12 φωτογράφοι μιλούν στο Grace για τη δική τους Ουγκάντα λίγο πριν από μια συναρπαστική έκθεση

Χρώματα, ήχοι, φύση, αγνότητα, γέλια παιδιών, ξεγνοιασιά, χορός, ομαδικότητα, αλληλεγγύη. Η Ουγκάντα θα μπορούσε να είναι αυτές οι δέκα λέξεις διατυπωμένες από εικόνες που ταυτόχρονα προβάλλουν την κοινωνική αδικία… Μια αίσθηση τόσο ισχυρή που ξεπηδά ευρύτερα από κάθε στρέμμα της δεύτερης μεγαλύτερης ηπείρου του πλανήτη σε έκταση.

Η Ουγκάντα όμως θα μπορούσε να είναι και η μορφή ενός μικρού κοριτσιού μέσα στην αγκαλιά της μητέρας του που έμεινε να κοιτάει για ώρα από το παράθυρο μια δέσμη φωτός, όπως ακριβώς αποτυπώθηκε στον φακό ενός εκ των 12 συνταξιδιωτών, οι οποίοι βρέθηκαν εκεί με τις φωτογραφικές τους μηχανές, και σήμερα μοιράζονται τις εμπειρίες τους στο Grace. Το φως αυτό ίσως συμβολίζει την ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο.

Φωτογραφία: Μάκης Τ.

Οι λήψεις της φωτογραφικής ομάδας του METApolis, που φέτος συμπληρώνει 15 χρόνια, εκτίθενται από αυτή την Παρασκευή 15 Νοεμβρίου 2024, στις 20:00, στα εγκαίνια της ομαδικής έκθεσης Mon Afrique: Uganda | Bonds of Humanity στον φιλόξενο χώρο της Blank Wall Gallery.

Δώδεκα άτομα ξεκίνησαν πέρσι ένα κοινό ταξίδι προς έναν άγνωστο προορισμό με διαδρομές μεταξύ άλλων, προς το σχολείο του Μόντε και το σχολείο του Αγίου Δημητρίου. Κοινός τους παρονομαστής, όπως αναφέρει και η έκθεση, ένας δάσκαλος που επιστρέφει σε μέρη γεμάτα αναμνήσεις και σε ανθρώπους γεμάτους ζωή.

Φωτογραφία: Χριστίνα Κ.

Λίγο πριν την πιο ανθρώπινη έκθεση φωτογραφίας, ρωτήσαμε λοιπόν και τους 12 συνταξιδιώτες όσα θα ήθελε να μάθει κάθε μελλοντικός εξερευνητής της Ανατολικής Αφρικής. Πρώτα όμως μάθαμε, από τον Γιάννη Γιαννακόπουλο, δάσκαλο φωτογραφίας στο METApolis και «ψυχή» του ταξιδιού, τι δεν είναι καθόλου δεδομένο σε αυτή τη χώρα τόσο για τα παιδιά όσο και για τις οικογένειές τους.

Όπως θα πει: «Στην Ουγκάντα, η εκπαίδευση στο δημοτικό είναι τυπικά δωρεάν, αλλά στην πράξη δεν είναι προσιτή για όλα τα παιδιά. Αν και η κυβέρνηση έχει εισαγάγει την Universal Primary Education (UPE), ένα πρόγραμμα που στοχεύει στη δωρεάν πρωτοβάθμια εκπαίδευση για όλους, τα έξοδα για σχολικές στολές, σχολικά υλικά, μετακινήσεις, τα δίδακτρα εξακολουθούν να επιβαρύνουν τις οικογένειες. Συγκεκριμένα, οι οικογένειες χαμηλού εισοδήματος αντιμετωπίζουν δυσκολίες, και πολλοί γονείς δεν μπορούν να καλύψουν ακόμα και αυτά τα βασικά έξοδα, με αποτέλεσμα αρκετά παιδιά να μένουν εκτός σχολείου».

Φωτογραφία: Νικολέττα Σ.

Ένα ακόμη ζήτημα είναι εκείνο της ποιότητας της εκπαίδευσης που παραμένει έντονο, καθώς «πολλά σχολεία στην Ουγκάντα έχουν ελλείψεις σε βασικές υποδομές και προσωπικό, πράγμα που αποθαρρύνει την εγγραφή και τη συνεπή φοίτηση των μαθητών». Ο άλλος παράγοντας που αναφέρει, είναι ακόμη πιο αποκαρδιωτικός και δεν είναι άλλος από την παιδική εργασία. «Πολλά παιδιά, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, χρειάζεται να βοηθούν στις δουλειές της οικογένειας ή να εργάζονται για να ενισχύσουν το εισόδημα του νοικοκυριού, γεγονός που καθιστά τη φοίτηση στο σχολείο ακόμη πιο δύσκολη. Σημαντικός παράγοντας η κλιματική αλλαγή και οι καταστροφές στη γεωργική παραγωγή. Η κλιματική αλλαγή επηρεάζει δραματικά την εκπαίδευση των παιδιών στην Ουγκάντα, καθώς επηρεάζει την οικονομία και την καθημερινή ζωή, ειδικά στις αγροτικές κοινότητες όπου η πλειονότητα του πληθυσμού βασίζεται στη γεωργία για τα προς το ζην».

Φωτογραφία: Νίκος Μ.

