Ας μιλήσουμε με τίτλους και ρεκόρ γιατί όποιες λέξεις κι αν δοκιμάσουμε για να «διακοσμήσουμε» την προσωπικότητα του Αντώνη Τσαπατάκη μπορεί να φανούν φτωχές ή κοινότοπες. Είναι παγκόσμιος πρωταθλητής και δεύτερος παραολυμπιονίκης φέτος, στο Παρίσι, στο άθλημα της κολύμβησης. Από μικρός, μέσα στην πισίνα, εκεί, στα Χανιά, όπου και γεννήθηκε. Δεν ξέρω αν το 2006 άλλαξε ο τρόπος με τον οποίο βλέπει τα πράγματα, όμως δεν επέτρεψε ποτέ να αλλάξει ο τρόπος με τον οποίο τον βλέπουμε εμείς.
Στα 18 του, φοιτητής στην Αστυνομική Ακαδημία, ένα ατύχημα με μοτοσικλέτα κοντά στο κολυμβητήριο όπου έκανε προπονήσεις τού κόστισε την κίνηση των ποδιών του. Εκείνος δεν σταμάτησε τη ζωή του. Δεν την άλλαξε. Την προσάρμοσε στις νέες συνθήκες. Σε κάτι λιγότερο από εννέα μήνες μετά το ατύχημα, επέστρεψε στην πισίνα και στόχευε, μαζί με τα μετάλλια, στην ανεξαρτησία του. Γι’ αυτό κολυμπούσε.
Ο Αντώνης Τσαπατάκης συνεχίζει να κοιτάζει ψηλά και να θέτει στόχους εντός ή εκτός πισίνας, όμως αυτό που πετυχαίνει καθημερινά είναι ότι μαθαίνουμε από εκείνον να αλλάζουμε τον τρόπο με τον οποίο έχουμε στο μυαλό, στην καρδιά και στη συμπεριφορά μας τη λέξη «αναπηρία». Γιατί από εκείνον αντλούμε έμπνευση, δύναμη και θάρρος.
Πώς είναι ένα μέσο 24ωρο του Αντώνη Τσαπατάκη;
Η ρουτίνα μου ξεκινά το πρωί με άσκηση στο σπίτι, ένα μικρό πρωινό και μετά κατευθείαν για προπόνηση. Ακολουθούν γυμναστήριο και κάποια ομιλία ενθάρρυνσης και κινητοποίησης σε σχολείο ή εταιρεία. Ξανά λίγη προπόνηση και στη συνέχεια χρόνος με τους δικούς μου – όπου εκεί κάνω και πολλά άλλα πράγματα, ενώ ετοιμάζω και τις ιδέες που θέλω να υλοποιήσω. Γενικά, κοιμάμαι νωρίς το βράδυ. Ο χρόνος είναι σχετικός. Δεν μου αρέσει να λέω ότι δεν προλαβαίνω, δεν μου αρέσει αυτή η φράση. Οπότε, τα προγραμματίζω ώστε να έχω χρόνο για όλα.
Πάνω σε ποια θέματα είναι οι ιδέες που έχετε;
Αφορούν κάποιες εφαρμογές και προγράμματα που βοηθούν και μένα και τους άλλους. Δηλαδή, πρώτα εξετάζω σε τι και αν με ωφελούν ή πώς μπορούν να προσαρμοστούν στις δικές μου ανάγκες. Αν πληρούν αυτές τις προδιαγραφές, τότε μπορεί να βοηθηθεί ο καθένας. Παράλληλα, έχω γράψει δύο παιδικά βιβλία μαζί με την Έλενα Θωίδου, τη σύζυγο του προπονητή μου, τα «Ο Τόνυ και ο κύριος Φόβος» και «Το Όνειρο», ενώ πέρυσι ξεκινήσαμε και το θεατρικό «Το όνειρο του Τόνυ». Όλα αυτά συγκαταλέγονται στον όρο «εφαρμογές και ιδέες» γενικότερα. Οτιδήποτε βοηθά εμένα μέσα από τους άλλους και το αντίστροφο είναι κάτι το οποίο απαιτεί πολλή σκέψη και, στο τέλος της ημέρας, βάζω όλη μου τη φαιά ουσία ώστε να πραγματοποιηθεί ή να γίνει καλύτερο.
