«Ένας ιδιαίτερος μαγνήτης ήταν πάντα για μένα η Επίδαυρος. Την ιστορία της την έμαθα αφού αναρωτήθηκα, σε μικρή ηλικία, γιατί με ελκύει τόσο. Κι ενώ συγκέντρωσα όλα τα ιστορικά στοιχεία που θα ονόμαζε κάποιος “γνωριμία με έναν τόπο”, άρχισα να τη γνωρίζω στην πραγματικότητα όταν επέστρεφα εκεί ξανά και ξανά όλα μου τα καλοκαίρια, για όλες τις παραστάσεις από τα 18 μου κι έπειτα. Κάποιες χρονιές, δεν μπορούσα να περιμένω έως το καλοκαίρι. Έπαιρνα τα κλειδιά του σπιτιού του σκηνογράφου Διονύση Φωτόπουλου μέσα στο χειμώνα και μετρούσα τις πιο ωραίες μοναχικές διακοπές, τις πιο ωραίες βόλτες. Η σύνδεση με το θέατρο ήταν ουσιαστική και στεκόταν για χρόνια σε μια απόσταση, από πρόθεση, από σεβασμό. Ήμουν θεατής! Εισχώρησα σε άλλες εξερευνήσεις. Βρήκα τη γωνιά μου στο Ασκληπιείο, τη θάλασσα που αγάπησα, το μονοπάτι που με οδήγησε σε ένα εκκλησάκι χτισμένο σε θεμέλια ναού της Αθηνάς, το σπίτι στο οποίο ζω πια τα καλοκαίρια.
Στην Επίδαυρο όλα μπορούν να γίνουν μεταφυσικά αν θέλεις. Το να ξυπνώ το πρωί και να μπορώ να δω από το παράθυρό μου το μικρό θέατρο είναι δώρο. Οι χώροι ανασκαφής γύρω του αλλάζουν το τοπίο, κι αυτό το βρίσκω συγκινητικό. Είναι αυτή η συνέχεια που διεγείρει την αίσθηση και τη σύνδεση του ανθρώπου με ένα τοπίο. Κι ενώ ευτύχησα να δημιουργήσω μια περιοδική, καθημερινή κανονικότητα –ανέλαβα μέσα μου το καθήκον να ανάβω τα καντήλια σε αυτό το έρημο εκκλησάκι, έκανα φίλους ντόπιους, δούλεψα στο θέατρο, φιλοξένησα ανθρώπους, μοιράστηκα βράδια με κουβέντες μέχρι το ξημέρωμα, είδα, είδα, είδα παραστάσεις–, ωστόσο την Επίδαυρο δεν την απομυθοποίησα.
Στο βαρκάκι με το οποίο πήγε νύφη στην εκκλησία.
Το ακρογιάλι, ένα αγαπημένο στέκι.
Την κρατώ εκεί, στο δέος της πρώτης φοράς, και την αγαπώ για αυτό». Αυτά τα έγραψε μόνη της προτού καν συναντηθούμε. Η Εύα Νάθενα δεν είναι απλώς μια χαρισματική επαγγελματίας και ένας ιδιαίτερα ενδιαφέρων άνθρωπος σε πολλαπλά επίπεδα, είναι και μια εξαιρετική αφηγήτρια. Όσα λέει σε κρατούν σε εγρήγορση, σε προχωρούν σε μία ερώτηση ακόμα, σε κάνουν να θέλεις να είσαι μαζί της ώρες, μέρες, μια ζωή, αν έχεις την τύχη να γίνεις φίλος της.
Σε ποια μέρη συχνάζετε λοιπόν στην Επίδαυρο, στον τόπο που ερωτευτήκατε τόσο βαθιά;
Κάθε Παρασκευή, είμαστε πάντα στο άνοιγμα της εκάστοτε παράστασης που ανεβαίνει – σε κάθε παράσταση, κάθε καλοκαίρι. Μετά πηγαίνουμε στον Λεωνίδα στο Λυγουριό για φαγητό. Όταν βλέπουμε παράσταση στο Μικρό Θέατρο, πηγαίνουμε για φαγητό στο Ακρογιάλι στην Αρχαία Επίδαυρο. Οι θαμώνες είμαστε εγώ, ο σύζυγός μου, Κώστας Λαμπρόπουλος, και ο Διονύσης Φωτόπουλος. Στη συνέχεια προστίθενται ο Κωνσταντίνος Ρήγος, ο Φωκάς Ευαγγελινός, ο Νίκος Καραθάνος, η Λένα Κιτσοπούλου και άλλοι φίλοι κάθε φορά – είναι μεγάλη η θεατρική οικογένεια. Η πορεία μας είναι το λεγόμενο «ΑΑ»: Ακρογιάλι, Aktis. Το δεύτερο είναι το μαγαζί στην παραλία όπου πίνουμε τα ποτάκια μας και τρώμε τα παγωτά μας. Μέχρι πριν από τον κορονοϊό, ήμουν ο απόλυτος θαμώνας της θρυλικής Disco Capaki – έχω ιδρώσει στην πίστα αμέτρητες φορές. Έχω χορέψει με πολλούς, από τον Στίβεν Μπέρκοφ, που έπαιζε τον κακό στις «Νύφες», μέχρι τον Τόμας Οστερμάγιερ και τον Σάκη Ρουβά. Την παραμονή του γάμου μου, έκανα και πάρτι εκεί. Η πρόσκληση έγραφε: «Ελάτε την προηγούμενη μέρα στο Capaki για ένα ξέφρενο πάρτι και, αν ξυπνήσουμε την άλλη μέρα, θα κάνουμε και το γάμο». Μετά τον κορονοϊό, κόψαμε το Capaki βιαίως γιατί αποφασίσαμε με την παρέα μου ότι μεγαλώσαμε πια και θα ξαναπάμε όταν μεγαλώσουν τα παιδιά μας, για να τα συνοδεύουμε. Εγώ έχω περάσει και χειμώνες στην Επίδαυρο.