»Τίποτα δεν είναι δεδομένο για τα παιδιά στη μακρινή Ουγκάντα. Πολλά βασικά πράγματα που θεωρούνται δεδομένα σε άλλες χώρες δεν είναι αυτονόητα για τα παιδιά σε πολλές περιοχές της Αφρικής, συμπεριλαμβανομένης της Ουγκάντα. Τα παιδιά εκεί συχνά στερούνται πρόσβασης στο πόσιμο νερό, στη βασική υγειονομική φροντίδα, στην εκπαίδευση. Τα παιδιά αντιμετωπίζουν συχνά προβλήματα υποσιτισμού λόγω επισιτιστικής ανασφάλειας, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές της Αφρικής. Αυτό που πραγματικά με διδάσκει κάθε φορά η Αφρική μου είναι η ικανότητα τα παιδιά να βρίσκουν χαρά στα πιο απλά πράγματα. Αυτό με έκανε πριν μερικά χρόνια να δώσω μια υπόσχεση ότι δεν ξεχάσω τους μικρούς μου φίλους εκεί μακριά».  

Η (πρώτη) γνωριμία

Για τον Θάνο Σ., αυτό ήταν το πρώτο ταξίδι στην Αφρική και ίσως το πιο καθοριστικό της ζωής του. Αυτό που του λείπει περισσότερο από τη ζωή εκεί, είναι «η απλότητα και η χαρά των ανθρώπων στο, κυριολεκτικά, τίποτα».

Φωτογραφία: Θάνος Σ.

Για τη Μάντυ Δ., το ταξίδι αυτό ήταν προγραμματισμένο και οργανωμένο να πραγματοποιηθεί το Πάσχα του 2020. «Όλα ήταν έτοιμα, εμβόλια, ψυχολογία ταξιδιού και μερικώς και οι βαλίτσες μας, όταν η πανδημία μας χάλασε τα σχέδια. 3 χρόνια αργότερα, με μια εντελώς διαφορετική σύνθεση ταξιδιωτικής ομάδας, το όνειρο αυτό έγινε πραγματικότητα, μια πραγματικότητα που θα με συντροφεύει για την υπόλοιπη ζωή μου».

Φωτογραφία: Μάντυ Δ.

Αυτό που της λείπει περισσότερο είναι «η στάση ζωής και η αντιμετώπιση της καθημερινότητας. Μιας καθημερινότητας, που μόνο δεδομένη δεν είναι, ακόμα και ως προς το αν θα υπάρχει κάτι φαγώσιμο στο καθημερινό τραπέζι πέρα από βρασμένο νερό, αλλά περιβάλλεται από ένα χαμόγελο απ’ όπου αντλείς δύναμη και κάνεις ένα ακόμα μικρό βήμα μπροστά».

Ο Μάκης Τ. έχει ξαναπάει στην Αφρική αλλά σε πιο τουριστικό προορισμό. «Αυτό που δεν θα άλλαζα με τίποτα από τη ζωή στην Ουγκάντα είναι όταν έβλεπα το χαμόγελο που είχαν αυτοί οι  άνθρωποι παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Μπορεί να μην έχουν να φάνε, να μένουν σε παράγκες, να χάνουν τα παιδιά τους, αλλά είναι οι πιο χαμογελαστοί άνθρωποι που έχω συναντήσει στα ταξίδια μου».

Για τον Κωνσταντίνο Π., αυτό ήταν το πρώτο του ταξίδι στην υποσαχάρια Αφρική. «Αυτό που μου λείπει περισσότερο είναι η φύση, τα έντονα χρώματα, ο χορός των ανθρώπων, μα πάνω από όλα το χαμόγελο τους παρά τη δύσκολη ζωή που έχουν».

Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Π.

Το πρώτο ταξίδι στην Αφρική ήταν και για τη Νικολέττα Σ. Αν υπάρχει κάτι που θα ήθελε να βλέπει ξανά και ξανά αυτό είναι «τα μαγευτικά τοπία με τα έντονα χρώματα και η αυθεντικότητα του τόπου. Οι δυσκολίες πολλές, με έλλειψη πρόσβασης σε βασικά αγαθά που εμείς θεωρούμε δεδομένα, αλλά οι άνθρωποι χαμογελαστοί, φιλόξενοι και γεμάτοι καλοσύνη. Ένας τόπος που σε περιμένει για να σε εντυπωσιάσει».

Φωτογραφία: Νικολέττα Σ.

Πρώτο ταξίδι ήταν και για την Ευστρατία Κ. και αυτό που την εντυπωσίασε περισσότερο ήταν ότι αυτή η χώρα «η ίδια η συνάντηση με τη ζωή».

Φωτογραφία: Ευστρατία Κ.

Η Μαρία Κ. παλαιότερα είχε επισκεφθεί την Αίγυπτο που δεν θα την κατέτασσε ως αμιγώς αφρικανική χώρα. Η ίδια ξεχώρισε στην Ουγκάντα, το χαμόγελο των παιδιών. Αυτά που της έκαναν αμέσως εντύπωση, είναι «η φαινομενικά παράταιρη ξεγνοιασιά των ανθρώπων που δεν έχουν τίποτα για να χάσουν. Που ζουν αναγκαστικά στο τώρα. Τα χρώματα, οι ήχοι, η φύση. Η καλοσύνη μέσα στην κακουχία».

