Η Δήμητρα Κατσανίκα άφησε τη δικηγορία για τη σκηνοθεσία: «Μην αναβάλλεις τα σχέδια σου, το μέλλον μπορεί να μην έρθει»

Πολλοί θα ονειρεύονταν ίσως, να πετύχουν το αντίστροφο επαγγελματικά. Πιστεύετε πως αυτή η σκέψη που γεννήθηκε υποσυνείδητα, δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα ακόμη στερεότυπο που μέσα από την ιστορία σας, καταρρίπτεται πανηγυρικά;

Το τέλος της σχολικής ζωής και οι πανελλήνιες εξετάσεις σηματοδοτούν το πέρασμα από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Μάλιστα η συμπλήρωση του μηχανογραφικού δελτίου αποτελεί το πρώτο βήμα προς την κατεύθυνση αυτή, της ανάληψης, δηλαδή, των ευθυνών. Ωστόσο, πολλές φορές, αν όχι τις περισσότερες φορές, μέσα από τις επιλογές των υποψηφίων αναπαράγονται ασυνείδητα τα στερεότυπα των γονέων τους ή και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος ή παρασύρονται από την υψηλή βαθμολογία που συγκέντρωσαν. Η δική μου ιστορία δεν αποτελεί εξαίρεση. Δεν ήθελα να πετάξω τα μόρια μου και να δηλώσω μια «κατώτερη» σχολή. Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο ότι σχολές όπως η Νομική, η Ιατρική ή το Πολυτεχνείο κατέχουν ακόμα τις πρώτες θέσεις ανάμεσα στις σχολές προτίμησης. Εξάλλου και το ίδιο εκπαιδευτικό σύστημα είναι προσανατολισμένο στις ανάγκες της αγορές, στην ανάδειξη επιστημόνων, και όχι καλλιτεχνών.  

Υπήρξαν εξωτερικές φωνές που προσπάθησαν να σας μεταπείσουν όταν παίρνατε αυτή την απόφαση;

Πάντα υπάρχουν. Δεν ήταν εύκολο για τους δικούς μου να αποδεχτούν την απόφασή μου. Χωρίς αυτούς, ωστόσο, δεν θα τα είχα καταφέρει. Με στήριξαν και με στηρίζουν. Και αυτό είναι κάτι που μου δίνει δύναμη να συνεχίζω. 

Πόσο εύκολο ήταν να πείτε «όχι» σε μια «στρωμένη» δουλειά που έχει σαφώς πολύ καλύτερες οικονομικές απολαβές και περισσότερο κύρος;

Και η δικηγορία, αλλά και η σκηνοθεσία, ανήκουν στην κατηγορία των ελευθέρων επαγγελμάτων. Συνεπώς, ο επιχειρηματικός κίνδυνος, το ρίσκο, υπάρχει και στις δύο περιπτώσεις. Μια «στρωμένη» δουλειά μπορεί, δηλαδή, να έχει καλύτερες οικονομικές απολαβές, αλλά μπορεί και όχι. Και σίγουρα για κάποιους μπορεί το επάγγελμα του δικηγόρου να περιβάλλεται με μεγαλύτερο κύρος σε σύγκριση με το επάγγελμα του σκηνοθέτη, αλλά για μένα όχι. Ο σεβασμός, το κύρος κερδίζεται. Ο χαρακτήρας, το ήθος του ανθρώπου, είναι αυτό που μετράει.

