Πώς η μαστεκτομή έκανε τη γιαγιά μου να επαναπροσδιορίσει τη θηλυκότητά της

Η γιαγιά μου είναι μια γυναίκα που έχει περάσει πολλά στη ζωή της, και η ιστορία της με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα του Καρκίνου του Μαστού είναι γεμάτη δύναμη και θάρρος. Μετά από μια πολύ τραυματική εμπειρία, ανακάλυψε ένα μικρό γρομπαλάκι στη μασχάλη της, το οποίο άλλαξε την πορεία της ζωής της. Η διάγνωση ήρθε σαν κεραυνός εν αιθρία: καρκίνος του μαστού. Παρά το σοκ, ήξερε ότι έπρεπε να παλέψει.

Η πρώτη της μεγάλη δοκιμασία ήταν το χειρουργείο. Ωστόσο, ακόμη και μέσα σε αυτές τις δύσκολες στιγμές, δεν έχασε την αίσθηση της θηλυκότητας και της φροντίδας για τον εαυτό της. Το πρώτο πράγμα που έκανε μετά την επέμβαση ήταν να βγάλει τη χτένα και το καθρεφτάκι της και να χτενίσει τα μαύρα μαλλιά της. Ως ταγμένη κοκέτα, ήθελε να παραμείνει όμορφη, ακόμη και στο νοσοκομείο. Ήθελε να νιώθει καλά με τον εαυτό της, μια ανάγκη που την καθόριζε πάντα, και δεν θα άφηνε τον καρκίνο να της στερήσει αυτή την αίσθηση.

Στο νοσοκομείο, η γιαγιά μου δημιούργησε δεσμούς με άλλες καρκινοπαθείς γυναίκες. Συχνά μου μιλά για τα αστεία που έκαναν μεταξύ τους, για τις στιγμές γέλιου που κατάφερναν να κλέψουν από την αρρώστια. Αυτός ήταν ο τρόπος της να παλέψει: με χιούμορ, με συντροφικότητα και με δύναμη ψυχής.

Ακολούθησαν οι χημειοθεραπείες και τα φάρμακα. Αυτή ήταν η πιο δύσκολη φάση. «Η εμπειρία των χημειοθεραπειών ήταν πολύ πιο επώδυνη από τον ίδιο τον καρκίνο», μου έλεγε. Οι πόνοι ήταν φρικτοί και διήρκεσαν για χρόνια, με τη μεγαλύτερη ταλαιπωρία να εντοπίζεται στα κόκαλα. Εκείνη την περίοδο ζούσε στους Αγίους Σαράντα, αλλά έπρεπε να πηγαίνει τακτικά στα Τίρανα για τις χημειοθεραπείες και τις εξετάσεις της, ένα τεράστιο οικονομικό βάρος, πέρα από την ήδη μεγάλη σωματική και ψυχολογική δοκιμασία που περνούσε.

Παρ' όλα αυτά, σήμερα, 12 χρόνια μετά, είναι δυνατή και υγιής. Είναι ευγνώμων που όλη αυτή η ταλαιπωρία κράτησε μόνο έναν χρόνο. Μετά τον καρκίνο έχασε τα περιττά κιλά που τόσα χρόνια δυσκολευόταν, επιβαρύνοντας την υγεία της. Πρόσεχε τη διατροφή της και άρχιζε να γυμνάζεται, κάνοντας καθημερινά περπάτημα δύο φορές την ημέρα. Αυτή τη συνήθεια την ξεκίνησε όταν ακόμη νοσηλευόταν, για να κρατά το μυαλό της ήρεμο.

Η μαστεκτομή, όμως, ήταν κάτι που την επηρέασε βαθιά. Μου έχει εκμυστηρευτεί πολλές φορές ότι αισθάνθηκε σαν να έχασε ένα κομμάτι του εαυτού της. Συχνά μιλά γι’ αυτό ως ένα πλήγμα στη θηλυκότητά της, αλλά ως φεμινίστρια γρήγορα «μαζεύεται», όπως λέει, γιατί ξέρει πως μια γυναίκα δεν ορίζεται αποκλειστικά από κάποιο μέρος του σώματός της. «Μια γυναίκα», λέει, «ορίζεται από την εμπειρία της στον κόσμο». Παρ' όλα αυτά, δεν κρύβει ότι η μαστεκτομή την επηρέασε και ακόμα την επηρεάζει σε κάποιο βαθμό. Κάποιες φορές έβαζε γάζες μέσα στο σουτιέν της, εκεί που κάποτε ήταν ο μαστός της. Άλλες φορές, βαριέται. Η σχέση με την ουλή και την απουσία του στήθους δεν είναι γραμμική, διαμορφώνεται κάθε μέρα.

Η γιαγιά μου είναι μια σπουδαία γυναίκα με μια απίστευτη πορεία. Μου έχει ζητήσει να γράψω ένα βιβλίο για τη ζωή της, και αυτή η υπόσχεση θα πραγματοποιηθεί. Δε μπορώ να αναφέρω σε αυτό το κείμενο τα πάντα, αλλά θέλω να καταχραστώ αυτόν τον ψηφιακό χώρο για να πω λίγα πράγματα ακόμα, για αυτή τη γυναίκα που με μεγάλωσε τα πρώτα χρόνια της ζωής μου και που αργότερα σηματοδοτούσε την ίδια την έννοια του Καλοκαιριού για μένα. Η γιαγιά μου είναι το Καλοκαίρι (με κεφαλαίο, σαν τίτλος, όπως της πρέπει).