Με το σύζυγό της και τα παιδιά τους.
Ο διάσημος Λεωνίδας.
Έχετε δικό σας σπίτι εκεί;
Παλαιότερα έπαιρνα τα κλειδιά του Φωτόπουλου και πήγαινα στο δικό του σπίτι για τα χειμερινά μου μπάνια – γιατί είμαι χειμερινή κολυμβήτρια. Ήθελα πολύ να αποκτήσω ένα σπίτι εκεί για να είναι προορισμός μου κάθε Σαββατοκύριακο, αν γίνεται. Όταν πήρα αυτό το σπίτι μπροστά στη θάλασσα, το όνειρό μου έγινε πραγματικότητα. Ο χειμώνας στην Επίδαυρο –είναι ίσως ύβρις που το λέω– είναι καλύτερος από το καλοκαίρι. Το Πάσχα είναι ένα όνειρο καθώς ανθίζουν όλες οι πορτοκαλιές και, όταν γυρίζεις στην Αθήνα, έχεις ακόμη στη μύτη σου αυτή την υπέροχη μυρωδιά. Κάθε Πρωτομαγιά, που είναι τα γενέθλια του συζύγου μου, έρχονται διάφοροι φίλοι και φτιάχνουμε μαγιάτικα στεφάνια. Είναι τόσο όμορφα! Έχω συνδεθεί με το τοπίο, ξέρω πού θα βρω κάθε λουλούδι, άγριες ορχιδέες, αγριολούλουδα των οποίων τα ονόματα ούτε καν γνωρίζω, αλλά τα χρώματά τους είναι αδιανόητα. Μου αρέσει όμως και ο βαρύς χειμώνας. Έχω κολυμπήσει ακόμα και με χιόνια.
Σε ποια περιοχή είναι το σπίτι σας;
Επειδή είναι πάρα πολύ κοντά στη θάλασσα, όταν παίρναμε τα έπιπλα λέγαμε «να πάρουμε κι αυτό για το νησί κι εκείνο για το νησί». Κάποια στιγμή, μάθαμε ότι η περιοχή όπου βρίσκεται το σπίτι ονομάζεται Νησί. Είναι χτισμένο μπροστά στο αρχαίο λιμάνι και, από την ταράτσα και τον πρώτο όροφο, βλέπεις τους βραχίονές του. Βρίσκεται επίσης πάνω στο ιαματικό μονοπάτι. Είναι, κατά τον Λαμπρινουδάκη, ο χώρος που επιλέχθηκε από τους αρχαίους για να φτάνουν από όλη τη Μεσόγειο οι ασθενείς που προορίζονταν για το Ασκληπιείο. Εκεί τους περίμεναν οι τραυματιοφορείς και τους μετέφεραν με τα φορεία, διανύοντας 150 μέτρα, στο μικρό θεατράκι, στα λουτρά, που έχουν ανασκαφεί εδώ και κάποια χρόνια. Τους έπλεναν και τους κατέτασσαν σε μακρά ή βραχεία νοσηλεία, δηλαδή κρατούσαν εκείνους που είχαν άμεση ανάγκη και, αν ήταν καλά, τους έφερναν με κάρα στη Μεγάλη Επίδαυρο, δηλαδή το Μεγάλο Ασκληπιείο. Η Μαρία Παναγιωτοπούλου, η διευθύντρια Επικοινωνίας του φεστιβάλ, μου έχει πει: «Τώρα καταλαβαίνω γιατί κοιμάμαι ωραία στο σπίτι σου, γιατί είναι χτισμένο στο ιαματικό μονοπάτι».