Πόσο εύκολα συνδυάζεται η καριέρα με την οικογένεια από τη δική σας εμπειρία μέχρι σήμερα;

Καθόλου εύκολα. Οι γυναίκες πέρα από τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες που συνεπάγεται το επάγγελμά τους, έχουν και το βάρος της διαχείρισης του σπιτιού και της ανατροφής των παιδιών. Είναι μια πραγματική πρόκληση, ένας αγώνας δρόμου, μια κούρσα ταχύτητας! Είναι αρκετά σουρεάλ... τη στιγμή που βάζεις τα μακαρόνια στο νερό που βράζει, μιλάς στο τηλέφωνο και προγραμματίζεις τις πρόβες σου. Ταυτόχρονα, κάποιο από τα παιδιά σε ρωτάει την ορθογραφία μιας λέξης ή σου δίνει να υπογράψεις την υπεύθυνη δήλωση για την εκδρομή του σχολείου. Πάντως, όλα γίνονται, είναι θέμα οργάνωσης. Ωστόσο, και να μην τα καταφέρνεις κάποιες φορές, είναι οκ. Άνθρωπος είσαι. Άλλωστε, οι σούπερ μαμάδες υπάρχουν μόνο στις διαφημίσεις.      

Ποιος είναι ο δυσκολότερος στόχος που θέσατε ποτέ στον εαυτό σας και έχετε πετύχει;

Η Νομική Σχολή! Ξέρω, μοιάζει αντιφατικό…  αλλά δεν είναι. Οι οικονομικές συγκυρίες δεν ήταν καθόλου ευνοϊκές για την οικογένεια μου. Συμμετείχα στις πανελλήνιες εξετάσεις χωρίς φροντιστήριο, μόνο με την προετοιμασία που έκανα στο σχολείο. Θα μπορούσα να τα είχα παρατήσει, αλλά όχι, δεν τα παράτησα. Μέχρι τελικής πτώσεως πάλεψα, έδωσα τον αγώνα μου και τα κατάφερα!

Μιλήστε μας για την παράσταση που ανεβάζετε αυτό τον καιρό. Είναι η πρώτη σας; Τι σας σαγηνεύει περισσότερο στην όλη διαδικασία της σκηνοθεσίας;

Αυτό τον καιρό ασχολούμαι με τη σκηνοθεσία της παράστασης HIV/Ένα Αιματωμένο Τέλος, η οποία βασίζεται στον ομώνυμο θεατρικό μονόλογο του συγγραφέα Θανάση Τριαρίδη. Η ηθοποιός που παίζει, η Λίλα Παντελίδου, αφηγείται την ιστορία της Επίφανι Γκούντμαν, ενός κοριτσιού, θύματος trafficking, από τη Νιγηρία, που μεταφέρθηκε  στις πιάτσες της Ευρώπης και αυτοκτόνησε στην Αθήνα το 2013, δέκα μέρες μετά τη δημοσιοποίηση της φωτογραφίας της, καθώς και των προσωπικών της στοιχείων, στον Τύπο, για να ενημερωθούν οι πελάτες της πως έχει AIDS. Μόλις ολοκληρώθηκε ένας πρώτος sold out κύκλος παραστάσεων στο θέατρο 104, αλλά θα ακολουθήσει και άλλος. Έχω ξανασκηνοθετήσει στο παρελθόν, αλλά αυτή θεωρώ μέχρι στιγμής ότι είναι η πιο ολοκληρωμένη μου δουλειά. Αυτό που με σαγηνεύει περισσότερο στην όλη διαδικασία της σκηνοθεσίας είναι ότι μια άμορφη μάζα, μια ιδέα,  μέσα από τη διαδικασία των προβών σμιλεύεται, παίρνει μορφή, αποκτά φωνή.

Ποιο είναι το μεγαλύτερο μάθημα που έχετε πάρει μέχρι σήμερα από την (επαγγελματική) ζωή σας;

Μόνο η εμπειρία σε γλιτώνει από τα λάθη. Αλλά και αυτά αν δεν τα κάνεις, δεν αποκτάς εμπειρία.

 Τι θα λέγατε σε όσους παραιτούνται εύκολα από τα όνειρά τους;

Θα έλεγα ότι η ζωή είναι μια, δεν υπάρχει δεύτερη…

*Ευχαριστούμε για τη φιλοξενία το Θέατρο 104. Γκάζι. Ευμολπιδών 41, Αθήνα 118 54.