Αν και για τη Χριστίνα Κ. ήταν το πρώτο ταξίδι, θέλει να πιστεύει ότι δεν θα είναι και το τελευταίο. «Περνώντας ο καιρός και αναπολώντας εκείνο το υπέροχο ταξίδι συνειδητοποιείς τι σου λείπει από τη ζωή εκεί. Να χρειάζεσαι τα ελάχιστα. Να νιώθεις πως τα μόνα πράγματα που έχεις ουσιαστικά ανάγκη είναι η επαφή με την φύση, με τους ανθρώπους και με τον κρυμμένο πραγματικό εαυτό σου. Να ξυπνάς το πρωί και να βλέπεις ανθρώπους του μόχθου και παιδιά στερημένα να σου χαμογελούν. Όσα ο δυτικός πολιτισμός μας έκανε να νομίζουμε απαραίτητα, να μην περνάνε καν από το μυαλό σου. Μια ζωή απλή, μια ζωή ανθρώπινη, μια πραγματική ζωή».

Φωτογραφία: Χριστίνα Κ.

Ο Νίκος Μ. είχε ξαναταξιδέψει στην Αφρική, αλλά μέχρι τότε είχε γνωρίσει μόνο το βόρειο κομμάτι της ηπείρου. Όμως, ένα ταξίδι στην καρδιά της Αφρικής ήταν πάντα ένα όνειρο! Και το όνειρο αυτό άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά όταν τυχαία συναντήθηκε με τους Friends Of Monde. «Ένα απόγευμα, βρέθηκα σε ένα χριστουγεννιάτικο στο Bazaar που διοργανώνουν, και εκεί ανακάλυψα όσα κάνουν για το Μόντε, ένα μικρό χωριό στην Ουγκάντα. Λίγους μήνες αργότερα, γνώρισα τον φωτογράφο Γιάννη Γιαννακόπουλο, που είχε ταξιδέψει πολλές φορές στην Ουγκάντα. Μέσα από τις ιστορίες και τις εικόνες του, ένιωσα ακόμα πιο κοντά στο όνειρό μου, το οποίο, τελικά, έγινε πραγματικότητα».

Τι του λείπει περισσότερο από τη ζωή εκεί; «Η αίσθηση απλότητας και σύνδεσης με τη φύση. Η καθημερινότητα ήταν πιο ήρεμη, χωρίς την ένταση και το άγχος που συναντάμε συχνά στις πόλεις. Εκεί, οι ρυθμοί ήταν πιο ανθρώπινοι, και οι στιγμές είχαν μια ιδιαίτερη αυθεντικότητα. Μου λείπουν οι άνθρωποι με την απλότητα και τη ζεστασιά τους, το πώς μοιράζονταν χωρίς δεύτερη σκέψη τις μικρές χαρές της ζωής. Επίσης, το φυσικό περιβάλλον, με τα μοναδικά τοπία, την απεραντοσύνη και την ηρεμία του, προσέφερε μια αίσθηση ελευθερίας και γαλήνης που δύσκολα βρίσκω αλλού. Όλα αυτά δημιουργούσαν έναν τρόπο ζωής πιο συνδεδεμένο με τον άνθρωπο και τη φύση, κάτι που μου λείπει βαθιά».

Η Αντιγόνη Μ. έκανε το παρθενικό της ταξίδι εκεί και αυτό που νοσταλγεί περισσότερο, είναι «η πρωινή τους ησυχία, η μεσημεριανή τους φασαρία και η βραδινή τους μουσική».

Φωτογραφία: Αντιγόνη Μ.

Η Άρτεμις Θ. βγήκε για πρώτη φορά εκτός Ευρώπης. «Ήταν η πρώτη μου σφραγίδα στο διαβατήριο. Είχα ταξιδέψει παλαιότερα και στην Τουρκία αλλά δεν το μετράω γιατί δεν μεσολάβησαν τόσες ώρες πτήσης όσες χρειάστηκαν για να φτάσουμε στην Ουγκάντα».

Φωτογραφία: Άρτεμις Θ.

Αυτό που της λείπει περισσότερο σήμερα από τη χώρα, είναι «ο τόπος, που πλέον έγινε “δικός” μας. Αυτή η αδιανόητη ομορφιά που συναντούσαμε μέσα σε μια φαινομενική ασχήμια είτε στη φύση είτε στους ανθρώπους γύρω μας. Πατούσαμε το κλικ στη μηχανή και ξέραμε εκ των προτέρων ότι κάθε λήψη θα είναι μια όμορφη εικόνα. Ακόμα και οι "δύσκολες" φωτογραφίες μας κρύβουν μέσα μια ομορφιά γιατί στο φόντο υπάρχει ένα κομμάτι της Ουγκάντα. Τις περισσότερες φορές ένιωθα ότι ζούσαμε μέσα σε ένα ντοκιμαντέρ. Θυμάμαι, για παράδειγμα, να κολυμπάμε στον Νείλο και γύρω μας στις ακτές να υπάρχουν συστάδες δέντρων, άγρια πουλιά και τοπία που δύσκολα μπορώ να περιγράψω».

