Πυγμαλίων Δαδακαρίδης – Σε πρώτο Ενικό: «Η συγχώρεση ξεκινάει από εμάς»

Ανεβαίνοντας τα σκαλοπάτια για να βγω στην επιφάνεια του «βυθού» του Νέου Ακάδημου όπου είχα μόλις παρακολουθήσει τη «Φάλαινα», στο μυαλό μου αναβόσβηναν τα λόγια του 47χρονου πρωταγωνιστή και σκηνοθέτη της παράστασης, Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη, από τη συζήτηση που είχαμε νωρίτερα εκείνο το Σάββατο το μεσημέρι. «Όταν μάθεις να σε συγχωρείς, με έναν τρόπο, σίγουρα θα αναγνωρίσεις καθρεφτίσματα του εαυτού σου στους υπόλοιπους».

Στην είσοδο – έξοδο του θεάτρου, δίπλα στην αφίσα της παράστασης κοντοστάθηκα, δίνοντας έτσι στον εαυτό μου μερικά δευτερόλεπτα να ανασυνταχθεί από τα κύματα συγκινησιακής φόρτισης στα οποία είχαν παραδοθεί χωρίς αντιστάσεις σχεδόν άπαντες στην «πλατεία» λίγο πριν το φινάλε και το παρατεταμένο χειροκρότημα. «Η Φάλαινα», έγραφε η αφίσα, «Μια ιστορία κάθαρσης, αυτογνωσίας και συγχώρεσης». Όπως περίπου, σκέφτηκα, και η ιστορία του ίδιου του πρωταγωνιστή, του Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη που στην παράσταση υποδύεται τον «Τσάρλι» με την υπερμεγέθη μπλούζα. Καθετί που είχαμε συζητήσει νωρίτερα, στο πλαίσιο της συνέντευξης για το ΒΗΜΑ/GRACE, συνειδητοποιούσα ότι ακολουθούσε μια τροχιά παράλληλη προς την ιστορία της «Φάλαινας» αλλά και προς τις ιστορίες πολλών άλλων ανθρώπων. Όλων μας.

Μιλώντας «Σε πρώτο Ενικό», ο Πυγμαλίων Δαδακαρίδης διασχίζει ξανά, κολυμπώντας με τη σιγουριά του ενήλικου πια, την κυματώδη θάλασσα των παιδικών του χρόνων για να μας περιγράψει πώς έφτασε να γίνει ένας έφηβος ανήσυχος και ποια εφόδια είχε μαζί του στο ταξίδι της ζωής από την οικογένειά του. Πλέον θυμάται γελώντας τα πειράγματα στο σχολείο για το μακροσκελές και ξεχωριστό ονοματεπώνυμό του, όμως σοβαρεύει όταν μιλάμε για τη «Φάλαινα» και τα μαθήματα που ευελπιστεί να αφήσει σε όσους την δουν. «"Η Φάλαινα" ελπίζω να μάθει σε όλους μας να σταματήσουμε να κρίνουμε τους ανθρώπους», λέει ενώ, παράλληλα, εξηγεί πώς ήταν για εκείνον η εμπειρία της σκηνοθεσίας του εαυτού του. «Ένα μυστικό για να πάει καλά μια συνεργασία είναι να αφήνεις το εγώ σου απ’ έξω», αναφέρει σε άλλο σημείο της κουβέντας μας, λίγο πριν πιάσουμε τα πιο «βαριά» υπαρξιακά ζητήματα, για τα οποία ο ίδιος μοιάζει να έχει έτοιμες, δουλεμένες, απαντήσεις στο κεφάλι του καθώς, κάθε φορά, απαντά με τέτοια βεβαιότητα και αίσθηση αυτογνωσίας που δείχνει να έχει σίγουρα διαβεί κάποιους κάβους «κάθαρσης», «αυτογνωσίας» και «συγχώρεσης» μέσα από τα δικά του βιώματα, πολύ πριν υποδυθεί στο σανίδι τον «Τσάρλι».