Φιλοξενία, λέξη ελληνική...
Το σπίτι μας είναι πάντα γεμάτο φίλους – όποτε έρθεις, θα δεις στην αυλή ένα στρωμένο τραπέζι με κόσμο. Αυτή ήταν μια ευχή που είχα κάνει και με τα χρόνια πραγματοποιείται. Όλοι οι φίλοι μας λένε ότι είναι το πιο φιλόξενο σπίτι της Επιδαύρου και –δεν το λέω για να περηφανευτώ– είναι έτσι. Έχουμε κι ένα βαρκάκι, που ο άντρας μου έχει ονομάσει Ευάκι και αυτό με πήγε νύφη στην εκκλησία. Τώρα το παίρνουμε και πηγαίνουμε, 10-15 λεπτά από το σπίτι μας, σε θάλασσες με πρασινογάλαζα νερά και ακτές που δεν μπορείς να προσεγγίσεις με αυτοκίνητο. Είναι προς το Αγκίστρι και τις Σπέτσες ή, από την άλλη μεριά, φτάνουμε στην Πολεμάρχα, όπου τα πεύκα ακουμπούν τη θάλασσα. Όταν είμαστε με τα παιδιά μας, πάντα κάνουμε μια στάση στη βυθισμένη πολιτεία για να βάλουμε τις μάσκες και να δούμε το αρχαιολογικό τοπίο, που είναι λίγα μέτρα από το σπίτι μας. Άλλο ένα μέρος που συχνάζω είναι η Παναγίτσα, ένα εκκλησάκι όπου περπατάς πάνω από το Μικρό Θέατρο της Επιδαύρου. Είναι χτισμένο πάνω σε έναν αρχαίο ναό γιατί έτσι έκαναν αντίσταση οι πρωτοχριστιανοί στην αρχαιοκρατία και την ειδωλολατρία. Γκρέμισαν τους μεγάλους ναούς και έφτιαξαν μικρά ξωκλήσια. Τα τείχη που περιβάλλουν αυτό το ύψωμα, μέσα στα οποία βρίσκεται και ένα γκρέμισμα βυζαντινής εκκλησίας, είναι σαν μάθημα αρχαιολογίας. Μέχρι ένα ύψος είναι τα αρχαία, μετά τα ρωμαϊκά με τελείως διαφορετική λιθοδομή και τέλος τα βυζαντινά με τις πλίνθινες πλάκες. Εκεί ανεβαίνουμε με τα παιδιά μου και βλέπουμε από κάτω όλη την Επίδαυρο.
Η Επίδαυρος δηλαδή λειτουργεί σαν γενέτειρα πια.
Ασφαλώς! Εκεί περάσαμε την καραντίνα, τα παιδιά μας είχαν την ευτυχία να μεγαλώσουν στη φύση, εκεί στολίσαμε το πρώτο τους χριστουγεννιάτικο δέντρο, φυτεμένο στο χώμα. Ο Δημήτρης και η Μάιρα είναι τώρα 6 χρονών. Την Επίδαυρο την ερωτεύτηκα από τα 18 μου, ως φοιτήτρια της Καλών Τεχνών, όταν είδα την πρώτη μου παράσταση στο θέατρο εκεί και κοίταξα τριγύρω καθώς έπεφτε η νύχτα. Παραμένω ερωτευμένη με αυτό το μέρος, δεν διανοούμαι ότι θα περάσει καλοκαίρι και δεν θα έχουμε πάει στην Επίδαυρο. Αυτή η συνέχεια από τότε μέχρι σήμερα και το να είμαστε οι άνθρωποι αλυσίδα αυτού του τοπίου με συγκινούν αφάνταστα.
Έχετε φιλοξενήσει και ξένους καλλιτέχνες στο σπίτι σας;
Όταν είχε έρθει ο Οστερμάγιερ με τον «Οιδίποδα», έμενε στο σπίτι του Διονύση Φωτόπουλου, αλλά ο θίασος έμενε στη Μουριά και κάθε μεσημέρι τρώγαμε όλοι στο σπίτι μου. Ήθελε κι ο Οστερμάγιερ να αγοράσει ένα σπίτι στην Επίδαυρο και του έχω πει ότι το δικό μου θα είναι πάντα ανοιχτό για εκείνον. Έχω φιλοξενήσει τον Αλεξάντερ Πέιν με την οικογένειά του, ενώ έχουν έρθει στο σπίτι μας διάφοροι άνθρωποι, κυρίως όμως οι φίλοι μας, οι δικοί μας άνθρωποι, η ευρύτερη οικογένειά μου, όπως τους αποκαλώ.
*Ευχαριστούμε το Foyer στο θέατρο Παλλάς (Βουκουρεστίου 5, Αθήνα) για τη φιλοξενία.
*Photos: IStock, Προσωπικό Αρχείο
