Ο Juan Hamilton ήταν ένας άφραγκος 27χρονος όταν μπήκε για πρώτη φορά στο απομονωμένο στούντιο της Georgia O'Keeffe στο Ghost Ranch του Νέου Μεξικού, ελπίζοντας ότι θα του έδινε δουλειά.
Ήταν το 1973, και η O'Keeffe - της οποίας οι ζωντανές, άψογα αποσταγμένες δημιουργίες παραμένουν ακρογωνιαίος λίθος του αμερικανικού μοντερνισμού - ήταν από καιρό γνωστή για τους πίνακές της μεγάλης κλίμακας με τα καμπυλωτά, λαμπερά χρωματιστά λουλούδια και τα τοπία της ερήμου με τα μπλε δέρματα.
Στα 85 της χρόνια, είχε ακόμα την αιλουροειδή ομορφιά της (που ως γνωστόν αποτύπωσε ο μακαρίτης σύζυγός της, ο φωτογράφος Alfred Stieglitz, ο οποίος προκάλεσε σάλο όταν εξέθεσε δεκάδες γυμνά πορτρέτα της το 1921 -ενώ ήταν ακόμα παντρεμένος με άλλη γυναίκα), αλλά η όρασή της υπέφερε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας.
Όταν ο Juan Hamilton συνάντησε για πρώτη φορά την Georgia O'Keeffe
«Ήταν μια δυνατή εμπειρία να τη βλέπω για πρώτη φορά», θυμάται ο Juan Hamilton, ο οποίος είχε μετακομίσει στο Νέο Μεξικό από το Βερμόντ λίγους μήνες νωρίτερα, ξεφεύγοντας από ένα επώδυνο διαζύγιο και αναζητώντας μια νέα αρχή.
«Ακριβώς πίσω της, υπήρχε ένα μεγάλο, σπασμένο ινδιάνικο δοχείο με ένα κρανίο μέσα, ένα ανθρώπινο κρανίο. Θυμάμαι ότι σκέφτηκα, Θεέ μου, έτσι ακριβώς αισθάνομαι -σαν ένα γυμνό κρανίο και ένα σπασμένο δοχείο».
«Ήταν μια δυνατή εμπειρία να τη βλέπω για πρώτη φορά», θυμάται ο Juan Hamilton.
Η O'Keeffe, ωστόσο, δεν είχε καμία διάθεση για απροειδοποίητους επισκέπτες. Ο Hamilton είχε συνοδεύσει τον φίλο του Ray McCall για να φτιάξει τα υδραυλικά στο σπίτι της O'Keeffe, και η απομονωμένη καλλιτέχνις ενοχλήθηκε όταν ήρθαν δύο άνδρες αντί για έναν.
«Αφού φύγαμε, τηλεφώνησε στον Ray και του είπε: “Μην ξαναφέρεις ποτέ κανέναν άλλον εδώ χωρίς να με ρωτήσεις πρώτα”», λέει ο Hamilton, ο οποίος το 2016 ήταν 70 ετών. «Έτσι σκέφτηκα, “Λοιπόν, πάει πολύ για να τη γνωρίσω”».
Μπήκε στη διαθήκη της (και στο κρεβάτι της)
H O'Keeffe τελικά έδωσε στον Hamilton μια δουλειά -σχεδόν του έδωσε ζωή. Ο Hamilton ζει στο Abiquiú, την τοποθεσία του δεύτερου σπιτιού της O’Keeffe, κρυμμένο ανάμεσα σε ασβεστολιθικά λευκά βράχια και ανεμοδαρμένα βαμβακόδεντρα, περίπου 15 μίλια νότια του Ghost Ranch.
Του κληροδότησε και τα δύο σπίτια, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας της, ύψους 70 εκατομμυρίων δολαρίων, όταν αυτή πέθανε σε ηλικία 98 ετών το 1986 - προκαλώντας αγωγές από τα επιζώντα μέλη της οικογένειάς της, ορισμένα από τα οποία πίστευαν ότι ο Hamilton είχε καταφέρει τεχνηέντως να μπει στη διαθήκη της (και, σύμφωνα με ορισμένες κατηγορίες, στο κρεβάτι της).
«Κυκλοφορούσαν φήμες ότι η Georgia και εγώ ήμασταν κρυφά παντρεμένοι, αλλά η Georgia το θεωρούσε πολύ αστείο - της άρεσε πολύ» λέει ο Hamilton.
Του κληροδότησε και τα δύο σπίτια, μαζί με το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας της, ύψους 70 εκατομμυρίων δολαρίων, όταν αυτή πέθανε σε ηλικία 98 ετών το 1986.
