Μαρία Κάλλας: Η άγνωστη αλήθεια για τις δραματικές τελευταίες ημέρες της

Ο γιατρός της την είχε χαρακτηρίσει «τρελή» επειδή του ανέφερε τα συμπτώματά της. Μέσα από τις επιστολές της μόνο, ανακάλυψα αναφορές σε πόνους που μοιάζουν με αυτούς της γρίπης, ρίγη, κόπωση και αϋπνία, ευαισθησία στα φώτα και τις εναλλαγές της θερμοκρασίας, ίλιγγο, έκζεμα, χαμηλή αρτηριακή πίεση, λιποοίδημα και το γλαύκωμα που της προκάλεσε απώλεια της όρασής της. Για πάνω από είκοσι πέντε χρόνια η Μαρία Κάλλας παρέμεινε αδιάγνωστη και μπερδεμένη ως προς το γιατί ένα βράδυ μπορούσε να τραγουδήσει μια πλήρη όπερα χωρίς προβλήματα και το επόμενο οι φωνητικοί της μύες δεν συνεργάζονταν.

Επιπλέον, οι απαιτήσεις μιας όπερας ή μιας συναυλίας, η προετοιμασία, οι πρόβες και τα ταξίδια, καταπόνησαν τον οργανισμό της. Συχνά αγνοούσε αυτό που της έλεγε το σώμα της και ανάγκαζε τον εαυτό της να παίξει, ενώ άλλες φορές το σώμα της επαναστατούσε και τότε αναγκαζόταν να ακυρώσει παραστάσεις.

Σκεφτείτε τι συνέβη στην Ρώμη το 1958, όταν έφυγε μετά την πρώτη πράξη της παράστασης «Norma» και προκάλεσε σκάνδαλο ή την ακύρωση της εμφάνισής της στο Σαν Φρανσίσκο το προηγούμενο έτος, το 1957, όταν υπέφερε από εξάντληση και νευρικό κλονισμό. Σημειωτέον πως είχε ακυρωθεί και μία παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών. Στο κοινό ισχυρίστηκε ότι έπασχε από γρίπη, ανίκανη να αποκαλύψει την ψυχική πίεση που υπέστη, καθώς οι ψυχικές ασθένειες ήταν ταμπού. Ως θεραπεία για αυτό στράφηκε σε έναν επικίνδυνο συνδυασμό αμφεταμινών και μεθαμφεταμινών, γνωστό και ως Speed. Οι τελευταίες της όπερες παρουσιάστηκαν κάτω από δύσκολες συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της «Norma», το 1965, κατέρρευσε και αναζωογονήθηκε με κοραμίνη, φαρμακευτική ουσία που παρέχεται στους ορειβάτες για να αυξήσουν την αντοχή τους σε μεγάλα υψόμετρα. Την ίδια χρονιά (1965) παρουσίασε την τελευταία της όπερα, την «Tosca», στη δίνη ενός νευρικού κλονισμού.

Η Κάλλας συνάντησε τον Αριστοτέλη Ωνάση, τον Έλληνα κροίσο, όταν βρισκόταν στο χαμηλότερο σημείο της ύπαρξης της και εκείνος της έδωσε υποσχέσεις που δεν μπορούσε να κρατήσει. Όταν έμεινε έγκυος στο παιδί του Ωνάση, στις αρχές του 1960, ο Meneghini αρνήθηκε να της δώσει αμερικανικό διαζύγιο  –η Κάλλας γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη– και κατέφυγε σε οικονομικό εκβιασμό. Καθώς ήταν παντρεμένη στην Ιταλία, σύμφωνα με το ιταλικό Δίκαιο, το διαζύγιο ήταν παράνομο και η μοιχεία επέσυρε ποινή φυλάκισης.

