώνεται η αντρική ταυτότητα σήμερα στην ελληνική κοινωνία;

Ν.Ψ.: Έχουμε περάσει σε μια φάση όπου οι γυναίκες δικαίως διεκδίκησαν τα δικαιώματά τους. Η ισότητα των φύλων είναι αδιαπραγμάτευτη απαίτηση. Η εικόνα του αρσενικού έχει αλλάξει και πολλές νεότερες γυναίκες ίσως να νοσταλγούν την ιδέα ενός άντρα του παρελθόντος.

Μ.Π.: Αυτό είναι μια δανεική φόρμα που μας άφησαν οι προηγούμενες γενιές: ο άντρας που δεν κλαίει, δεν φοβάται, είναι δυνατός. Σε αντίθεση με τις γυναίκες, εμείς κουβαλάμε και μια σωματική ιδέα της ταυτότητάς μας. Αυτό μπλοκάρει πολλά πράγματα τα οποία είναι πλασμένος ένας άντρας να συναντήσει: τη θηλυκή του πλευρά, το γέλιο του, το κλάμα του. Πιστεύω ότι οι γυναίκες γοητεύονται από άντρες που έχουν συναντήσει τη θηλυκή τους πλευρά. Θα πρέπει να σταματήσουμε να σκεφτόμαστε φύλα και να επικεντρωθούμε στις σχέσεις.

Ν.Ψ.: Ναι, αλλά πάντα θα υπάρχουν φύλα.

Μ.Π.: Εγώ δεν ερωτεύομαι έναν άντρα ή μια γυναίκα. Ερωτεύομαι ένα ζευγάρι μάτια και μια ψυχή. Φυσικά, υπάρχουν σεξουαλικός προσανατολισμός και ερωτική έλξη. Με ενδιαφέρει το γυναικείο σώμα, αλλά δεν διπλασιάζω την αξία του.

Οι άντρες έχουν αγκαλιάσει την πλήρη γκάμα των συναισθημάτων τους;

Ν.Ψ.: Κατ’ αρχάς, χαίρομαι που βλέπω τα νέα παιδιά να είναι τόσο πιο άνετα με την έκφρασή τους. Μεγάλωσα σε μια άλλη γενιά, όπου στο δημοτικό ακούγαμε για την επιδημία του AIDS και ήμαστε πάρα πολύ τρομαγμένοι. Ήμαστε η γενιά του προφυλακτικού. Φοβόμασταν ότι θα το κολλήσουμε μέχρι και από το φιλί. Οι νέοι σήμερα είναι πιο ελεύθεροι με τη σεξουαλικότητά τους, τα θέλω τους, την ισότητα, κι αυτό μόνο αξιοθαύμαστο είναι. Γίνονται βήματα.

Μ.Π.: Παρ’ όλα αυτά, έχουμε δρόμο ακόμα καθώς υπάρχουν τα παλιά κατάλοιπα τα οποία εμποδίζουν το νέο αίμα να ρέει. Βέβαια, γίνονται αλλαγές στα σχολεία, στις οικογένειες. Δεν είμαι υπέρ της καταστροφολογίας. Δεν μου αρέσει να λέω «έχουμε φτάσει στο πάτωμα» γιατί αυτό δεν δημιουργεί ελπίδα για το μέλλον. Το σίγουρο είναι ότι όλοι πρέπει να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά τους. Το κλάμα μάς εξαγνίζει. Ας εκκρίνουμε τις ορμόνες όταν νιώθουμε πίεση. Εμείς οι ηθοποιοί αυτό το γνωρίζουμε καλά. Σπουδάζουμε την έκφραση του συναισθήματος για μια ζωή.

Υπάρχει κακό θέατρο;

Ν.Ψ.: Όχι, υπάρχουν παραστάσεις που λειτουργούν κι άλλες που δεν λειτουργούν. Υπάρχουν ηθοποιοί που θέλουν να εξελίσσονται κι άλλοι που βλέπουν τη δουλειά πιο επιδερμικά. Η δουλειά μας θέλει μελέτη, άσκηση και διάβασμα.