«Η Georgia συνήθιζε να λέει: “Όλοι οι άντρες καλλιτέχνες μπορούν να έχουν νεαρές γυναίκες, αλλά ο κόσμος θεωρεί σοκαριστικό το γεγονός ότι εγώ μπορεί να έχω έναν νεαρό άντρα στη ζωή μου”», συνεχίζει.
«Φυσικά, είχε καταφέρει να ξεπεράσει την ευαισθησία της -δεν θα πίστευε κανείς σήμερα αυτά τα πράγματα που ειπώθηκαν για εκείνη και τον σύζυγό της Alfred Stieglitz.
»Εκείνος ήταν 23 χρόνια μεγαλύτερός της και ακόμα παντρεμένος με την πρώτη του σύζυγο όταν ξεκίνησαν τη σχέση τους. Φανταστείτε μια τέτοια συμπεριφορά!
»Τη φωτογράφιζε γυμνή, και ούτω καθεξής. Εγώ αναστατωνόμουν με αυτά που έλεγαν οι άνθρωποι, αλλά εκείνη έλεγε: “Για όνομα του Θεού, Juan, τι σε νοιάζει τι σκέφτονται; Συγκεντρώσου στη δουλειά σου”».
Αρχείο: Juan Hamilton
Ο Hamilton τη γνώριζε εξ αποστάσεως
Ο Juan Hamilton ήταν επίσης καλλιτέχνης, εκπαιδευμένος στην κεραμική από τον Χένρι Τακεμότο στο Claremont Graduate School στην Καλιφόρνια.
Μεγαλωμένος από ιεραποστόλους στη Νότια Αμερική, αρχικά οδηγήθηκε στο Ghost Ranch από έναν γνωστό του που του υποσχέθηκε ξυλουργική εργασία σε ένα τοπικό μοναστήρι Βενεδικτίνων.
Γνωριζόταν με την O'Keeffe, φυσικά, αλλά δεν είχε ψευδαισθήσεις ότι θα γίνονταν οι καλύτεροι φίλοι. «Το 1968, η μητέρα μου μού έστειλε ένα αντίτυπο του περιοδικού Life με τη Georgia στο εξώφυλλο», θυμάται ο Hamilton.
«Είχε φωτογραφίες της στην έρημο με τον σκύλο της, και φαινόταν σαν ένα μοναχικό άτομο που αγαπούσε να είναι μόνη της και να εργάζεται μόνη της».
Αφού γνωρίστηκαν με αφορμή τα υδραυλικά, ο Hamilton επέστρεψε στο σπίτι της O'Keeffe λίγους μήνες αργότερα μετά από πρόταση της πρώην γραμματέως της, η οποία του είπε ότι αν ήθελε δουλειά έπρεπε να πάει νωρίς το πρωί και να χτυπήσει την πόρτα της κουζίνας.
Η O'Keeffe άνοιξε και τον ρώτησε αν μπορούσε να συσκευάσει ένα κιβώτιο μεταφοράς. «Της είπα ναι», λέει.
«Μου είπε: 'Αποφοίτησες από το λύκειο; Και της είπα: 'Ναι, και το κολέγιο και δύο χρόνια μεταπτυχιακό. Νομίζεις ότι θα μπορούσα να κάνω κάτι καλύτερο από το να πακετάρω ένα κιβώτιο μεταφοράς'. Και μου είπε, 'Πιθανότατα θα μπορούσες, αν το ήθελες'».
Η πιο ενδιαφέρουσα γυναίκα που είχε γνωρίσει ποτέ
Το κιβώτιο μεταφοράς ήταν η αρχή μιας σειράς δοκιμών. Αφού τελείωσε, η O'Keeffe παρουσίασε στον Hamilton ένα βάζο με λυγισμένα καρφιά και του ζήτησε να τα ισιώσει.
«Της είπα ότι θα το έκανα αν το ήθελε, αλλά θα μπορούσε να αγοράσει καινούργια με λιγότερα χρήματα», θυμάται.
«Μου είπε: “Είναι ολοφάνερο ότι δεν πέρασες την περίοδο της ύφεσης. Ίσιωσε τα καρφιά”. Έτσι το έκανα».
Η O'Keeffe έμεινε ευχαριστημένη και άρχισε να του αναθέτει πιο προσωπικές εργασίες. «Με πλήρωνε πέντε δολάρια την ώρα για να δουλεύω στον κήπο, έξι δολάρια την ώρα για να την πηγαίνω σε διάφορα μέρη και επτά δολάρια την ώρα για να δακτυλογραφώ», λέει ο Hamilton.