Λίγο πριν το τέλος της συζήτησής μας, ειπώθηκαν ίσως τα πιο σπουδαία: πώς διαχειρίζεται την αγάπη που εισπράττει από τον κόσμο, πώς αντιμετωπίζει τα δύσκολα, ποιες είναι οι «ένοχες απολαύσεις» του, ποιες αξίες πρέπει να έχει κάποιος για να του επιτρέψει να κινείται κοντά του, τι πιστεύει για το χρήμα και τον έρωτα, τι τον εμπνέει, πόσο τον απασχολεί η υστεροφημία του, ποιο είναι το συμπέρασμα που έχει βγάλει από την 47χρονη διαδρομή του και, κυρίως, χωρίς τι δεν μπορεί να φανταστεί τη ζωή στον πλανήτη Γη; Με λίγα λόγια, όλα όσα έχει καταλάβει ως «Τσάρλι» και ως Πυγμαλίων, εξερευνώντας με θάρρος τον ωκεανό της ζωής του.  

*Οι πρώτες μου αναμνήσεις είναι από όταν ήμουν τεσσάρων χρονών που χώρισαν οι γονείς μου και έπρεπε να παίρνω το αεροπλάνο μόνος και να πηγαίνω από την Αθήνα στο Μάντσεστερ. Πολλές φορές ήταν πτήση με ανταπόκριση και είχε μεγάλες καθυστερήσεις στο ενδιάμεσο με αποτέλεσμα ένα ταξίδι που τώρα κρατά τρεισήμισι ώρες, τότε να διαρκεί οχτώ ή εννιά. Βεβαίως συνοδευόμουν από την υπεύθυνη εταιρεία κάθε φορά για τα ασυνόδευτα παιδιά. Αυτό το πήγαινε – έλα κράτησε μέχρι τα 19. Αλλά όταν ο ένας γονιός είναι εκτός Ελλάδας, δεν γίνεται αλλιώς.

*Επειδή η μητέρα μου άλλαζε μέσα στα χρόνια, λόγω δουλειάς, διάφορες τοποθεσίες στην Αγγλία μέχρι να εδραιωθεί στο Μάντσεστερ, ανά δύο – τρία χρόνια είχα κάποιες αλλαγές στον τόπο κι έπρεπε να κάνω νέα επανεκκίνηση γνωρίζοντας νέους ανθρώπους. Αυτό με βοήθησε τουλάχιστον σε ένα κομμάτι της επικοινωνίας μου καθώς έπρεπε κάθε τόσο να προσαρμόζομαι. Είναι κάτι που μου έχει μείνει ως σήμερα. Και με έναν τρόπο, φαντάζομαι, με έχει βοηθήσει και στη δουλειά μου, όπου υπάρχει έντονα το μοτίβο της αλλαγής. Με έκανε να προσπαθώ να εστιάζω πάντα στα θετικά και όχι στα αρνητικά των πραγμάτων.

*Θέλοντας και μη, έχω περάσει περισσότερο χρόνο με τον πατέρα μου. Όμως έχω κρατήσει και από τους δύο την καλοσύνη τους. Με έμαθαν να είμαι όσο μπορώ πιο κοντά προς την έννοια του φωτός, προς την έννοια του καλού. Γιατί είναι και οι δύο καλοί άνθρωποι.

*Ήμουν 10 ετών το ’87 με το ευρωμπάσκετ οπότε νομίζω μετά έφερα αυτό το περίεργο μικρόβιο να θέλω να γίνω μπασκετμπολίστας. Με τα χρόνια, λόγω των σχολείων, βρέθηκα σε θεατρικές ομάδες οπότε άρχισα να μπλέκομαι πολύ και με την έννοια της υποκριτικής. Μπάσκετ όμως έπαιζα ατέλειωτες ώρες. Από τις μπασκετικές φιγούρες της εποχής, πρότυπο είχα τον Νίκο Γκάλη αλλά και τον Παναγιώτη Γιαννάκη γιατί θεωρούσα ότι ο σωματότυπός μου ήταν κοντά στον Γιαννάκη και όχι στον Γκάλη.