Ετοιμάζετε όμως και ένα ακόμα παιδικό βιβλίο.
Αναφέρεται σε πραγματικές ιστορίες που όλοι έχουμε βιώσει. Δεν είναι ψεύτικες ούτε υπερφυσικές. Το μόνο υπερφυσικό είναι η δύναμη του ανθρώπου. Με αυτά τα βιβλία, προσπαθούμε να κάνουμε κάτι για αυτό τον κόσμο, να τον κάνουμε καλύτερο, όπως και τους ανθρώπους που ζουν σε αυτόν, τόσο τον έναν προς τον άλλο όσο και προς τον ίδιο τους τον εαυτό.
Γιατί προτιμήσατε να γράψετε παιδικά βιβλία;
Σε αυτή την απόφαση με οδήγησαν οι πρώτες μου επισκέψεις σε σχολεία όπου με καλούσαν και προσπαθούσα να περάσω το μήνυμα στα παιδιά με τον πιο κατανοητό τρόπο ώστε να αντιληφθούν την αλήθεια. Έπειτα από λίγο καιρό, άρχισα να σκέφτομαι ότι αυτή η αλήθεια πρέπει να μείνει κάπου γραμμένη, όχι απλώς στο μνημονικό τους, αλλά και σε ένα ράφι τους, για να την έχουν ανά πάσα στιγμή εύκαιρη να ανατρέχουν σε αυτήν και να την ξαναθυμούνται ή να τη διαβάζουν με διαφορετικό τρόπο.
Οι αθλητικοί σας στόχοι;
Συνεχίζουμε την καινούρια αγωνιστική περίοδο με πρώτο στόχο το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα τον Σεπτέμβριο του 2025 και προχωράμε με ακροτελεύτιο την Ολυμπιάδα του Λος Άντζελες.
Παρατήρησα ότι προσέχετε πολύ τις λέξεις που χρησιμοποιείτε – σε επίπεδο όχι μόνο σωστών ελληνικών, αλλά και της δύναμης που σας δίνουν ή σας αφαιρούν.
Η ελληνική είναι μια συμβολιστική γλώσσα και, με το χάρισμα, την ιδιομορφία, το χαρακτήρα και τη μοναδικότητά της, σε βοηθά να εκφράζεις τις σκέψεις σου και να τις καταλαβαίνει κατά το μεγαλύτερο ποσοστό τους ο συνομιλητής σου. Έτσι, λοιπόν, προσπαθώ να χρησιμοποιώ όσο το δυνατόν πιο κατανοητές λέξεις, οποίες, επιπλέον, θα παθιάσουν τον άλλο το ίδιο με μένα.
Είστε ευτυχισμένος;
Βέβαια! Και σας απαντώ χωρίς να το σκεφτώ.
Από τι συνίσταται η δική σας ευτυχία;
Από το να έχω αγάπη για μένα, την οποία να μπορώ να διοχετεύω και στους άλλους έτσι ώστε να σχηματίζεται ένας κύκλος αγάπης που ανατροφοδοτείται. Αυτή είναι η δική μου ευτυχία, να ζούμε όλοι με αγάπη σε μια κοινωνία αλληλοσεβασμού και να κάνουμε το ρήμα «ζω» όλο και πιο αληθινό, όλο και πιο ζωντανό.
Αυτός ο Αντώνης Τσαπατάκης που θαυμάζουμε όχι μόνο ως αθλητή, αλλά και ως άνθρωπο, εξελίχθηκε ως χαρακτήρας μετά το ατύχημα ή είχε πάντα την ανάγκη αυτοβελτίωσης;
Οι έννοιες και οι όροι που κυριαρχούσαν τότε στη σκέψη μου είχαν πιο έντονο το στοιχείο της ματαιοδοξίας, όπως είναι λογικό άλλωστε. Ένας 18άρης ήμουν... Από εκεί και πέρα, αν έπρεπε να συμβεί το ατύχημα για να μπορέσω να αντιληφθώ τι είναι καλό και τι κακό για μένα; Ό,τι έγινε έγινε. Δεν με επηρέασε σε επίπεδο εξέλιξης, επηρέασε όμως τους γύρω μου. Δηλαδή, γιατί να φτάσω στο σημείο να δοκιμαστώ και να προκαλέσω στενοχώρια στους δικούς μου ανθρώπους; Αυτό όμως συνέβη και δεν μπορούμε να το αλλάξουμε. Οπότε, πρέπει να προσαρμοστούμε σε αυτές τις συνθήκες, αλλά και να τους αντισταθούμε.