«Δεν ήταν μια καλοπληρωμένη δουλειά, αλλά δεν είχα τίποτα άλλο στη ζωή μου - ήμουν πρόσφατα χωρισμένος και ξεκινούσα μια νέα ζωή, και η Georgia ήταν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες γυναίκες που είχα γνωρίσει ποτέ».
Πέρα από την οργάνωση της δικής της περιουσίας, η O'Keeffe είχε πολλές εκκρεμότητες με τον Stieglitz και ο Hamilton άρχισε να τη βοηθάει με τη γραφειοκρατία. «Το επόμενο πράγμα που κατάλαβα ήταν ότι ήμουν εκεί 10 με 12 ώρες την ημέρα», λέει.
Και τότε άρχισαν τα προβλήματα
Ωστόσο, η σχέση τους έγινε πιο περίπλοκη λίγους μήνες αργότερα, όταν ο αρχιτέκτονας Alexander Girard και η σύζυγός του, Susan - παλιοί φίλοι της O'Keeffe - την προσκάλεσαν στο Μαρόκο και της είπαν ότι μπορούσε να φέρει έναν φίλο της αν ήθελε.
«Μου ζήτησε λοιπόν να πάω μαζί της», διηγείται ο Hamilton. «Και τότε ήταν που άρχισαν τα προβλήματα».
Σύμφωνα με τον Hamilton, η επί χρόνια ατζέντισσα της O'Keeffe στη Νέα Υόρκη, η Doris Bry, είχε ήδη θορυβηθεί από την αυξανόμενη παρουσία του γεροδεμένου, μουστακαλή νεαρού συντρόφου της καλλιτέχνιδας, και ακόμη περισσότερο όταν εκείνος σφετερίστηκε τη θέση που η αντζέντισσα θεωρούσε ότι της ανήκε στο ταξίδι στο Μαρόκο.
«Κι άλλοι άνθρωποι αναστατώθηκαν που η Georgia δεν τους προσκάλεσε, αλλά εκείνη ήταν απλώς πρακτική. Ήθελε κάποιον που θα μπορούσε να τον διατάζει και να κουβαλάει τις βαλίτσες της, κάποιον που θα μπορούσε να πάει βόλτα μαζί της», εξηγεί ο Hamilton.
Δεν ήταν λουλούδι. Και όταν είχε κακή διάθεση, ήταν πολύ σκληρή! Αλλά με την πάροδο του χρόνου ανέπτυξε μια στοργή για μένα που δεν περίμενα ούτε έψαχνα.
«Έτσι πήγαμε στο Μαρόκο και ταξιδέψαμε μαζί σχεδόν 3.000 μίλια κατά τη διάρκεια ενάμιση ή δύο μηνών. Πήγαμε παντού μαζί και τα πηγαίναμε καλά. Μπορούσα να τη βοηθήσω να νιώσει ανεξάρτητη.
»Έλεγε στους ανθρώπους: "Είναι τα μάτια και τα αυτιά μου". Η δουλειά δεν ήταν πάντοτε ένα πικνίκ, ωστόσο. Ήταν αρκετά απαιτητική», προσθέτει ο Hamilton.
«Δεν ήταν λουλούδι. Και όταν είχε κακή διάθεση, ήταν πολύ σκληρή! Αλλά με την πάροδο του χρόνου ανέπτυξε μια στοργή για μένα που δεν περίμενα ούτε έψαχνα».
Της άρεσαν οι αδύνατοι άνθρωποι
Ο Hamilton δεν ήταν απόλυτα σίγουρος γιατί η O'Keeffe τον προτιμούσε από τους πολλούς θαυμαστές της, αλλά έχει μερικές θεωρίες.
«Νομίζω ότι ήταν επειδή ήμουν διαθέσιμος, ήμουν νέος και ήμουν ψηλός και αδύνατος - της άρεσαν οι αδύνατοι άνθρωποι», λέει.
«Δεν ήθελε υπέρβαρους ανθρώπους γύρω της. Είχε υψηλά κριτήρια για τα πάντα, όχι μόνο για την τέχνη. Ήταν πολύ συγκεκριμένη όσον αφορά τις διαστάσεις των πραγμάτων, την τοποθέτηση ενός παραθύρου, το πού μπαίνει το φως.
»Η μαγεία του πώς βάζεις ένα λουλούδι σε ένα βάζο, πώς τοποθετείς το βάζο σε ένα τραπέζι».