Μ.Π.: Οι σχέσεις μπορεί να είναι καλές ή κακές, όχι το θέατρο. Αυτό είναι δημοκρατικό – ο καθένας σε μια παράσταση έχει την ευθύνη του. Είναι δύσκολη δουλειά το θέατρο. Στη σκηνή υπάρχει μια ανοιχτή σχέση, όπου ο ένας παίρνει το δράμα του άλλου μέχρι το τέλος. Η ευθύνη που φέρουμε πάνω στη σκηνή καθορίζει τις «καλές» ή τις «κακές» παραστάσεις. Αλλά, επιμένω, είναι δύσκολο να κάνεις μια καλή παράσταση. Χρειάζονται ανοιχτοί ορίζοντες και ψυχές.

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για έναν ηθοποιό;

Ν.Ψ.: Η αιώνια πρόκληση της σωστής επιλογής. Πού λες όχι και πού ναι; Όλες οι δουλειές ξεκινούν με τους καλύτερους οιωνούς. Το ένστικτο είναι μεγάλο μέρος του ταλέντου. Πέραν αυτού, κρινόμαστε από το τι αισθάνονται οι θεατές. Δεν πρέπει να τους ξεχνάμε ποτέ αφού για εκείνους γίνονται όλα. Εμείς μπορεί να αισθανόμαστε ωραία και ο θεατής ή ο τηλεθεατής να λέει: «Τι κάνετε εκεί πέρα; Εσείς καλά περνάτε, αλλά εμείς πλήττουμε».

Μ.Π.: Όλοι θέλουμε να πετύχουμε. Η επιτυχία κρύβει και κάτι ανήθικο ως έννοια – αναφέρομαι και στην εισπρακτική και στην καλλιτεχνική επιτυχία. Δεν ξέρεις ποτέ τι θα πετύχει, τι θα επιλέξει ο κόσμος. Κάθε εποχή έχει την τέχνη που της αξίζει. Για μας η πρόκληση είναι να καταφέρουμε να αγγίξουμε όσο το δυνατόν περισσότερο κόσμο. Και η μεγαλύτερη αποτυχία είναι όταν αυτό που κάνουμε δεν ακουμπά εμάς.

Ο Έλληνας έχει γούστο στις επιλογές του;

Ν.Ψ.: Ο Έλληνας είναι ένας γλεντζές, θέλει να βγαίνει και να περνά καλά. Αυτό αποτυπώνεται στην πληθώρα των παραστάσεων που ανεβαίνουν κάθε σεζόν. Το να γίνονται χίλιες παραστάσεις μόνο στην Αθήνα –έστω και χειροποίητες, χωρίς αμοιβές, χωρίς budget– κάτι σημαίνει, κάποια ανάγκη καλύπτει. Όταν λέω σε ξένους σκηνοθέτες ότι τα θέατρά μας είναι ανοιχτά από τον Οκτώβριο μέχρι τουλάχιστον τον Απρίλιο, τους φαίνεται αδιανόητο. Τους λέω ότι μία παράσταση μπορεί να έρθουν να τη δουν και 100.000 θεατές σε μία χρονιά και σοκάρονται. Υπάρχει ο Έλληνας που του αρέσουν το μπουζούκι, το τσιφτετέλι, το ποτό. Υπάρχει κι ο Έλληνας που ταξιδεύει, διαβάζει, αγαπά τις τέχνες.