Αμέσως μετά το ατύχημα, αποφασίσατε να γίνετε ανεξάρτητος, παρόλο που ήσαστε πάνω σε αναπηρικό αμαξίδιο. Πόσο εύκολο ήταν αυτό;
Ήταν η μόνη επιλογή, δεν υπήρχε άλλη. Για να συνεχίσω να ζω –όχι να ξεκινήσω να ζω–, ο μόνος δρόμος ήταν μέσα από την ανεξαρτησία. Όταν τα πράγματα ξεκαθάρισαν μετά το ατύχημα, μπόρεσα να αντιληφθώ τι πρέπει να κάνω για να συνεχίσω τη ζωή μου.
Παρ’ όλα αυτά, η ελληνική οικογένεια –ειδικά όταν θεωρεί ότι ένα παιδί της έχει μεγαλύτερη ανάγκη από φροντίδα– μπορεί να γίνει καταπιεστική. Πόσο ανησύχησαν οι γονείς σας με την απόφασή σας να παραμείνετε ανεξάρτητος;
Το δυσκολότερο κομμάτι ήταν να πω στους δικούς μου ανθρώπους ότι «εγώ θα είμαι εντάξει, μη φοβάστε». Όχι για να πείσω τον εαυτό μου. Εγώ γνώριζα πάντα πως ό,τι σκέφτομαι και θέλω να δημιουργήσω το πραγματοποιώ ή το πετυχαίνω. Οι δικοί μου άνθρωποι ήταν αυτοί που είχαν αμφιβολίες μετά το ατύχημα για το αν θα μπορέσω να συνεχίσω να ζω παραμένοντας ο ίδιος. Οπότε, έπρεπε πρώτα να πείσω εκείνους και μετά να προχωρήσω για τα υπόλοιπα.
Αυτό δεν προϋπέθετε όμως και μια αυτοπεποίθηση από πλευράς σας;
Δεν θα ήταν καλό να με έβλεπαν απελπισμένο ή μεμψίμοιρο. Δεν θα με πίστευαν οι δικοί μου. Αυτή λοιπόν η εξάσκηση του να πείσω την οικογένειά μου ότι είμαι εντάξει και δυνατότερος από ποτέ μου έδωσε τα εχέγγυα για να δείξω και στους άλλους τη δύναμη που έχουν μέσα τους. Να ανακαλύψουν και οι ίδιοι μέσω εμού τη δύναμη που όλοι κρύβουμε μέσα μας και που μας βοηθά να είμαστε αυτόνομοι, ανεξάρτητοι – να είμαστε μία δύναμη μέσα στις πολλές δυνάμεις.
Πότε καταλάβατε ότι πείσατε την οικογένειά σας;
Από ένα χαμόγελο. Δεν είναι πάντα τα λόγια που χρειάζονται για να νιώθεις ότι οι δικοί σου σε εμπιστεύονται. Όταν μου χαμογελούν ή όταν γυρίζω στο σπίτι και κοιμούνται, σημαίνει ότι ηρέμησαν. Σημαίνει ότι η ηρεμία τους ήταν αυτό που ήθελα να πετύχω και το πέτυχα. Δεν ανησυχούν πλέον για μένα. Βέβαια, είναι λογικό ένας γονιός να αγωνιά πάντα για το παιδί του όταν φεύγει από το σπίτι, αλλά το σημαντικό είναι να επικρατούν η εμπιστοσύνη και η καθησύχαση.
