Ένα «αντίο» στη Marisa Paredes, τη Μούσα του Pedro Almodóvar

Η Ισπανία αποχαιρέτησε στις 17 Δεκεμβρίου 2024 μία από τις πιο εμβληματικές ηθοποιούς της, τη Marisa Paredes. Η ντίβα του ισπανόφωνου κινηματογράφου έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 78 ετών, από καρδιακή ανεπάρκεια. Η Paredes ήταν γνωστή για τους δυναμικούς, αντιφατικούς, συναισθηματικούς και ανθρώπινους ρόλους της. Όπως έγραψε η Ισπανική Ακαδημία Κινηματογράφου σε μια σχετική ανάρτηση: «Ισχυρές, αμφιλεγόμενες, συντετριμμένες, παθιασμένες, μυστηριώδεις και τελικά πολύ ανθρώπινες γυναίκες αποτέλεσαν το υποκριτικό έργο της γυναίκας από τη Μαδρίτη».

Ο Πρωθυπουργός Pedro Sanchez δήλωσε ότι ήταν «συντετριμμένος» από το θάνατό της, χαρακτηρίζοντάς την «μία από τις πιο σημαντικές ηθοποιούς που έχει παράξει η χώρα μας». Ο Gilles Jacob, πρώην πρόεδρος του Φεστιβάλ Καννών, απέτισε φόρο τιμής στη Paredes για την «ήρεμη χάρη της και τη γλυκιά της χαρά που άναβε με ένα βλέμμα από τα αχνά της μάτια».

Η Marisa Paredes γεννήθηκε το 1946 σε μια εργατική γειτονιά της Μαδρίτης, την περίοδο που η χώρα ανέκαμπτε από τον Εμφύλιο Πόλεμο (1936-1939) και το σκοτάδι της δικτατορίας του Franco απλωνόταν ήδη στην ισπανική κοινωνία. Από την πρώτη στιγμή που πάτησε στο σανίδι, ο κόσμος της τέχνης την αγκάλιασε. Η Marisa Paredes έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο το 1960 στην ταινία Esta noche tampoco του José Osuna, σε ηλικία μόλις 14 ετών. Εκείνη την περίοδο ξεκίνησε να εργάζεται στο πρόγραμμα θεάτρου Estudio 1 της Τηλεόρασης Ισπανίας. Παράλληλα, διέπρεψε στο κλασικό θέατρο, ερμηνεύοντας έργα του Τσέχοφ και του Ίψεν. Η καριέρα της πήρε νέα κατεύθυνση το 1980 με τον ρόλο της στην ταινία Ópera prima του Fernando Trueba.

Με την εκρηκτική της παρουσία και την αξεπέραστη ένταση στην ερμηνεία της, ξεχώρισε στα βάθη του ισπανικού κινηματογράφου, αλλά κυρίως χάρη στη μαγική της συνέργεια με τον Pedro Almodóvar. Η Paredes υπήρξε η απόλυτη Mούσα του Ισπανού auteur, από την αρχή της καριέρας του, όταν το 1983 της προσέφερε τον ρόλο της Sor Estiércol στην ταινία Entre tinieblas, η οποία προκάλεσε σκάνδαλο στο Φεστιβάλ της Βενετίας. Στο πρόσωπό της είδε την ιδανική ενσάρκωση της σύγχρονης γυναίκας, που είναι ταυτόχρονα τραγική και ισχυρή, ευάλωτη και επαναστατική.

Στο αλμοδοβαρικό σύμπαν, η Paredes δεν ήταν απλώς μια ηρωίδα, αλλά το σύμβολο του σύγχρονου ισπανικού πολιτισμού: μια γυναίκα γεμάτη ενέργεια και πάθος, γεμάτη από προσωπική της δύναμη και ατόφιο duende. Ο Almodóvar αποτύπωσε πάνω της τις αντιφάσεις της γυναικείας ψυχής, την περιπλοκότητα του έρωτα και τη μεταμόρφωση της ισπανικής κοινωνίας μετά τη δικτατορία του Franco. Στις ταινίες του, όπως οι Tacones Lejanos, Hable con ella, La piel que habito, και Todo sobre mi madre (η οποία έκλεισε φέτος 25 χρόνια), η Paredes αναδύθηκε ως σύμβολο, συνδέοντας την αλληλεγγύη με το πάθος, την εξωστρέφεια με τον πόνο, και το προσωπικό με το καθολικό. Αν έπρεπε να ξεχωρίσουμε, όμως, έναν μόνο ρόλο της, θα ήταν εκείνος της Leo Macías στο La flor de mi secreto, ίσως ένας από τους πιο καθοριστικούς στην ισπανική κινηματογραφία των 90s.

Η Marisa Paredes υπηρέτησε ως πρόεδρος της Ισπανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου από το 2000 έως το 2003. Η καριέρα της επεκτάθηκε και στο διεθνή κινηματογράφο, με συμμετοχές σε ταινίες όπως το La vita è Bella του Roberto Benigni, το Profundo Carmesí του Arturo Ripstein, το El espinazo del diablo του Guillermo del Toro και το Espelho Mágico του Manoel de Oliveira. Ακούραστα ενεργή μέχρι τα τελευταία της χρόνια, εμφανίστηκε στo Vestidas de azul, το δεύτερο μέρος της σειρά Veneno, για την Cristina Ortiz που δημιούργησε το εκρηκτικό δίδυμο, Los Javis. Η τελευταία της δουλειά ήταν το Emergency Exit, μια ταινία δράσης του Lluis Miñarro, που αναμένεται να βγει σύντομα στους κινηματογράφους.

Συνολικά, συμμετείχε σε πάνω από 75 ταινίες και 80 τηλεοπτικές παραγωγές. Υποψήφια για Goya δύο φορές, απέκτησε τελικά το τιμητικό Goya το 2018. Η Paredes έκλεισε την καριέρα της με πέντε βραβεία Fotogramas de Plata και ένα από την Ένωση Ηθοποιών. Το 2007 έλαβε το Medalla del Merito de las Bellas Artes και το 1996 της απονεμήθηκε το Εθνικό Βραβείο Κινηματογράφου. Το 1975 απέκτησε τη μοναχοκόρη της, María Isasi, καρπός του έρωτά της με τον σκηνοθέτη Antonio Isasi-Asismendi, ο οποίος πέθανε το 2017.

Η Paredes υπήρξε πάντα η προσωποποίηση του "duende" —της έντασης που συνδέεται με την τέχνη και την πάλη του ανθρώπου με το απερίγραπτο. Οι ερμηνείες της, γεμάτες ένταση, πάθος και ζωή, ανέδειξαν μια γυναίκα που, πέρα από τα λόγια, επικοινωνεί με την ψυχή του θεατή. Κι έτσι, η κληρονομιά της συνεχίζει να επηρεάζει, να εμπνέει και να παραμένει αθάνατη. Επιβλητική, με μία larger-than-life παρουσία στον ισπανικό κινηματογράφο, μια ιστριονική ηθοποιός με ταμπεραμέντο κατακόκκινο, τόσο έντονο και ατρόμητο όσο το σήμα κατατεθέν του Pedro Almodóvar. Η ενέργειά της στη μεγάλη οθόνη ήταν ανυπέρβλητη, γεμάτη πάθος και ένταση. Από τις πιο αξέχαστες ηθοποιούς της γενιάς της, η Paredes έφερε τη φωτιά και την ένταση της ισπανικής ψυχής στο σινεμά, αφήνοντας μια ανεξίτηλη κληρονομιά.