Στα 10 της χρόνια, ούσα ορφανή, εγκατέλειψε το σχολείο για να δουλέψει σε εργοστάσιο. Εκεί γνώρισε μια συνομήλική της κοπέλα, με την οποία δέθηκε ψυχικά. Οι καρδιές τους έκαναν αυτό το «κλακ» που συμβαίνει όταν δύο ψυχές ενώνονται, και έγιναν φίλες για πάντα. Κάποια στιγμή, σύμφωνα με την αλβανική παράδοση των μπράτηδων ή βλάμηδων (vlla είναι ο αδερφός στα αλβανικά), έκοψαν τις παλάμες τους και ένωσαν τα αίματά τους, για να γίνουν αδελφοποίητες. Δεν το μετάνιωσαν ποτέ. Αυτή η φιλία κράτησε για μια ζωή.

Στα 18 της, παντρεμένη και ήδη μητέρα ενός παιδιού, αποφάσισε να επιστρέψει στο σχολείο για να ολοκληρώσει την υποχρεωτική της εκπαίδευση. Είδε ότι το είχε με τα γράμματα και συνέχισε να μορφώνεται, ολοκληρώνοντας το λύκειο και στη συνέχεια φτάνοντας στο πανεπιστήμιο. Ήταν η μόνη γυναίκα στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών, όπου σπούδασε με πείσμα και θέληση. Σε αυτήν την πορεία της είχε πάντα στήριγμα τον άντρα της, έναν άνθρωπο που όταν έφυγε από τη ζωή το 2020, είπε: «Νιώθω σαν να ορφάνεψα για δεύτερη φορά».

Αργότερα, έγινε διευθύντρια σε μια μη κερδοσκοπική οργάνωση για κακοποιημένες γυναίκες και παιδιά, αφιερώνοντας τη ζωή της στο να βοηθά άλλους ανθρώπους. Όταν διαγνώστηκε με καρκίνο, εκτός από την οικογένειά της, είχε στο πλευρό της την αδερφοποιημένη φίλη της, τη βλάμισσά της, και τα παιδιά της. Αυτή η σχέση στάθηκε δίπλα της ψυχολογικά και οικονομικά, σε μια δύσκολη περίοδο. Μέχρι και σήμερα, έχουν η μία την άλλη.

Όταν εγώ κόντευα τα 18, η γιαγιά μου ολοκλήρωνε τις τελευταίες χημειοθεραπείες. Μου είπε κάποια στιγμή πως αν ήταν και πάλι νέα, θα έκανε τατουάζ. «Αλίμονο! Τι είσαι; Εγκληματίας» είχε σχολιάσει η μάνα μου με τη γιαγιά μου να απαντά «Δεν έχεις ιδέα πόσοι κοστουμαρισμένοι και καλοξυρισμένοι εγκληματίες υπάρχουν εκεί έξω». Την επόμενη μέρα ήταν τα 18α γενέθλιά μου και έκλεισα ραντεβού, να κάνω το πρώτο και μοναδικό μέχρι στιγμής τατουάζ μου: τη ροζ κορδέλα για τον καρκίνο του μαστού στον καρπό μου, τον οποίο η γιαγιά μου γεμίζει μέχρι και σήμερα με φιλιά.

Όταν τη ρώτησα τι θα ήθελε να πει στις αναγνώστριές μας, που διαγνώστηκαν με τον καρκίνο του μαστού (αλλά και κάθε μορφής), η απάντησή της ήταν απλή, αλλά βαθιά: «Θέλω όλες οι γυναίκες να βρουν όσο πιο γρήγορα την υγεία τους και να μην επιτρέψουν σε τίποτα να τους κλέψει τη δύναμή τους».

Η γιαγιά μου είναι ένα παράδειγμα δύναμης, αισιοδοξίας και αγάπης για τη ζωή. Η ιστορία της δεν είναι μόνο για τον καρκίνο – είναι μια ιστορία για το πώς ένας άνθρωπος μπορεί να αντέξει και να βγει πιο δυνατός από κάθε δυσκολία και κάθε απώλεια, με τη στήριξη της οικογένειας, των φίλων, μέσα από τον έρωτα, τα γέλια, τις αγκαλιές και κυρίως, με τη δική του πίστη και θέληση. Σε κάθε δυσκολία αυτό που τη βοήθησε, αυτό που όλους μας μας βοηθά να βγούμε από τον βάλτο της παραίτησης, είναι η συντροφικότητα.

«Χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό για να μεγαλώσεις ένα παιδί», λένε. Εγώ πιστεύω ότι χρειάζεται ένα ολόκληρο χωριό για να σηκώσεις το βάρος και την απόλαυση της ύπαρξης σε κάθε ηλικία.