Και για τη Νίκη Α. ήταν το πρώτο ταξίδι εκεί. Αυτό που της λείπει, είναι «οι ζεστοί άνθρωποι που γνωρίσαμε εκεί και η παρέα που δημιουργήθηκε από το δάσκαλο μας, Γιάννη Γιαννακόπουλο. Δεν γνωριζόμασταν από πριν αλλά δέσαμε τόσο πολύ! Μου λείπουν, λοιπόν, εκείνα τα βράδια στην Ουγκάντα που διαδέχονταν τις τόσο έντονες συναισθηματικά μέρες και οι συζητήσεις, τα γέλια και οι συγκινήσεις που μοιραστήκαμε με την ομάδα».

Φωτογραφία: Νίκη Α.

Η στιγμή που θα μείνει ανεξίτηλη

Θάνος Σ.: «Αυτό που δε θα ξεχάσω ποτέ ήταν τη στιγμή που φτάσαμε στο σχολείο του Αγίου Δημητρίου. Όπου μια θάλασσα από παιδιά - φορούσαν και μπλε στολές- ήρθαν κατά πάνω μας να μας αγκαλιάσουν. Εκεί, να πω την αλήθεια μου, πάγωσα. Δεν μπορούσα να διαχειριστώ τίποτα. Ούτε να κλάψω ούτε να γελάσω».

Μάντυ Δ.: «Περιστατικά και στιγμές δυνατές και πολλές, αλλά το "κάδρο" όπου  το βλέμμα με ψήγματα ευτυχίας είναι ζωγραφισμένο στις φατσούλες και  στις καρδιές των παιδιών την Κυριακή του Πάσχα στο Μόντε, κατά το γεύμα, πάντα θα ταράζει τα σωθικά μου».

Μάκης Τ: «Όπως έκαναν πρόβα τα παιδάκια, για κάποιους χορούς που θα μας παρουσίαζαν, είδα ένα αγοράκι που καθόταν και πήγα να το φωτογραφίσω, ήταν 13 χρονών. Μόλις με είδε κοίταξε κατευθείαν μέσα στην κάμερα και μου έδωσε το πιο τρυφερό του χαμόγελο. Μιλώντας μετά μαζί του τον ρώτησα τι ήθελε να γίνει όταν μεγαλώσει και η απάντησή του με άφησε με το στόμα ανοιχτό. “Κανείς δεν ξέρει τι του επιφυλάσσει το μέλλον” μου είπε».

Κωνσταντίνος Π.: «Μικρά παιδάκια άγγιζαν το δέρμα μας... από περιέργεια!».

Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Π.

Νικολέττα Σ.: «Δεν θα ξεχάσω ποτέ μικρά παιδιά που έβλεπαν για πρώτη φορά Mzungu, όπως αποκαλούν τους λευκούς, να μας πλησιάζουν με περιέργεια και να μας αγγίζουν να μας περιεργαστούν και να δουν αν ξεβάφουμε».

Ευστρατία Κ.: «Το πρόσωπο ενός υπερήλικα άνδρα από το Μόντε, με σηκωμένη τη γροθιά του στο άκουσμα του εθνικού ύμνου της χώρας του».

Μαρία Κ.: «Μία από τις πιο έντονες συναισθηματικά στιγμές του ταξιδιού ήταν η επίσκεψη μας στο σχολείο/ οικοτροφείο του Αγίου Δημητρίου όπου μας υποδέχθηκαν ενθουσιασμένα εκατοντάδες μικρά παιδάκια. Προσωπικά, αν και ήξερα το ενδεχόμενο να συμβεί κάτι τέτοιο, ομολογώ ότι κλονίστηκα ιδιαίτερα από ένα κοριτσάκι το οποίο μου κρατούσε το χέρι σφιχτά σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της επίσκεψης και έχοντας συνεχώς καρφωμένα τα γουρλωτά ματάκια της επάνω μου, μου ψέλλιζε κάθε λίγο με χαμηλή φωνούλα και μαζεύοντας όλο της το θάρρος αν μπορώ να την πάρω μαζί μου. Δεν θα ξεχάσω την εικόνα του κοριτσιού αυτού που όταν πια είχαμε μπει στο βανάκι της αναχώρησης, είχε σταθεί έξω από το παράθυρο και συνέχιζε να με κοιτάει ασταμάτητα με το έντονο βλέμμα της καρφωμένο πάνω μου, γεμάτο ελπίδα και προσμονή ότι ίσως αυτή τη φορά κάτι αλλάξει και της γνέψω να έρθει να την πάρω μαζί μου, σε μια άλλη καλύτερη ζωή».

Φωτογραφία: Μαρία Κ.

Χριστίνα Κ.: «Όλες οι μέρες που περάσαμε εκεί είχαν το κάτι ξεχωριστό. Καμιά μέρα δεν έμοιαζε με την προηγούμενη. Τα περιστατικά πολλά. Άλλα αστεία, άλλα που σου ανέβαζαν κάπως την αδρεναλίνη, άλλα γλυκόπικρα και άλλα γροθιά στο στομάχι. Στιγμές που δεν νομίζω ότι θα σβηστούν ποτέ από το μυαλό, την καρδιά και την ψυχή όλων μας. Ένα από αυτά που θα μου μείνει,  είναι η πρώτη φορά που πήγαμε σε σχολείο στην Ουγκάντα. Αυτό ήταν ο Άγιος Δημήτριος. Η εικόνα των παιδιών να τρέχουν προς τα πάνω μας, να γελάνε και να μας αγκαλιάζουν. Στη συνέχεια που παρακολουθήσαμε το πώς κάνουν μάθημα στις αίθουσες, μοιρασμένες στα δύο, για δύο διαφορετικές τάξεις, στα παλιά ξύλινα θρανία και η σκέψη ότι πολλά παιδιά δεν έχουν καν αυτό το προνόμιο να πάνε ούτε στο δημοτικό λόγω έλλειψης χρημάτων, ήταν κάτι που με στιγμάτισε».

