Σε περίπτωση που δεν έτυχε να δείτε το βίντεο που έχει γίνει viral τα τελευταία εικοσιτετράωρα στα social media, o Σταύρος Ξαρχάκος είχε μόλις ολοκληρώσει συναυλία του στο Μουσείο Ακρόπολης και περπατούσε στο κέντρο της πόλης, όταν στη συμβολή της Πανεπιστημίου με τη Βουκουρεστίου, άκουσε να παίζει το τραγούδι «Ήτανε μια φορά», με το οποίο μάλιστα είχε «κλείσει» τη συναυλία του λίγο νωρίτερα. Ο σπουδαίος συνθέτης κοντοστάθηκε για λίγο να ακούσει τον μουσικό, που κρατούσε μια κιθάρα και μπροστά του είχε ένα κουτί για τα ψιλά των περαστικών και ένα χαρτόνι που έγραφε τους λογαριασμούς του στο Facebook και το Instagram. Φανερά συγκινημένος από το παίξιμο του μουσικού, ο Ξαρχάκος δε διστάζει να τον αγκαλιάσει ζεστά.
Το βίντεο κατέγραψε ο συνεργάτης του Ξαρχάκου, Ξενοφών Ραράκος: «Το βράδυ της Δευτέρας 11/11/24 ο Σταύρος Ξαρχάκος έδωσε μια ακόμη υπέροχη συναυλία στο Μουσείο της Ακρόπολης με την Ελεωνόρα Ζουγανέλη και την Ηρώ Σαΐα. Μετά τη συναυλία και ένα ποτό στο κέντρο της Αθήνας επιστροφή στο σπίτι. Περιμένοντας το φανάρι στη διάβαση Πανεπιστημίου και Βουκουρεστίου, ακουγόταν από απέναντι το τραγούδι που έκλεισε την παράσταση. Ένας πλανόδιος μουσικός με την κιθάρα του λίγο πριν τα μεσάνυχτα, έπαιζε και τραγουδούσε το " Ήτανε μια φορά"! Δείτε αυτό το απροσδόκητο στιγμιότυπο, όπως ακριβώς συνέβη και τη συνάντηση του συνθέτη με τον μουσικό. Μια ωραία έκπληξη και μεγάλη συγκίνηση για τον Μαέστρο που τη μοιραστήκαμε μαζί του. Μικρές ευτυχίες της ζωής!».
Η συγκεκριμένη στιγμή αγγίζει κάτι βαθύ και θεμελιώδες για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την τέχνη στην Ελλάδα- και ευρύτερα. Ο Σταύρος Ξαρχάκος, ένας από τους πιο καταξιωμένους κι αναγνωρισμένους Έλληνες συνθέτες, αντί να συνεχίσει τον δρόμο του, σταμάτησε, άκουσε και στο τέλος έδειξε τον θαυμασμό και τον σεβασμό του μπροστά σε έναν νέο που ερμήνευε ένα από τα κομμάτια του. Η σκηνή είναι ιδιαίτερα συγκινητική γιατί μας δείχνει την απλότητα και τη δύναμη της τέχνης να ενώνει τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από την αναγνωρισιμότητα ή την καταξίωσή τους.
Η τέχνη ζει και αναπνέει στους δρόμους, στις μικρές σκηνές, στις φωνές των πλανόδιων μουσικών, στις κιθάρες και στα αρμόνια που γεμίζουν τις πόλεις μας με μελωδίες.
Αυτό που έκανε ο Ξαρχάκος έχει μια συμβολική διάσταση που πάει πέρα από τον συγκεκριμένο μουσικό. Είναι μια σιωπηλή, αλλά ισχυρή δήλωση για το τι πραγματικά έχει αξία. Στην Ελλάδα, παρατηρούμε συχνά μια τάση να εκτιμάται η τέχνη μόνο όταν φέρει τη “σφραγίδα” ενός διάσημου ονόματος ή όταν παρουσιάζεται σε επίσημες, αποδεκτές πλατφόρμες. Οι πλανόδιοι μουσικοί, οι μικροί καλλιτέχνες που παίζουν στο δρόμο ή σε μικρά μαγαζιά, αντιμετωπίζονται συχνά ως “ερασιτέχνες” ή “υποδεέστεροι” γιατί δεν έχουν την επιβεβαίωση της δημοσιότητας. Η υποκρισία αυτή όμως αγνοεί τη θεμελιώδη δύναμη της τέχνης: να αγγίζει, να συγκινεί και να συνδέει.