*Στην εφηβεία ήμουν ένα παιδί πολύ ανήσυχο. Τέρμα γκάζι.

*Πάντοτε οι γονείς μου μεγαλώναν με σκυλιά οπότε ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της οικογένειάς μου. Το 2009 προς 2010 είχα τη χαρά να μου δοθεί ένα σκυλάκι και ήταν ένα από τα ωραιότερα πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου. Ο σκύλος μου, ο Βάλε, είναι φύλακας άγγελος, αδερφή ψυχή. Όποιος δεν έχει αγαπήσει ένα κατοικίδιο, νομίζω ότι δεν ξέρει να αγαπάει αληθινά παρά μόνο όταν στη ζωή του έρθει οικογένεια ή αν οι γονείς του είχαν ανιδιοτελή αγάπη για τον ίδιο ή την ίδια.

*Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι στον χώρο μου από τους οποίους έμαθα κάτι. Το τελευταίο που έμαθα ήταν η γενναιοδωρία, η αγάπη και η φιλοξενία από τον φίλο μου τον Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλο.

*Η σκηνοθεσία βγαίνει ασυναίσθητα μεγαλώνοντας γιατί όταν έχω στην ψυχή μου ένα συναίσθημα και στο μυαλό μου ένα σύμπαν, ή πρέπει να το υλοποιήσω ή πρέπει να ασπαστώ το συναίσθημα και το σύμπαν ενός άλλου ανθρώπου. Μέχρι στιγμής δεν είχα τολμήσει πολλά, τώρα δειλά - δειλά αρχίζω και προσπαθώ να αποτυπώσω σκηνικά αυτό που συμβαίνει μέσα στο μυαλό και την ψυχή μου.

*Με το όνομά μου έχουν συμβεί τα πάντα. Η συνήθης ερώτηση ήταν «από πού βγαίνει» και εγώ έλεγα ότι «είναι του παππού». Πολλοί δυσκολεύτηκαν στην αρχή γιατί είναι κάπως ιδιαίτερο μαζί με το επίθετο. Έχω περάσει τη φάση του bullying στο σχολείο, ως πλάκα πάντα. Έχω ακούσει διάφορα. Έχω κι ένα στόρι. Όταν ήμουν πιτσιρικάς, είχαμε γείτονα τον Κωνσταντίνο Κουτσομύτη, τον σκηνοθέτη. Ο Κώστας Κουτσομύτης ήταν ο άνθρωπος που με καθοδήγησε να πάω στη σχολή που τελικά πήγα και πέρασα μαγικά, στο Θεμέλιο. Όταν συναντηθήκαμε, μου είπε, «καλά, πώς θα κάνεις καριέρα με αυτό το όνομα;». Και του απάντησα, «γιατί, εσύ πώς έκανες με το δικό σου;».

*Ένα μυστικό για να πάει καλά μια συνεργασία είναι να αφήνεις το εγώ σου απ’ έξω.

*Έχω δει πολλές φορές την ταινία «Η Θάλασσα μέσα μου» γιατί κάπως πυρηνικά με ιντριγκάρει στο αν είμαστε οι ίδιοι ελεύθεροι να επιλέγουμε τη ζωή μας ή όχι.

*Μια ωραία μέρα δική μου: Να έχει ήλιο αλλά όχι ζέστη, να έχω φίλους ή τους ανθρώπους που αγαπάω γύρω μου, τη μηχανή μου γεμάτη βενζίνη και να μη χρειάζεται να κοιτάξω το ρολόι για να δω τι ώρα θα επιστρέψω.