Μ.Π.: Ο Έλληνας θα πάει και στα μπουζούκια και στο θέατρο. Παρατηρείται ένα νέο κίνημα θεατρόφιλων μετά την πανδημία και αυτήν τη στιγμή τα θέατρα, κατά γενική ομολογία, πηγαίνουν πολύ καλά. Η δική μας ευθύνη είναι να κατευθύνουμε αυτό τον κόσμο στην ποίηση και τη λογοτεχνία, στον πυρήνα του θεάτρου. Χρειάζεται και η διασκέδαση, δεν απαιτείται να επιλέξουμε. Απλώς, εμείς οι καλλιτέχνες οφείλουμε να ανεβάσουμε κι άλλο την ποιότητα.

Αν η τέχνη είναι ένας καθρέφτης της κοινωνίας μας, τι βλέπετε να αντανακλάται αυτήν τη στιγμή;

Ν.Ψ.: Υπάρχει παγκόσμια αναταραχή. Τα πράγματα δεν πηγαίνουν καλά. Δεν ξέρω αν έφταιξε ο κορονοϊός, ο εγκλεισμός ή η κρίση, αλλά κάτι άλλαξε. Για μένα μια ένδειξη της ψυχολογίας του κόσμου καθρεφτίζεται στο δρόμο. Οι οδηγοί έχουν γίνει πολύ πιο ευέξαπτοι, θυμωμένοι και βίαιοι. Η κατάσταση είναι τεταμένη. Αυτός ο θυμός δεν προκαλείται απλώς από την κυκλοφοριακή συμφόρηση, αλλά από το πριν, προτού μπουν στο αυτοκίνητο. Είναι συσσωρευμένος θυμός απέναντι στο αφεντικό τους, στη γυναίκα τους, είναι το άγχος της επιβίωσης, η ακρίβεια, η κρίση. Φέτος ακούμε για τιμές εισιτηρίων πολύ υψηλές, ακόμα και 30 ευρώ. Είναι μια οικονομική τιμή σε σχέση με τα θέατρα της Ευρώπης, αλλά αυτό δεν λέει πολλά όταν οι μισθοί παραμένουν χαμηλοί. Η ακρίβεια καλπάζει γύρω μας σε σημείο όπου ξεπερνά χώρες όπως η Ιαπωνία ή οι ΗΠΑ. Η τέχνη προσφέρει στους ανθρώπους μια διέξοδο να ξεσκάσουν. Υπάρχει μια λαχτάρα, ο κόσμος θέλει να συγκινηθεί.

Μ.Π.: Ο κόσμος, χωρίς να το καταλαβαίνει, περιμένει αυτή την «τροφή». Πολλές φορές λέμε ότι δεν έχει κριτήριο, αλλά πρέπει κι εμείς να του δώσουμε υλικό, συναίσθημα. Η κοινωνία μας είναι πολύπλευρη, έτσι και η τέχνη είναι ένα μωσαϊκό. Υπάρχουν η οργή, η λαϊκότητα, ο λαϊκισμός, το μεγάλο πνεύμα. Κάποτε το θέατρο είχε ένα συγκεκριμένο ρεπερτόριο, μια συγκεκριμένη ταυτότητα. Τώρα έχουν μπλεχτεί οι πιάτσες. Μου θυμίζει τα εστιατόρια που σερβίρουν γύρο, σούσι, μπέργκερ και πίτσα ταυτόχρονα. Ίσως αυτός είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσει ένα θέατρο, δεδομένης της ακρίβειας.

Πώς γεννήθηκε η φιλία μεταξύ σας;

Ν.Ψ.: Δεν είμαστε φίλοι! (γέλια)

Μ.Π.: Είμαστε εχθροί! (γέλια)

Τότε είστε πολύ καλοί ηθοποιοί, γιατί με πείσατε.