Το συγκεκριμένο βίντεο μού θύμισε ένα πρόσφατο, παρόμοιο σκηνικό με τον ντράμερ των Red Hot Chili Peppers, Chad Smith, να συναντά κάπου στη Σάντα Μπάρμπαρα έναν πλανόδιο μουσικό που έπαιζε ένα κομμάτι του στον δρόμο και να σταματά για να τον ακούσει και να του δείξει τον ενθουσιασμό του.
Στο βίντεο, ένας πλανόδιος ντράμερ παίζει το Otherside από το άλμπουμ των Red Hot Chili Peppers "Californication". Καθώς απλώνεται το πλάνο, βλέπουμε έναν άντρα να έχει κάτσει απέναντι από τον μουσικό και να απολαμβάνει τη μουσική. Ο ντράμερ δεν έχει καταλάβει ότι παίζει μπροστά στον ντράμερ του συγκροτήματος.
Ο Smith, όπως και ο Ξαρχάκος, έδειξε ότι κατανοεί την τέχνη σε μια καθαρή, ουσιαστική μορφή, χωρίς ταμπέλες και τίτλους, χωρίς το βάρος της φήμης και της δημοσιότητας. Στην πραγματικότητα, αυτή η στάση είναι που δείχνει τον αληθινό καλλιτέχνη, εκείνον που αγαπά την τέχνη για αυτό που είναι, και όχι για τη φήμη ή το χρήμα που μπορεί να του φέρει.
Η πραγματική αναγνώριση δεν έρχεται από τον κόσμο της φήμης ή από το χειροκρότημα του πλήθους, αλλά από την αυθεντικότητα και την αληθινή συγκίνηση. Ο Ξαρχάκος δεν σταμάτησε για να επιδείξει τον εαυτό του, ούτε για να κάνει κάποιο δήθεν μεγαλοπρεπές “σόου”. Σταμάτησε γιατί αναγνώρισε την τέχνη του στους δρόμους, εκτελεσμένη με αγάπη και σεβασμό. Αυτή η πράξη αναδεικνύει μια βαθιά ταπεινοφροσύνη και κατανόηση του τι σημαίνει να είσαι καλλιτέχνης — να τιμάς τη δύναμη της δημιουργίας πέρα από τη δική σου ύπαρξη, πέρα από το δικό σου “εγώ”.
Ο Ξαρχάκος μάς υπενθυμίζει πως κάθε ερμηνεία έχει τη δική της αξία, πως η πραγματική τέχνη δεν βρίσκεται μόνο στα μεγάλα θέατρα και τις φανταχτερές σκηνές, αλλά και στους δρόμους, στα παγκάκια και στις γωνιές των πόλεων.
Συχνά, οι πλανόδιοι μουσικοί αναγκάζονται να επιλέξουν το δρόμο γιατί δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να ανελιχθούν στο κύκλωμα της βιομηχανίας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η τέχνη τους έχει μικρότερη αξία. Ο Ξαρχάκος μάς υπενθυμίζει πως κάθε ερμηνεία έχει τη δική της αξία, πως η πραγματική τέχνη δεν βρίσκεται μόνο στα μεγάλα θέατρα και τις φανταχτερές σκηνές, αλλά και στους δρόμους, στα παγκάκια και στις γωνιές των πόλεων. Είναι μια τέχνη ελεύθερη, άμεσα προσβάσιμη σε όλους, μια τέχνη χωρίς φραγμούς και σύνορα— μια τέχνη που αγκαλιάζει το κοινό της με τρόπο άμεσο και αδιαμεσολάβητο.
Η τέχνη είναι το συναίσθημα που προκαλεί, η στιγμή που δημιουργεί, η εμπειρία που μοιράζεται. Κάθε καλλιτέχνης, από τον πιο διάσημο μέχρι τον πιο άγνωστο, συμβάλλει με τον δικό του τρόπο σε αυτήν τη μεγάλη παράδοση της ανθρώπινης δημιουργίας. Αξίζει να ψάχνει κανείς την ομορφιά στην καθημερινότητά του και την αναγνωρίσει σε κάθε μορφή της τέχνης, ανεξάρτητα από το ποιος την εκφράζει ή από το αν είναι στα πρωτοσέλιδα των περιοδικών. Η τέχνη ζει και αναπνέει στους δρόμους, στις μικρές σκηνές, στις φωνές των πλανόδιων μουσικών, στις κιθάρες και στα αρμόνια που γεμίζουν τις πόλεις μας με μελωδίες. Και αυτή η τέχνη αξίζει τον σεβασμό μας — όχι μόνο όταν αναγνωρίζεται από κάποιο διάσημο όνομα, αλλά σε κάθε της μορφή, γιατί η τέχνη δεν είναι προνόμιο των λίγων, είναι δικαίωμα και κτήμα όλων.