*Γενικά πια συγχωρώ εύκολα. Αυτό που δεν συγχωρώ σε μένα είναι να υπάρχει κάτι που μπορώ να προσπαθήσω και τελικά να μην το προσπαθήσω.

*Η συγχώρεση ξεκινάει από εμάς. Αν δεν μπορείς να συγχωρήσεις τον εαυτό σου, πώς θα συγχωρήσεις τους υπόλοιπους ανθρώπους; Όταν μάθεις να σε συγχωρείς, με έναν τρόπο, σίγουρα θα αναγνωρίσεις καθρεφτίσματα του εαυτού σου στους υπόλοιπους.

*«Η Φάλαινα» ελπίζω να μάθει σε όλους μας να σταματήσουμε να κρίνουμε τους ανθρώπους. Να σταματήσουμε να βλέπουμε γεωμετρικά σχήματα ή «γεωμετρικά συναισθήματα» στο πώς ορίζουμε τις σχέσεις, την επικοινωνία, τη σεξουαλικότητα, την αγάπη, το οτιδήποτε. Να σταματήσουμε να πολεμάμε, να βάζουμε ταμπέλες για να ορίσουμε τα σύνορα του εαυτού μας και να αναγνωρίσουμε ότι τα συναισθήματα είναι συμπαντικά και ολόκληρα από μόνα τους. Δεν ορίζονται από την ηλικία, τις σκέψεις, το μέγεθος, τον χρόνο, το χρώμα ή οτιδήποτε άλλο. Είναι μια η λειτουργία: ζεις, μεγαλώνεις και πεθαίνεις. Με τον ίδιο τρόπο ζουν και μεγαλώνουν και πεθαίνουν όλοι οι άνθρωποι, ανεξαρτήτως τρόπου συμπεριφοράς, σεξουαλικότητας, θρησκείας, χρώματος. Και κυρίως ελπίζω να μας μάθει να αφήνουμε τις «φάλαινές» μας να αναπνέουν στην επιφάνεια, να μην τις πετάμε στον βυθό.

*Το να σκηνοθετείς τον εαυτό σου, όπως έκανα στη «Φάλαινα», ήταν κάτι πολύ μοναχικό. Αλλά ήταν τόσο στέρεο το συναίσθημα μέσα μου οπότε είχα τους πιο ήσυχους και ήρεμους οδηγούς στο κεφάλι μου για αυτό που μου συνέβαινε. Κι ενώ ήμουν μέσα σε αυτό, προσπαθούσα να βγαίνω πάντα εκτός.

*Αποτέλεσμα μιας δύσκολης εμπειρίας που είχα ήταν να μάθω πώς να κλείνουν οι κύκλοι.

*Τρόπους διαχείρισης της απώλειας δεν έχω βρει. Η απώλεια νομίζω ότι είναι ακραία δύσκολο μονοπάτι για τον καθένα να το περπατήσει. Παρ’ όλ’ αυτά, μεγαλώνοντας, εμπειρικά αναγνωρίζεις την αίσθηση του χρόνου, ούτως ή άλλως, στον εαυτό σου. Οπότε πρέπει σιγά - σιγά ένας άνθρωπος να έρχεται σε ειρήνη με αυτό, ειδάλλως θα θεωρεί ότι θα πρέπει να μείνει αθάνατος, ενώ κάτι τέτοιο δεν ισχύει.

*Ένα βιβλίο που ξεχωρίζω είναι «Ο μικρός πρίγκιπας». Πρώτη φορά το διάβασα μικρός. Πέμπτη δημοτικού. Δεν κατάλαβα τίποτα. Ήταν εργασία καλοκαιρινή από μια δασκάλα. Έπρεπε να γράψουμε τι σημαίνει αυτό το βιβλίο και τι εννοούσε για τον καθένα μας προσωπικά. Ήταν ένα «πρέπει». Ακόμα και τώρα το διαβάζω και ανακαλύπτω κάθε φορά κάτι άλλο.