Ν.Ψ.: Γνωριστήκαμε στη σειρά «Η Μάγισσα», όπου έπαιζε τον ανιψιό μου, ο οποίος δεν είχε καλή σχέση μαζί μου. Από την πρώτη στιγμή, με τον Μάρκο συνδεθήκαμε και γελάσαμε πολύ. Έχουμε έναν κοινό κώδικα και χιούμορ. Μετά τη «Μάγισσα», νιώσαμε την ανάγκη να ανεβάσουμε μια παράσταση μαζί. Το «True West» τελικά προέκυψε και, δυο-τρεις μήνες αργότερα, προέκυψε και η σειρά «Διάφανη Αγάπη» στον Alpha, όπου κι εκεί συμμετέχουμε και οι δύο. Πάντα θέλεις να συνεργάζεσαι με φίλους και ανθρώπους με τους οποίους περνάς καλά. Είναι σημαντικό για μένα με ποιους είμαι. Αλλά, και στο θέατρο και στην τηλεόραση, η συνεργασία μας προέκυψε.

Μ.Π.: Εγώ το επιδίωξα, ίσως περισσότερο από τον Νίκο. Ήθελα να εκμεταλλευτώ το υλικό του. Ήθελα να παίξω με έναν καλό, δοκιμασμένο ηθοποιό. Είναι πάντα σημαντικό να έχεις ένα δυνατό συμπαίκτη. Σε τραβά προς τα πάνω και σε εκπαιδεύει πιο γρήγορα. Παίρνεις πράγματα πολύ πιο άμεσα – κάτι που δεν θα συνέβαινε αν έπαιζα με ένα νέο ηθοποιό. Στη «Μάγισσα» μας συνέδεσε μια δυνατή φιλία, με την οποία θελήσαμε να κάνουμε πολιτισμό. (γέλια) Έως πότε θα προσφέρουμε πολιτισμό, Νίκο;

Πώς καταφέρνετε να διατηρείτε ισορροπία μεταξύ προσωπικής και επαγγελματικής ζωής;

Ν.Ψ.: Τις δουλειές στο θέατρο τις κλείνουμε νωρίς. Η σειρά προέκυψε αργότερα. Η πιο απαιτητική περίοδος ήταν όταν έπρεπε να συνδυάσουμε γυρίσματα και πρόβα. Όταν έχουν προηγηθεί 10 ώρες δουλειάς, μαζί με τις μετακινήσεις, και μετά έχεις άλλες 5-6 ώρες πρόβα, είναι κάτι πολύ δύσκολο. Δεν μπορείς να λουφάρεις. Μακάρι να αμειβόμασταν όλοι πολύ καλά και να μπορούσαμε να έχουμε κάποιες παύσεις για να αναλογιστούμε τι θέλουμε να κάνουμε, τι έχουμε καταφέρει και τι μας προσφέρεται! Πρέπει να είναι ξεκούραστος κάποιος όταν του γίνεται μια επαγγελματική πρόταση, κι εμείς δεν έχουμε αυτή την πολυτέλεια.

Μ.Π.: Πράγματι, είναι πολύ δύσκολο. Φέτος κατέληξα να δουλεύω κάποιες ημέρες και 17 ώρες. Αυτό δεν είναι καλό, σου παίρνει περισσότερα απ’ όσα σου δίνει. Αν δεν έπαιζα φέτος με τον Νίκο –που με προστατεύει, με φροντίζει και με καθησυχάζει–, δεν θα έκανα και θέατρο και τηλεόραση. Θα επέλεγα ένα από τα δύο. Πάντως είμαι πολύ χαρούμενος με ό,τι κάνω φέτος. Ό,τι ήταν να γίνει έγινε πολύ γρήγορα γιατί δουλεύω με επαγγελματίες και έναν εξαιρετικό θίασο. Αντίστοιχα, στη «Διάφανη Αγάπη» έχουμε μια τρομερή παραγωγή και όλα πάνε ρολόι. Σε αυτούς τους ανθρώπους βασίζομαι και καταφέρνω να ισορροπώ. Εύχομαι να βρούμε όλοι μας το χρόνο να πούμε τα «όχι» μας και να ξανασυναντήσουμε τον εαυτό μας.