Νίκος Μ.: «Υπάρχουν τόσες στιγμές που κρατάω από αυτό το ταξίδι. Η πρώτη επαφή με την Αφρική, μέσα από τη διαδρομή με το λεωφορείο: η σκόνη που αιωρείται στον αέρα, η ζέστη, και τα παιδιά που μας χαιρετούσαν με πλατιά χαμόγελα και βλέμματα γεμάτα ενθουσιασμό. Οι επισκέψεις στα σχολεία, η αφοσίωση και ο αγώνας για την εκπαίδευση, τα μικρά βήματα προόδου που για εκείνους είναι τεράστια. Όλες αυτές οι εικόνες αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι μου. Όμως, από τις πιο δυνατές και συγκινητικές στιγμές που δεν θα ξεχάσω ποτέ ήταν το Πασχαλινό γεύμα στο Μόντε. Εκατοντάδες παιδιά συγκεντρώθηκαν για να πάρουν το γεύμα τους, και αυτή η εικόνα με έκανε να συνειδητοποιήσω πόσο σημαντικό είναι κάτι που για εμάς φαίνεται αυτονόητο, αλλά για εκείνα αποτελεί μια πολύτιμη στιγμή χαράς και φροντίδας. Εκεί έκλαψα, και παρατήρησα και τους συνταξιδιώτες μου να σκουπίζουν κρυφά τα δάκρυά τους. Μέσα από τέτοιες στιγμές, έμαθα να εκτιμώ τα απλά πράγματα και να βλέπω τη ζωή με περισσότερη ταπεινότητα και ευγνωμοσύνη».

Φωτογραφία: Νίκος Μ.

Αντιγόνη Μ.: «Ποιο να ξεχωρίσεις και ποιο να παραμερίσεις; Η επίσκεψη στο Μόντε; Η επίσκεψη στον Άγιο Δημήτριο; Η παραμονή στο Γουακίσο; Η Τζίντζα; Η Καμπάλα; Οι άνθρωποι, τα παιδιά, η φιλοξενία, η φτώχεια, η λιτότητα, το λίγο, το πολύ τους, η δοτικότητα, η απλότητα...; Εμείς αποχωρίσαμε, μα εκείνοι είναι ακόμη εκεί. Ζουν, παλεύουν, επιβιώνουν. Αν κάτι ξεχαστεί, το νόημα της επίσκεψής μας θα χει πια χαθεί. Σκοπός να ενισχύσουμε, να βοηθήσουμε, να λέμε την αλήθεια: πως ήταν όλα μοναδικά, πως όλα αξίζουν, πως κάποια μπορούν να αλλάξουν, πως οι δικές μας προσεγγίσεις προς εκείνη τη κατεύθυνση του κόσμου, πρέπει και οφείλουν να αλλάξουν. Ουδέν λοιπόν λησμονημένο, το καθετί βαθιά στη σκέψη κρατημένο».

Φωτογραφία: Αντιγόνη Μ.

Άρτεμις Θ.: «Κάθε φορά που η συζήτηση πάει στο ταξίδι, ανακαλώ στη μνήμη μου κάτι άλλο: ράφτινγκ στον Νείλο, σαφάρι με ελέφαντες να περνάνε μπροστά από το βαν μας, γιορτές υποδοχής με χορευτικά υπό τους ήχους του Μακαρένα, Επιτάφιος στη ζούγκλα. Όλα όμως καταλήγουν στον σκοπό του ταξιδιού μας που ήταν το γεύμα αγάπης για τα παιδιά, την Κυριακή του Πάσχα. Ήταν για μένα η πιο τρυφερή και ταυτόχρονα πιο σκληρή στιγμή του ταξιδιού μας. Η συνειδητοποίηση ότι αυτά τα παιδιά απολαμβάνουν ένα τέτοιο χορταστικό γεύμα μόνο αυτή τη μία μέρα του χρόνου με έκανε να νιώσω ένα μείγμα θλίψης και χαράς. Ήταν όλα καθισμένα στα γρασίδια, με τα μεγαλύτερα να ταΐζουν τα μικρότερα προσπαθώντας να διώξουν με τα χεράκια τους τις λαίμαργες μύγες που διεκδικούσαν μερίδιο από το φαγητό  τους και τα μάτια τους να εκπέμπουν ευγνωμοσύνη. Τα δικά μας μάτια, από την άλλη, γέμιζαν δάκρυα. Ξέρω πως αν επιστρέψω στο Μόντε, θα την βιώσω με μεγαλύτερη χαρά αλλά αυτή τη φορά ήταν σαν ένα μεγάλο χαστούκι αφύπνισης για την κοινωνική αδικία που βιώνουν αυτά τα παιδιά».

