Αμερικανίδα ποιήτρια, τραγουδίστρια, πεζογράφος, ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των μαύρων πολιτών και καθηγήτρια πανεπιστημίου. Κυκλοφόρησε επτά αυτοβιογραφίες, τρεις μελέτες, αρκετές ποιητικές συλλογές καθώς και μια λίστα από θεατρικές παραστάσεις, ταινίες και τηλεοπτικά προγράμματα μέσα σε 50 χρόνια.
Όλα αυτά και πολλά παραπάνω, καθόρισαν τη σπουδαία ύπαρξη της Maya Angelou, η οποία γεννήθηκε στις 4 Απριλίου του 1928 στο Σεντ Λούις των ΗΠΑ. Μέσα από τις συγκλονιστικές της βιογραφίες, με πιο καθοριστικό το βιβλίο: «Ξέρω γιατί τα πουλιά κελαηδούν στο κλουβί» του 1969, η μοναδική Maya αφηγείται με συγκλονιστικό και σπαραξικάρδιο τρόπο τα τραυματικά της παιδικά χρόνια.
Η συγκλονιστική αφήγηση του βιασμού της στα 7 της χρόνια
Στα 7 της, θα πέσει θύμα βιασμού από τον σύντροφο της μητέρας της εκεί όπου γεννήθηκε, στο Σαντ Λούις. Όταν αποκαλύφθηκε, ο ίδιος βρέθηκε νεκρός. Η Maya για τα επόμενα 5 χρόνια αποφάσισε να μην ξαναμιλήσει σε κανέναν. Ο μόνος στον οποίο απευθύνθηκε, ήταν ο μεγαλύτερός της αδερφός.
«Νόμιζα ότι η φωνή μου τον σκότωσε. Σκότωσα αυτόν τον άντρα, γιατί είπα το όνομά του. Και τότε σκέφτηκα ότι δεν θα μιλούσα ποτέ ξανά, γιατί η φωνή μου θα σκότωνε και κάποιον άλλο», εξομολογήθηκε η ίδια για εκείνη τη περίοδο της ζωής της.
Το ελληνικό της όνομα
Το όνομα Maya, προήλθε επειδή έτσι την αποκαλούσε ο αδερφός της. Το Angelou από τον ελληνικής καταγωγής σύζυγό της, Tosh Angelos. Οι δυο τους χώρισαν το 1954, αλλά αποφάσισε να κρατήσει το όνομά του ενώ το πρώτο της όνομα ήταν Marguerite Annie Johnson.
Το 1951 ερωτεύεται κεραυνοβόλα. Ο Ελληνοαμερικανός, ηλεκτρολόγος στο επάγγελμα, ονόματι Αναστάσιος Αγγελόπουλος ή Τος Αντζελος της κλέβει την καρδιά. Το ζευγάρι παντρεύεται σε λίγους μήνες. Ο νεαρός με την ελληνική καταγωγή είναι εκείνος που θα χαρίσει το επίθετο στην ποιήτρια που συγκαταλέγεται μεταξύ των πιο αναγνωρίσιμων προσωπικοτήτων στην Αμερική.
Κράτησε το χαϊδευτικό όνομα με τον οποίο την φώναζε ο αδερφός της, Μάγια και το επίθετο του Angelos, με αποτέλεσμα να γίνει γνωστή ως Maya Angelou. Ο γάμος της με τον Angelos δεν κράτησε πολύ, καθώς όπως διαβάζουμε, οι γονείς της δεν ενέκριναν τον ίδιο και την καταγωγή του.
Υπήρξε μάλιστα η πρώτη μαύρη γυναίκα σε αμερικανικό νόμισμα. Η Marguerite Annie Johnson, όπως ήταν το πατρικό της όνομα, απεικονίζεται στο νόμισμα των 25 σεντς με τα χέρια ψηλά, ένα πουλί που πετάει και ένας ήλιος που ανατέλλει πίσω της. Ένα πορτρέτο του πρώην Αμερικανού προέδρου Tζορτζ Ουάσινγκτον απεικονίζεται στην πάνω όψη νομίσματος. Κοιτάζοντας το νόμισμα, εντύπωση προκαλεί η αναφορά του ελληνικού ονόματος της Marguerite.