Ο Hamilton ήταν ευαίσθητος στις ανάγκες της και εύκολος στην παρέα. «Δεν την έβαλα σε βάθρο ή δεν είπα “Ω, με τιμάει πολύ παρέα σου” ή κάτι τέτοιο» εξηγεί.
«Ήμουν απλώς ένας τεχνίτης που έγινε σύμμαχός της. Κάθε φορά που έμπαινα στην πόρτα, έλεγε: “Ω, Juan, χαίρομαι τόσο πολύ που σε βλέπω”. Και αφού η πρώτη μου γυναίκα το έσκασε με άλλον άντρα, ήταν ωραίο να με εκτιμούν».
Oι υποψίες των φίλων και των γειτόνων της O'Keeffe
Ο Hamilton ήταν επίσης ένα σφουγγάρι για τις ιστορίες του O'Keeffe. «Το μυαλό της ήταν κοφτερό και φωτεινό και θυμόταν κάθε λεπτομέρεια για την πρώτη φορά που πήγε στην γκαλερί του άντρα της -τι είπαν, τι φορούσαν, πώς ήταν το ασανσέρ», λέει ο Hamilton.
«Της άρεσε να μιλάει για το παρελθόν της. Νομίζω ότι ο γάμος της με τον Stieglitz ήταν δύσκολος. Εκείνος επέμενε να παντρευτούν και εκείνη συμφώνησε. Αλλά είπε ότι έκλαιγε όλη τη νύχτα πριν το γάμο και απλά δεν ένιωθε ότι ήταν σωστό».
«Οι άνθρωποι δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι ένας άνδρας και μια γυναίκα με σχεδόν 60 χρόνια διαφορά θα μπορούσαν να αναπτύξουν μια φιλία όπως αυτή που είχαμε. Έλεγαν: "Αυτός ο τύπος πρέπει να έχει απώτερα κίνητρα. Πρέπει να κυνηγάει τα χρήματά της"», λέει ο Hamilton.
Η σχέση της O'Keeffe με τον Hamilton γινόταν ολοένα και πιο στενή, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι υποψίες των φίλων και των γειτόνων της O'Keeffe.
«Οι άνθρωποι δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι ένας άνδρας και μια γυναίκα με σχεδόν 60 χρόνια διαφορά θα μπορούσαν να αναπτύξουν μια φιλία όπως αυτή που είχαμε. Έλεγαν: 'Αυτός ο τύπος πρέπει να έχει απώτερα κίνητρα. Πρέπει να κυνηγάει τα χρήματά της», λέει ο Hamilton.
Η μαγείρισσα της O'Keeffe ήταν μεταξύ των εχθρών του και προσπάθησε ακόμη και να τον διώξει αφήνοντάς τον να πεινάει όταν άρχισε να περνάει τις νύχτες στο σπίτι.
«Η μαγείρισσα είπε: 'Κυρία O'Keeffe, θα ετοιμάζω γεύματα για εσάς, αλλά όχι για τη βοήθειά σας. Αλλά η Georgia δεν το ανεχόταν αυτό, και η μαγείρισσα έφυγε και είπε σε μια εφημερίδα ότι όταν έμενα στο σπίτι της Georgia, το πάτωμα του δωματίου μου ήταν μια θάλασσα από κουτάκια μπύρας το πρωί», λέει ο Hamilton.
«Μου άρεσε όντως να πίνω μπύρα - αλλά όχι μια θάλασσα από μπύρα!».
Η O'Keeffe ήταν προστατευτική, αλλά μπορούσε να γίνει και κτητική
Η O'Keeffe λάμβανε επίσης ανώνυμα τηλεφωνήματα από αποδοκιμαστικούς ντόπιους. «Έλεγαν: 'Αυτός ο νεαρός σας οδηγούσε με 90 μίλια την ώρα και παραλίγο να με χτυπήσει. Και η Georgia έλεγε, 'Αλήθεια; Γιατί να σε πάρω στα σοβαρά, αφού δεν μου λες ούτε το όνομά σου;”. Το αστείο ήταν ότι και στη Georgia άρεσε να οδηγεί γρήγορα».
Η O'Keeffe ήταν προστατευτική, αλλά μπορούσε να γίνει και κτητική. «Μια φορά, όταν ήμασταν στη Νέα Υόρκη, μια πλούσια φίλη της Georgia ζήτησε να με δανειστεί για να κρεμάσει πίνακες στο ρετιρέ της», λέει ο Hamilton.
«Πήγα και το έκανα, και δεν ήταν κάτι σπουδαίο, αλλά η Georgia θύμωσε τόσο πολύ όταν το έμαθε. Είπε, “Τι θράσος έχει. Ξέρω ότι είχε άλλες προθέσεις”.