Νίκη Α.: «Σίγουρα δεν θα ξεχάσω ποτέ εκείνη την Κυριακή του Πάσχα  και το εορταστικό γεύμα στο χωριό του Μόντε. Οι προετοιμασίες για το γεύμα, οι μουσικές και οι χοροί των παιδιών, τα χαρούμενα πρόσωπα έκαναν εκείνο το Πάσχα αξέχαστο! Ενώ ήμουν μακριά από την οικογένειά μου, ένιωσα ότι βρήκα εκεί μια άλλη οικογένεια, τόσο λόγω της σύνδεσης με την φωτογραφική ομάδα του Metapolis με την οποία συνταξίδεψα και μοιραστήκαμε όλες αυτές τις μοναδικές στιγμές παρέα όσο και από την απίστευτη φιλοξενία του πατέρα Αντώνιου, της οικογένειας του και όλης της κοινότητας του Μόντε».

Φωτογραφία: Νίκη Α.

Η πιο αγαπημένη λήψη και η ιστορία πίσω από αυτή

Θάνος Σ.: Ήταν η φωτογραφία με την Άρτεμις και μια μικρή Ουγκαντέζα -η φωτογραφία είναι και στην έκθεση. Ήταν Μεγάλο Σάββατο και είχαν έρθει στη λειτουργιά της Ανάστασης. Χαιρόταν αυτό που συνέβαινε όπως και άλλη μία συνομήλική της που όμως η ζωή της θα είχε άλλη «τύχη». Η Ιωάννα είχε υιοθετηθεί, λίγους μήνες νωρίτερα, από ένα ζευγάρι Ελλήνων που περίμενε καρτερικά να τελειώσει η όλη διαδικασία και να πάρει την μικρή και να γυρίσει στην Ελλάδα.

Φωτογραφία: Θάνος Σ.

Μάντυ Δ.: «Η φωτογραφία, που ΔΕΝ θα δείτε, και με έχει συγκινήσει περισσότερο, είναι όταν όλη η ομάδα μας μοιράζει καραμέλες σε μια παρέα από  παιδάκια στο Γουακίσο. Εκεί βρίσκεται  ένα μικροσκοπικό κοριτσάκι, με ένα μαύρο φορεματάκι, κρύβεται φοβισμένο πίσω από τον τοίχο, προβάλλοντας μόνο το κεφαλάκι του, και δεν πλησιάζει να απλώσει το χέρι του. Κατέβασα τη μηχανή, πήρα μια καραμέλα και το πλησίασα να του την προσφέρω. Τα ματάκια αυτά κουβαλούσαν τόσο πόνο, που όλες οι καραμέλες του κόσμου δεν θα μπορούσαν να τον γλυκάνουν και να τον απαλύνουν. Κι εκεί ένιωσα εντελώς ανήμπορη και ανεπαρκής απέναντί του».

Φωτογραφία: Μάντυ Δ.

Μάκης Τ.: «Όπως ήμασταν στο χωρίο Μόντε την Κυριακή του Πάσχα για να τους προσφέρουμε το πασχαλινό γεύμα, έκαναν την γιορτή τους με χορούς και τραγούδια. Ο χώρος ήταν γεμάτος με κόσμο και όπως ήμουν όρθιος και φωτογράφιζα γυρίζω πίσω μου να δω αν έχει κάτι ενδιαφέρον για να αποθανατίσω και ξαφνικά βλέπω ένα πολύ μικρό κοριτσάκι να είναι στην αγκαλιά της μητέρας της και να κοιτάει έξω από το παράθυρο, ενώ την έλουζε το φως που έμπαινε μέσα από αυτό, στον χώρο. Όλοι κοίταζαν την γιορτή, αλλά για αυτό το κοριτσάκι σαν να μην υπήρχε τίποτα άλλο πέρα από αυτήν την δέσμη φωτός. Έμεινα και την φωτογράφιζα για αρκετή ώρα, δεν πήρε το βλέμμα της από εκεί, ποιος να ξέρει τι σκεφτόταν; Ίσως την Ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο…».

Κωνσταντίνος Π.: «Φωτογράφισα ένα μικρό αγοράκι και του έδειξα την φωτογραφία του στην οθόνη της φωτογραφικής μηχανής και πολύ χάρηκε! Όμως όταν του έδωσα τη φωτογραφική μηχανή για να τραβήξει και αυτός φωτογραφίες η χαρά του ήταν απερίγραπτη!».

Νικολέττα Σ.: «Οι καθημερινές ιστορίες από τις βόλτες μας στις γειτονιές των χωριών Γουακίσο που διαμέναμε και Μόντε, όπου ερχόσουν σε άμεση επαφή με τους ντόπιους, μοιραζόσουν μαζί τους την "ρουτίνα" τους και γινόσουν κομμάτι της. Είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις μόνο μία».

Ευστρατία Κ.: «Όταν βρεθήκαμε στο Murchison Falls National Park φωτογραφίζοντας, είχα αγωνία να προλάβω να κλείσω για λίγα δευτερόλεπτα τα μάτια μου, να εντυπώσω εκείνη τη στιγμή στη μνήμη μου».

Φωτογραφία: Ευστρατία Κ.