Επιπλέον, σύμφωνα με το Οικογενειακό Δίκαιο της Ιταλίας, κάθε παιδί που γεννιόταν εντός γάμου, ανεξάρτητα από την πατρότητά του, ανήκε στο σύζυγο της γυναίκας. Εκείνη δεν έλαβε καμία υποστήριξη από τον Ωνάση ο οποίος την διέταξε, μάλιστα, να κάνει έκτρωση – αργότερα απέβαλε, όπως θα έκανε και πάλι το 1963. Παρ’ ότι κυκλοφορούσαν ιστορίες για έναν μυστικό γιο που ονομάζεται Omero Lengrini, ο οποίος πέθανε λίγο μετά τη γέννησή του, είναι απολύτως αναληθείς.

Η νομαδική ζωή της με τον Ωνάση, ταξιδεύοντας με το γιοτ του, το Christina, και πετώντας όπου κι αν βρισκόταν, τελείωσε το 1968 όταν έμαθε για τη σχέση του με τη Jacqueline Kennedy, την πρώην Πρώτη Κυρία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Ο Ωνάσης μετάνιωσε για τον γάμο του με τον Κένεντι και με την πάροδο του χρόνου, αυτός και η Κάλλας θα αποκτούσαν αυτό που εκείνη αποκαλούσε «παθιασμένη φιλία». «Είναι ο καλύτερός μου φίλος, πάντα θα είναι», είπε για τη νέα δυναμική της σχέσης τους. Ήταν η ελληνικότητά τους και η κοινή επιθυμία τους να κατακτήσουν την κορυφή που, όπως ισχυριζόταν η ίδια, τους ένωνε.

Ο ρόλος που έπαιζε η Δεβετζή ήταν δυσνόητος και το υπηρετικό προσωπικό της Κάλλας παρακολουθούσε την καθημερινή ιεροτελεστία, αλλά κανείς δεν προσπάθησε να τη σταματήσει. Κάθε μέρα η Δεβετζή εξασκούνταν στο πιάνο της Κάλλας και την καλούσε να τραγουδήσει, αλλά για κακόβουλους λόγους καθώς ήξερε ότι η Κάλλας ταπεινωνόταν όταν δεν μπορούσε να φτάσει τις υψηλές νότες και έτσι οι συνεδρίες τους τελείωναν με δάκρυα. Μια άλλη από τις τακτικές της Δεβετζή ήταν να κρατά την Κάλλας αποκομμένη από τον έξω κόσμο, γνωρίζοντας ωστόσο πώς να την κάνει να πιστεύει ότι είχε εκείνη τον έλεγχο της κατάστασης. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1977, η Δεβετζή έπεισε την Κάλλας να τη χρίσει θεματοφύλακα της καλλιτεχνικής της κληρονομιάς και τέσσερις ημέρες αργότερα, κατέρρευσε και πέθανε στην κρεβατοκάμαρά της. Δεν υπήρξε νεκροψία˙ ο εθισμός της στα ναρκωτικά δεν είχε γίνει γνωστός και επομένως κρίθηκε ότι πέθανε από καρδιακή προσβολή, βολικά, χωρίς διαθήκη.

Η Μαρία Κάλλας ήταν η μεγαλύτερη τραγουδίστρια όπερας όλων των εποχών, η μουσική της ιδιοφυΐα, δε,  δεν έχει ξεπεραστεί. Γνωστή ως «La Divina», ένας τίτλος για τον οποίο άρχισε να δυσανασχετεί όταν ο μύθος της La Callas δεν μπορούσε πλέον να τη στηρίξει. «Είμαι μόνο μια γυναίκα», είπε, προς το τέλος. Στην εκατονταετηρίδα της, η φωνή της καλλιτέχνιδας Κάλλας ηχεί πιο δυνατά από ποτέ, αλλά η φωνή της γυναίκας Μαρίας παραμένει σιωπηλή. Η ίδια είχε πει σιβυλλικά: «Όμως ο πραγματικός μου εαυτός δεν υπάρχει πια».

Η Lyndsy Spence είναι συγγραφέας του βιβλίου CASTA DIVA – ΜΑΡΙΑ ΚΑΛΛΑΣ: Η ΚΡΥΦΗ ΖΩΗ ΤΗΣ