*Από όσες δουλειές έχω κάνει έως τώρα, δεν έχω νιώσει ότι πατάω καλύτερα στα πόδια μου, ευτυχώς, σε καμία. Νιώθω μόνιμα ότι θέλει κι άλλη προσπάθεια. Από το μηδέν. Επανεκκίνηση.

*Ένας τρόπος να υπηρετήσει ένας ηθοποιός σωστότερα έναν ρόλο είναι να αποφύγει όλες τις κακοτοπιές του εαυτού του. Όλα αυτά που τον κάνουν να αισθάνεται άνετα και αυτά που τον κάνουν να αισθάνεται άνετα να τα υλοποιήσει σε κάτι πιο δύσκολο. Δεν υπάρχει όριο. Τα όρια τα βάζουμε συνήθως εμείς οι άνθρωποι. Όταν μάθεις να ξεπερνάς αυτά τα όρια, αρχίζεις και ανακαλύπτεις χιλιάδες άλλους δρόμους, και νοητικούς αλλά και τεχνικούς. Και μεγαλώνοντας, να ζεις. Όσο περισσότερο ζεις τόσο πιο ώριμη και γεμάτη είναι η φαντασία σου, το συναίσθημά σου και όλα τα υπόλοιπα.

*Η αγάπη που εισπράττω από τον κόσμο ενεργοποιεί μέσα μου αξίες που έχω από τους γονείς μου: Να είσαι ευγνώμων, να δέχεσαι την αγάπη, να την καταλαβαίνεις, να μην τη θεωρείς δεδομένη, όσο μπορείς ό,τι δίνεις να παίρνεις και, αντίστοιχα, από την άλλη, να μπορείς να τρέφεσαι θετικά και να μπορείς να τρέφεις θετικά τους ανθρώπους γύρω σου με το ίδιο συναίσθημα. Με σεβασμό πάντα, μην ξεπερνάμε τα όρια.

*Μεγαλύτερος κίνδυνος από την αλαζονεία δεν υπάρχει, σε οποιοδήποτε επάγγελμα, επίπεδο ή άνθρωπο.

*Η αυθόρμητη τάση μου σε μια ζόρικη περίοδο ήταν η αυτοκαταστροφή. Τώρα πια είναι η ηρεμία. Η σκέψη και η αναγνώριση σε ένα ήρεμο περιβάλλον του τι είναι σωστό και τι όχι. Και, γρήγορα, η έννοια της αποφυγής οποιασδήποτε ενοχής μπορεί να φέρει ο κάθε άνθρωπος.

*Στην κατηγορία «ένοχων απολαύσεων» θα έλεγα ότι μου αρέσει πολύ η οδήγηση με τη μηχανή, το μπιλιάρδο και τα ταξίδια. Τα ταξίδια μου προσφέρουν την έλλειψη ταυτότητας, την έλλειψη γνώσης του περιβάλλοντα χώρου. Είναι όλα καινούρια. Και, καινούριες αναμνήσεις, καινούριες γεύσεις, εικόνες, μυρωδιές, μου προσφέρουν ουσιαστικά γνώση.

*Ως προς τα διάφορα είδη (σ.σ. αστυνομικό, δράμα, εποχής κ.α.) δεν έχω ταμπέλες. Πρέπει να με πείσει το «παραμύθι». Το σενάριο είναι ένα, δεν έχω βάλει ευτυχώς κατηγορίες τι μου κάνει και τι δεν μου κάνει. Αν διαβάσω κάτι και ονειρευτώ έναν κόσμο, είμαι μέσα σε αυτόν απόλυτα.

*Για να έχω έναν άνθρωπο κοντά μου θα πρέπει να είναι ευγενής, συνεπής και με καθαρό βλέμμα.