Μαρία Κ.: «Μία από τις αγαπημένες μου λήψεις προέκυψε όταν ένα πρωινό βγήκαμε να φωτογραφήσουμε στα σοκάκια του χωριού Γουακίσο στο οποίο διαμέναμε, περπατώντας ανάμεσα από διάσπαρτα χαμόσπιτα βουτηγμένα στο κοκκινόχωμα παρατηρώντας την καθημερινή ζωή των ανθρώπων του χωριού. Μανάδες να βράζουν νερό στα παιδάκια τους, άντρες και γυναίκες να πλένουν τα ρούχα τους κατάχαμα σε τσίγκινες λεκάνες και παιδάκια να παίζουν με μπάλες φτιαγμένες από μπανανόφυλλα. Ανάμεσα σε αυτά, κοντοστάθηκα σε ένα σοκάκι όπου στο βάθος πίσω από απλωμένα ρούχα διακρινόταν έναν άντρας έξω από την παράγκα του να ζωγραφίζει αφοσιωμένος το πορτραίτο μιας γυναίκας πάνω σε ένα καμβά. Ένιωσα σαν να βρήκα μια μικρή όαση μέσα στην έρημο. Ένα αίσθημα ανακούφισης και αισιοδοξίας στην επιβεβαίωση ότι η τέχνη συνεχίζει να επιβιώνει ακόμα και μέσα σε τόση αντιξοότητα».

Φωτογραφία: Μαρία Κ.

Χριστίνα Κ.: «Πρώτη επίσκεψη στο σχολείο του Μόντε. Εικόνα από τα μαγειρεία. Ένας απλός χυλός, μα τόσο πολύτιμος για τα παιδιά. Το μοναδικό φαγητό για μεσημέρι και βράδυ».

Φωτογραφία: Χριστίνα Κ.

Νίκος Μ.: «Αυτή η φωτογραφία είναι πραγματικά ιδιαίτερη για μένα. Μόλις είχαμε φτάσει στο Γουακίσο, στο σπίτι που θα μέναμε, και σχεδόν αμέσως τα παιδιά του χωριού άρχισαν να συγκεντρώνονται για να μας υποδεχτούν και να δουν από κοντά τους «Mzungu»– τους λευκούς επισκέπτες! Η ενθουσιώδης υποδοχή ήταν γεμάτη από παιδικές φωνές, αγκαλιές, γέλια, κεράσματα με γλυκά και καραμέλες, και αμέτρητες φωτογραφίες. Υπήρχαν όμως και κάποια παιδιά που στέκονταν λίγο πιο μακριά, πιο επιφυλακτικά και διστακτικά, κρατώντας μια απόσταση από τους ξένους. Καθώς προχωρούσαμε προς το σπίτι, τα περισσότερα παιδιά έτρεχαν γύρω μας, παίζοντας και απολαμβάνοντας τις καραμέλες τους. Ξαφνικά, είδα ένα κορίτσι να στέκεται διστακτικά στην εξώπορτα. Με το βλέμμα της γεμάτο περιέργεια και μια μικρή αμηχανία, παρατηρούν προσεκτικά τους "ξένους" που είχαν μόλις φτάσει. Φορούσε ένα υπέροχο φόρεμα, και καθώς ο ήλιος πέφτει πίσω της, το πρόσωπό της φωτιζόταν με έναν μαγικό τρόπο. Εκείνη τη στιγμή, η περιέργεια και η επιφύλαξή της αντήχησαν μέσα μου – ήταν σαν να έβλεπα το δικό μου συναίσθημα, το ίδιο δέος και την ίδια ανυπομονησία που ένιωσα κι εγώ, γνωρίζοντας για πρώτη φορά την Αφρική.
Ήθελα να κρατήσω για πάντα αυτή τη στιγμή, τη γνωριμία δύο κόσμων. Σήκωσα τη φωτογραφική μου μηχανή και αποτύπωσα αυτή τη μοναδική σκηνή, μια εικόνα που συνδέει τις πρώτες μας ματιές, τον δικό μου και τον δικό της κόσμο».

Αντιγόνη Μ.: «Στο προαύλιο του σχολείου στο χωρίο Γουακίσο. Στεκούμενη και παρατηρώντας, βλέπω ξάφνου ένα μικρο αγόρι να με πλησιάζει. Το βλέμμα του ομοίως παρατηρητικό, εστιάζει στην κάμερα που κρατούσα στα χέρια μου ορθή. Μη γνωρίζοντας τι τούτο το μηχάνημα είναι, ενστικτωδώς, με βλέμμα πονηρό και χαμόγελο κοφτό, ελκόμενος ως δια μαγείας... σηκώνει το βλέμμα του ψηλά ....και ασυναίσθητα πάτο το κλικ. Δε τρομάζει, μα το χαμόγελό του πλαταίνει. Τον καλώ κοντά μου και προβάλλω στην κάμερα τη φωτογραφία που μόλις μου είχε, εν αγνοία του, χαρίσει. Τα μάτια του λάμπουν, ανοίγουν και δε μπορώ παρά να του χαρίσω μια μεγάλη αγκαλιά, για τη μοναδική στιγμή που σε μένα πρόσφερε. Η φωτογραφία αυτή, αποτελεί έως και τώρα, εξ ολοκλήρου αντιπροσωπευτική του ταξιδιού μου στην Ουγκάντα. Το άγνωστο....για μένα εκείνη, μα και για κείνους εγώ».

Φωτογραφία: Αντιγόνη Μ.