Η πρώτη Αφροαμερικανή που έγινε οδηγός τραμ
Προσπαθώντας να αντιμετωπίσει μόνη της τον εφιάλτη που βίωνε, αρχίζει να σχεδιάζει το μέλλον της από την εφηβεία κιόλας. Σε αυτή την ηλικία, μετακομίζει για να μείνει μαζί με τη μητέρα της στο Σαν Φρανσίσκο. Το όνειρό της είναι να γίνει οδηγός τραμ. Τελικά θα το καταφέρει και θα γίνει η πρώτη Αφροαμερικανή στην πόλη που αναλαμβάνει αυτό το πόστο.
«Είδα γυναίκες στο τραμ με τις μικρές ζώνες τους. Φορούσαν καπέλα με γείσο και σακάκια. Μου άρεσαν πολύ οι στολές τους. Είπα ότι είναι η δουλειά που θέλω», είπε η ίδια αργότερα στην Oprah Winfrey. Τα κατάφερε λοιπόν και έγινε η πρώτη μαύρη γυναίκα που κατείχε τη θέση.
Θα πρέπει να ξέρουμε όλοι ότι η διαφορετικότητα κεντάει ένα πλούσιο χαλί, και πρέπει να καταλάβουμε πως όλοι οι κόμποι του χαλιού έχουν ισότιμη αξία, ανεξάρτητα από το χρώμα τους.
Προτού την κερδίσει η ποίηση, αναγκάστηκε να δοκιμάσει πολλά ακόμη επαγγέλματα και η αλήθεια είναι πως συνάντησε πολλές δυσκολίες εξαιτίας της φυλής της. Μάλιστα στα 16 της χρόνια μένει έγκυος, γεγονός που την αναγκάζει να κάνει διάφορα επαγγέλματα. Έγινε μαγείρισσα, ιερόδουλη, χορεύτρια σε νυχτερινά μαγαζιά, τραγουδίστρια, και άλλα. Η μοίρα της όμως ήταν να βρεθεί με τον συγγραφέα John Oliver Killens το 1959, όπου με δική του παρακίνηση, κυνήγησε μια καριέρα στη συγγραφή.
Επιτυχία είναι να σ' αρέσει ο εαυτός σου, να σ' αρέσει αυτό που κάνεις και να σ' αρέσει ο τρόπος που το κάνεις.
Σε αυτό το σημείο αξίζει να σημειώσουμε ότι δεν βραβεύτηκε ποτέ επισήμως για την ποίηση της από τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά κατέκτησε μόνιμα μια θέση στην καρδιά του κοινού.
Ορόσημα μιας αξιοσημείωτης καριέρας
Το 1982 κατάφερε να γίνει η πρώτη καθηγήτρια στο Τμήμα Αμερικανικών Σπουδών στο Wake Forest University της Βόρειας Καρολίνα. Ήταν ενεργό μέλος του Κινήματος των Πολιτικών Δικαιωμάτων και εργάστηκε μαζί με τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ και τον Malcom Χ.
Ήταν μόλις η δεύτερη ποιήτρια στην ιστορία που απήγγειλε τη δουλειά της σε ορκωμοσία Προέδρου.
Όταν ο Πρόεδρος John F. Kennedy ορκίστηκε το 1961, ο θρυλικός Robert Frost έγινε ο πρώτος ποιητής που συμμετείχε σε τελετή ορκωμοσίας. Απαγγέλοντας στην ορκωμοσία του Προέδρου Bill Clinton το 1993, η Angelou ήταν η πρώτη ποιήτρια μετά τον Frost που απολάμβανε αυτήν την τιμή. Η ίδια διάβασε το θρυλικό πια «On the Pulse of Morning», το οποίο έγραψε για την περίσταση.