»Δεν πρόκειται να κάνω εικασίες για το ποιες ήταν αυτές οι προθέσεις, αλλά η γυναίκα είχε χωρίσει πρόσφατα από τον σύζυγό της, οπότε μπορείτε να μαντέψετε. Αλλά όλα αυτά είναι κουτσομπολιά και αυτό αρέσει στους ανθρώπους να κάνουν – κουτσομπολιά».
Έργο της Georgia O' Keeffe
Η μήνυση στον Hamilton από την πρώην ατζέντισσα
Η O'Keeffe ενθάρρυνε επίσης τον Hamilton να συνεχίσει τα αφηρημένα, κυματιστά πήλινα γλυπτά του, και το 1978 έκανε την πρώτη του έκθεση στη Νέα Υόρκη, στη γκαλερί Robert Miller.
«Ο Warhol και η Joni Mitchell ήρθαν στα εγκαίνιά μου - δεν μπορούσα να το πιστέψω!» λέει ο Hamilton. «Αλλά τότε ήρθε και η πρώην ατζέντισσα της Georgia και μου έκανε αγωγή ακριβώς εκεί, για 13 εκατομμύρια δολάρια».
Κατηγορώντας τον Hamilton ότι προκάλεσε «κακόβουλη παρέμβαση» στη σχέση της με την O'Keeffe, η αγωγή προσέλκυσε την ανεπιθύμητη προσοχή των μέσων ενημέρωσης.
«Ένας δημοσιογράφος με ρώτησε για τη μήνυση και έγραψε: “Δεκατρία εκατομμύρια δολάρια, είναι πολλά τα λεφτά”. Δε νομίζω ότι ήταν πολύ έξυπνο από την πλευρά μου να μιλήσω στον δημοσιογράφο αυτόν».
O Hamilton παντρεύτηκε μια άλλη γυναίκα με τις ευλογίες της O’Keeffe
Οι φήμες για την O'Keeffe και τον Hamilton επέμεναν ακόμη και μετά τον γάμο του - με μια γυναίκα που μάλιστα είχε γνωρίσει στο σπίτι της O'Keeffe.
«Έφτασα ένα πρωί και η Anna Marie περίμενε στο δρόμο με έναν φίλο της, ελπίζοντας να γνωρίσει τη Georgia», λέει.
«Στα πρώτα 15 λεπτά με την Anna Marie, κατάλαβα ότι είχα μπλέξει. Το είπα στη Georgia και μου είπε: “Ωραία. Θα χρειαστείς κάποιον όταν θα λείπω”».
Αφού πέθανε η O'Keeffe, ο Hamilton παρέδωσε γρήγορα το μεγαλύτερο μέρος όσων του είχε αφήσει στην οικογενειακή της περιουσία, η οποία ελέγχεται τώρα από ένα συμβούλιο διαχειριστών (ο ίδιος υπηρετεί ως ειδικός σύμβουλος).
«Είχε μεγάλη επίγνωση της ποιότητας του έργου της. Βαθμολογούσε μόνη της τους πίνακές της και μπορούσε να είναι πολύ σκληρή με τον εαυτό της», λέει ο Hamilton.
«Υπήρξαν πολλές συζητήσεις για το πόσα χρήματα πήρα, αλλά απέρριψα ένα τεράστιο ποσό μόνο και μόνο για να έχω την ελευθερία μου», λέει. «Δεν ζω από αυτά που μου άφησε η Georgia -ζω από τη δική μου δουλειά και το μυαλό μου».
Παρόλα αυτά, o Hamilton βοηθάει στο να γίνει η κληρονομιά της O'Keeffe αυτό που η ίδια ήθελε να γίνει.
«Είχε μεγάλη επίγνωση της ποιότητας του έργου της. Βαθμολογούσε μόνη της τους πίνακές της και μπορούσε να είναι πολύ σκληρή με τον εαυτό της», λέει ο Hamilton.
«Πολλά από τα πράγματα που έχουν γραφτεί γι' αυτήν υποβαθμίζουν τη σημασία του ποια πραγματικά ήταν. Τονίζεται ως γυναίκα ζωγράφος και δεν ήθελε να είναι μία από τις καλύτερες γυναίκες ζωγράφους. Ήθελε να είναι μία από τις καλύτερες ζωγράφους. Τελεία».
*Η Georgia O'Keeffe γεννήθηκε στις 15 Νοεμβρίου του 1887 στο Ουισκόνσιν των ΗΠΑ και πέθανε στις 6 Μαρτίου του 1986 στη Σάντα Φε, στο Νέο Μεξικό.