Το αυτοκίνητο τι ρόλο παίζει στην καθημερινότητά σας και πόσο η Toyota σάς κάνει ευκολότερη τη ζωή σας;
Το αυτοκίνητο παίζει μεγάλο ρόλο ρόλο στην καθημερινότητά μου γιατί με αυτό πηγαίνω σε όλες τις δραστηριότητες και τις δράσεις μου. Προπονησεις, επισκέψεις σε σχολεία, ομιλίες... Η Toyota - μια εταιρεία που πρεσβεύει τί είναι εφικτό όταν εργαζόμαστε για μια κοινωνία χωρίς αποκλεισμούς- μου έδωσε ένα ολοκαίνουριο C-HR υβριδικό που συνδυάζει άνεση και οικονομία με κύριο σκεπτικό την προστασία του περιβάλλοντος καθώς εκπέμπει χαμηλούς ρύπους. Στο κομμάτι της προσωπικής μου διευκόλυνσης με αυτό το αυτοκίνητο, η Toyota μού έδωσε λύσεις στη μετακίνησή μου: είναι ευρύχωρο για να μπορώ να μεταφέρω το αμαξίδιο μου, χρηστικό και εύκολο στην οδήγηση προσφέροντάς μου απόλυτη ασφάλεια στη μετακίνηση και διευκολύνοντας έμπρακτα την καθημερινότητά μου..
Τον περισσότερο χρόνο τον περνάτε στα Χανιά. Γιατί;
Γιατί ο καθένας έχει το δικό του σημείο σε αυτό τον κόσμο, σε αυτό τον πλανήτη, όπου μπορεί να βρει ηρεμία, γαλήνη.
Έχετε κάνει ψυχοθεραπεία;
Όχι. Έχω δοκιμάσει για να δω πώς είναι και να ξέρω αν χρειάζεται ή αν θα είμαι καλύτερα αν κάνω. Όμως διαπίστωσα πως έχω μια φιλοσοφία: ότι πάντα η λύση βρίσκεται από μένα προς εμένα. Όλες τις απαντήσεις που έψαχνα τις είχα μέσα μου. Επομένως, δεν χρειάζεται να καταφεύγω σε άλλους ανθρώπους για να λύνω τις δικές μου απορίες, τις δικές μου έγνοιες. Αυτός είναι ο τρόπος μου να διαχειρίζομαι τα προβλήματα. Αυτό που λέω είναι τι έκανες πρώτα εσύ με τον καθρέφτη σου. Δηλαδή, πώς αντιμετώπισες το εκάστοτε πρόβλημα. Ρώτησες εσένα στον καθρέφτη ή πήγες κατευθείαν σε κάποιον ειδικό; Πιστεύω πως είναι καλό να ξεκινάμε από τον καθρέφτη μας και, αν δεν καταφέρουμε να ηρεμήσουμε, αν δεν ανακαλύψουμε τη δική μας αλήθεια, τότε να πηγαίνουμε εκεί όπου θα βρούμε απαντήσεις.
Αισθάνομαι ότι αυτή η συνέντευξη ενέχει και μια μορφή σεμιναρίου αυτοβελτίωσης.
Δεν κάνω σεμινάριο. Απλώς, λέω πράγματα που ήδη γνωρίζετε, αλλά τα παραμερίζετε και τα ξεχνάτε. Πριν από το ατύχημα, κι εγώ ήξερα τι είναι σημαντικό. Είχα λάβει τις απαραίτητες γνώσεις, αλλά δεν τους έδινα καμία σημασία. Τις παραμέριζα και έβαζα μπροστά αξίες οι οποίες είναι κάλπικες. Στις κάλπικες εποχές που ζούμε, τι πιο αναμενόμενο από το να ζούμε και με κάλπικες αξίες! Ευτυχώς, όμως, έγινε το ατύχημα για να μπορέσω να αντιληφθώ τι είναι ψεύτικο και τι πραγματικό.
«Ευτυχώς έγινε το ατύχημα»; Πώς το εννοείτε;
Όλα γίνονται κατ’ επιλογή. Κατ’ επιλογή έγινε και το ατύχημα. Δεν μου είπε κανείς να πατήσω το γκάζι και να τρέξω σε συνθήκες δρόμου που ήταν άθλιες και με την εμπειρία μου ως οδηγού που κι αυτή δεν ήταν η κατάλληλη. Μόνος μου το έκανα. Γι’ αυτό και πήρα την ευθύνη. Στη δική μου περίπτωση, φταίω εγώ και, για να μπορέσω να το ξεπεράσω, έπρεπε να αναλάβω την ευθύνη.
Περνάτε καθόλου από το σημείο του ατυχήματος;
Βέβαια, τουλάχιστον δέκα φορές την ημέρα. Είναι έξω από το κολυμβητήριο όπου κάνω προπόνηση.