Η σκηνοθεσία, τα Grammy και η… αγάπη της για τη μαγειρική
Η απαγγελία της κέρδισε το βραβείο Grammy του 1994 για το Best Spoken Word Album. Γενικά, βραβεύτηκε με τρία τέτοια βραβεία, ενώ μέχρι το τέλος της ζωής της ήξερε να μιλά έξι γλώσσες. Μέχρι το τέλος της καριέρας της, υπήρχαν πολύ λίγες μορφές τέχνης με τις οποίες δεν είχε καταπιαστεί. Η Angelou είχε μία υποψηφιότητα για βραβείο Tony, μία για Pulitzer και τρεις νίκες Grammy, αλλά αυτό που ίσως δεν γνωρίζουμε είναι ότι ήταν επίσης σκηνοθέτης.
Πρώτα έπαιξε και τραγούδησε στο «Calypso Heat Wave» του 1957, αλλά τελικά στράφηκε στη συγγραφή σεναρίου για το «Georgia» του 1972, ένα ρομάντζο για έναν Αφροαμερικανό τραγουδιστή που ερωτεύτηκε ενώ έκανε παραστάσεις στη Στοκχόλμη και στη συνέχεια σκηνοθέτησε το «Down’s the Delta» του 1998 με πρωταγωνιστή τον Alfre Woodard και τον Wesley Snipes.
Η ζωή γουστάρει να τη βουτάνε από το πέτο και να της λένε: "είμαι μαζί σου μικρή μου, φύγαμε".
Υπάρχει κάτι που δεν μπορούσε να κάνει η Angelou; Μάλλον όχι! Στο βιβλίο της «Welcome Table» εξευρεύνησε συνταγές που είχαν προσωπικό νόημα για αυτήν, και στο «Great Food, All Day Long» μοιράστηκε την αγάπη της για την μαγειρική και την προετοιμασία υγιεινών γευμάτων για τους άλλους. «Εάν αυτό το βιβλίο βρεθεί στα χέρια τολμηρών ανθρώπων, αρκετά τολμηρών να μπουν στην κουζίνα και να χρησιμοποιήσουν δοχεία και τηγάνια, θα είμαι πολύ χαρούμενη», έγραψε στην εισαγωγή του τελευταίου τίτλου της.
Ο Martin Luther King Jr. δολοφονήθηκε την ημέρα των γενεθλίων της
Η Angelou ήταν φίλη με τον James Baldwin και είχε προγραμματίσει να βοηθήσει τον Malcolm X να οικοδομήσει τον Οργανισμό Αφρο-Αμερικανικής Ενότητας, έναν νέο οργανισμό πολιτικών δικαιωμάτων, λίγο πριν από τη δολοφονία του. Ήταν επίσης συντονίστρια του Συνεδρίου Southern Christian Leadership, που διοργάνωνε ο Dr. Martin Luther King, Jr. Στις αρχές του 1968, ο Dr. King ζήτησε από την Angelou να περιοδεύσει στη χώρα για να προωθήσει το SCLC, αλλά εκείνη το ανέβαλε για να προγραμματίσει το πάρτι γενεθλίων της . Ήταν στα 40α γενέθλιά της, στις 4 Απριλίου 1968, που ο Dr. King δολοφονήθηκε στο Memphis. Ο θάνατός του την οδήγησε σε βαθιά κατάθλιψη.
Η ίδια έφυγε από τη ζωή στις 28 Μαΐου 2014, σκορπώντας παγκόσμια θλίψη στο κοινό που την είχε ξεχωρίσει για τις ευαισθησίες της, για τον αγώνα της υπέρ των δικαιωμάτων των πολιτών αλλά σαφώς και για το ξεχωριστό ποιητικό της έργο.
ΑYΠΝΗ
(INSOMNIAC)
Υπάρχουν κάποιες νύχτες
Που ο ύπνος
Το παίζει ντροπαλός,
Ακατάδεκτος και περιφρονητικός.
Κι όλες οι πονηριές
Που σκαρφίζομαι για να πάρω
Τις υπηρεσίες του με το μέρος μου
Είναι άχρηστες σαν πληγωμένη
Περηφάνια, και πολύ πιο οδυνηρές.
*Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: Getty/ Ideal Images