*Το συμπέρασμα που έχω βγάλει έως τώρα από τη ζωή είναι ότι πρέπει να φροντίσεις να είσαι παρών σε αυτά που σου συμβαίνουν γιατί θα σε προσπεράσουν όλα. Τίποτα δεν θα κρατήσεις.

*Πολλές φορές έχω μετανιώσει για κάτι. Και κάπως έτσι σταμάτησα να είμαι άτολμος. Και τόλμησα.

*Με την πάροδο του χρόνου δεν έχω καμία σχέση άγχους. Ίσα ίσα, χαίρομαι πολύ. Ευτυχώς που περνούν οι μέρες.

*Στην παρέα μου είμαι συνήθως αυτός που έρχεται ως ο πιο ήσυχος και φεύγει ως ο πιο θορυβώδης.

*Τη μεγαλύτερη μάχη που έχω δώσει για να αλλάξω κάτι σε μένα είναι για τον εγωισμό μου.  

*Τελευταία φορά που ένιωσα μεγάλη χαρά ήταν στην πρεμιέρα της «Φάλαινας». Γιατί είδα ότι αυτό που είχα στο μυαλό μου ακούμπησε στις ψυχές ανθρώπων που δεν ξέρω, που θα μπορούσαν να με κρίνουν με τον πιο άσχημο τρόπο. Αλλά, τελικά, είδα ότι το συναίσθημα ήταν από κοινού το ίδιο ενώ δεν θα γνωριστούμε ποτέ.

*Την ώρα που τελειώνει η παράσταση και μας χειροκροτούν αυτό που σκέφτομαι είναι ότι «τελείωσε το παιχνίδι, πρέπει να γυρίσουμε σπίτι τώρα».

*Το χρήμα δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός αλλά ένα διαβατήριο. Με συνέπεια και σεβασμό ώστε να αναγνωρίζεις ποιος είσαι, τι θέλεις και πού θες να πας. Αλλά ούτε αυτό το χρήμα θα μείνει για πάντα. Όλα τα χρήματα του κόσμου να έχεις, δεν χωράνε μέσα εκεί που θα μας βάλουν στο τέλος. Οπότε, θα έλεγα, φρόντισε στον παρόντα χρόνο να είσαι ισορροπημένος, όσο μπορείς, με αυτό. Και να προσφέρεις. Να αποφεύγεις τις κτητικές αντωνυμίες.

*Κάτι που λέω συχνά; «Δεν ξεχνάω». Και, «αν πέσεις εφτά φορές, σήκω οχτώ».

*Κάτι που μπορεί να με εμπνεύσει είναι η φαντασία ενός ανθρώπου, η δημιουργικότητα, ένα καθαρό συναίσθημα, μια μουσική, ένας άνθρωπος που εκφράζει ένα συναίσθημα με έναν τρόπο είτε λέγεται ζωγραφική, χορός ή ακόμα και ποίηση. Ο ήλιος, η θάλασσα, ένα τοπίο, μια χειρονομία, τα πάντα.

*Το συναίσθημα του έρωτα το σέβομαι, αρκεί να αναγνωρίζεις τους λόγους, να μην είναι οι λόγοι ανεύθυνοι. Δηλαδή, αν είσαι τυχερός και σου συμβεί αμφίδρομα και εξελιχθεί σε κάτι όμορφο, ναι. Αν όμως συμβεί γιατί οι λόγοι είναι εγωιστικοί, τότε είναι ένας βαθύτερος σεισμός που διαλύει τα πάντα.

*Η υστεροφημία μου με απασχολεί πάρα πολύ, αλλά νομίζω ότι όταν φύγω δεν θα με ενδιαφέρει καθόλου.

*Αν ξανάρχιζα από την αρχή δεν θα έκανα τίποτα διαφορετικά.

*Δεν θα μπορούσα με τίποτα να φανταστώ τη ζωή μου χωρίς αγάπη, θάλασσα και μακαρόνια με κιμά.