Θυμάστε την πρώτη φορά που περάσατε από εκεί μετά το ατύχημα;
Ναι. Ήταν λίγο μετά. Προσπαθούσα να καταλάβω τι και πώς συνέβη. Ήθελα να μάθω τις συνθήκες γιατί ο εγκέφαλός μου είχε διαγράψει εκείνες τις στιγμές.
Πάμε στους Παραολυμπιακούς του Παρισιού, όπου κερδίσατε ασημένιο μετάλλιο. Στον απόηχο εκείνης της μεγάλης επιτυχίας για σας αλλά και για την Ελλάδα, τι κρατάτε;
Τα συναισθήματά μου εκείνη τη στιγμή ήταν πολύ ευχάριστα καθώς είναι σημαντικό να κατακτάμε αυτό το οποίο έχουμε φανταστεί και σχεδιάσει μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια. Είμαι όμως άνθρωπος που δεν λειτουργεί με το συναίσθημα, αλλά με τη λογική. Έτσι, όταν βιώνω κάτι έντονο, είτε χαρά είτε λύπη, προσπαθώ να πηγαίνω με «την οριζόντια γραμμή του γραφήματος» γιατί θέλω να είμαι γειωμένος. Με αυτό τον τρόπο, απολαμβάνω τις στιγμές χωρίς να με συνεπαίρνουν οι συναισθηματικές εκρήξεις που μπορεί να οδηγήσουν σε λάθη.
Όμως ήσαστε εμφανώς συγκινημένος μετά το τέλος του αγώνα και την απονομή του μεταλλίου που κατακτήσατε, όταν μας συγκλονίσατε με τις δηλώσεις σας: «Μετά από δεκαπέντε χρόνια, δεν τα έχω παρατήσει ούτε μία μέρα. Δεν τα παράτησα ούτε σήμερα».
Πράγματι, ήταν μια πολύ αληθινή στιγμή για μένα. Μόλις βγήκα από την πισίνα και κάθισα στο αμαξίδιο, συλλογίστηκα όλο το αποτέλεσμα και η πρώτη σκέψη που μου πέρασε από το μυαλό ήταν: «Αντώνη είσαι εδώ, αήττητος και αγωνιστής. Είσαι εδώ για σβήσεις οποιαδήποτε αρνητική χροιά προσδώσουν στον όρο “ανάπηρος”, αν σε χαρακτηρίσουν έτσι εννοώντας ότι είσαι ανίκανος». Πολλές φορές, οι άνθρωποι, όταν ακούν τη λέξη «αναπηρία», φαντάζονται κάποιον που δεν μπορεί να κάνει κάτι. Δεν ισχύει. Απλώς, το κάνει με διαφορετικό τρόπο. Γι’ αυτό, αντιστέκομαι σε κάθε κακή έννοια που αποδίδεται σε οποιαδήποτε λέξη, γιατί θέλω να δείξω ότι υπάρχει μόνο μία έννοια, μόνο μία χροιά, της ζωής, του ανθρώπου, του «προχωρώ ασταμάτητος και τίποτα δεν μπορεί να με καταβάλει».
Η Ελλάδα πόσο φιλική είναι προς τα άτομα με αναπηρία;
Δεν μου αρέσει να κάνω προπαγάνδα ούτε να κατηγορώ. Αυτό που θα πω είναι τι κάναμε εμείς για την Ελλάδα. Ο καθένας ας απαντήσει στον εαυτό του. Στην ερώτηση που μου θέσατε, απαντώ κι εγώ με ερώτηση στους αναγνώστες: «Τι έκανες εσύ για την Ελλάδα και τι περιμένεις εσύ από τους άλλους;».
Κλείνοντας, θέλετε να στείλετε κάποιο μήνυμα;
Δεν μπορώ να μιλήσω στη σκέψη του καθενός. Δεν μπορώ λοιπόν να σκεφτώ κάτι πέρα από το πώς εγώ θέλω να είμαι και να ζω σε αυτό τον κόσμο και ίσως, με τον τρόπο με τον οποίο πράττω καθημερινά για τον εαυτό μου, δώσω μια ιδέα και για τους άλλους.