Άρτεμις Θ.: «Γύρισα από την Αφρική με τουλάχιστον 3.000 φωτογραφίες στην κάρτα μνήμης. Οι μισές από αυτές έχουν πίσω γλυκόπικρες ιστορίες. Στις φωτογραφίες της έκθεσης υπάρχει μία από τις πολύ αγαπημένες μου, με τη μικρή μου «σταχτοπούτα». Πρόκειται για μία από τις μαθήτριες στα σχολεία του Μόντε η οποία ήταν σβούρα χαράς. Κάποια στιγμή, όπως όλα τα υπόλοιπα παιδιά, έβγαλε τα παπούτσια της για να καθίσει στο χαλάκι που είχε στηθεί στην εκκλησία πριν αρχίσει η λειτουργία της Μεγάλης Παρασκευής. Φορούσε ένα πουά φόρεμα με φιόγκο στη μέση και τα μαλλιά της ήταν πλεγμένα με τα χαρακτηριστικά αφρικάνικα κοτσιδάκια. Έβγαλε το άσπρο γοβάκι της με τέτοια χάρη, που αυτομάτως σκέφτηκα τη Σταχτοπούτα. Κάθε φορά που βλέπω τη φωτογραφία με κάνει να χαμογελάω και να σκέφτομαι ότι είναι σημαντικό να πιστεύουμε στα παραμύθια γιατί μας κάνουν να ονειρευόμαστε».

Φωτογραφία: Άρτεμις Θ.

Νίκη Α.: «Θα μιλήσω για τη φωτογραφία στην τάξη που, ενώ όλα τα παιδιά παρακολουθούν το μάθημα, ένα παιδάκι γυρίζει και με κοιτάει. Όταν φτάσαμε στο σχολείο του Αγίου Δημητρίου στην περιοχή Bwetyaba βρεθήκαμε μπροστά σε εκατοντάδες παιδάκια τα οποία ορμήσαν πάνω μας με χαρά και ενθουσιασμό. Μετά από πολλή ώρα οι δάσκαλοι τους κατάφεραν να τα επαναφέρουν στην τάξη κυριολεκτικά και μεταφορικά αλλά και πάλι όπως είναι λογικό το μυαλό τους ήταν σε αυτούς τους περίεργους τύπους με τις μηχανές στα χέρια. Αυτή την περιέργεια αποτυπώνει αυτή η φωτογραφία γι’ αυτό είναι και μια από τις αγαπημένες μου».

Φωτογραφία: Νίκη Α.

Το ταξίδι στην Ουγκάντα με λίγες λέξεις

Θάνος Σ.: «Μου άλλαξε αρκετά τον τρόπο που σκέφτομαι και την κοσμοθεωρία μου. Με έβγαλε έξω απ' τον μικρόκοσμο μου και είδα ανθρώπους να μην έχουν τίποτα και να είναι χαρούμενοι. Και εμείς στεναχωριόμαστε για πράγματα άνευ αξίας. Το πιο μικρό, το οποίο συνεχίζω να το κάνω ακόμη ενάμιση χρόνο μετά, είναι να μη σπαταλάω το νερό χωρίς λόγο. Κάποια πράγματα τα παίρνει το ποτάμι της καθημερινότητας. Κάποια άλλα θα μείνουν για πολύ καιρό εκεί, έως και για πάντα».

Μάντυ Δ.: «Δεν είναι απλά ένα ταξίδι και ακόμα δεν μπορώ να το δω από απόσταση. Είναι μια εμπειρία ζωής, την οποία, μετά από 1,5 χρόνο, ακόμα την επεξεργάζομαι τόσο ψυχικά όσο και συναισθηματικά. Άλλαξε η εμπειρία αυτή τον τρόπο που αντιλαμβάνομαι, εκτιμώ και αξιολογώ όλες τις στιγμές της ζωής και της καθημερινότητάς μου και με έκανε να αναθεωρήσω τις προτεραιότητές μου, ακόμα και τη στάση μου απέναντι σε μένα την ίδια».

Φωτογραφία: Μάντυ Δ.

Μάκης Τ.: «Με λίγες λέξεις είναι δύσκολο να περιγράψω ένα τέτοιο ταξίδι αλλά θα προσπαθήσω να το κάνω. Κάθε μέρα υπήρχε μεγάλη εναλλαγή συναισθημάτων, πολλές φορές έβγαινα από την ζώνη ασφάλειας μου με αυτά που έβλεπα, ήταν ένα ταξίδι διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα που έχω κάνει, έβλεπα πόση δυστυχία μπορεί να υπάρξει και σε πόσο ανθυγιεινές συνθήκες μπορεί να ζουν κάποιοι συνάνθρωποί μας που άρχισα να συνειδητοποιώ ότι τίποτα δεν είναι και δεν πρέπει να θεωρείτε δεδομένο. Αυτό που με έκανε, το ταξίδι αυτό, να αλλάξω στον τρόπο σκέψης μου είναι το να εκτιμήσω ακόμα περισσότερο αυτά που έχω και να προσπαθήσω να βοηθήσω με ότι μέσα διαθέτω για να μπορέσω να συνεισφέρω σε ένα καλύτερο αύριο για τους ανθρώπους στην Ουγκάντα μας».

Κωνσταντίνος Π.: «Ήταν ένα ταξίδι ζωής. Με άλλαξε. Κατάλαβα ότι είναι πολύ σημαντικά όλα αυτά που μας έλεγαν οι καθηγητές στο Πανεπιστήμιο». 

Νικολέττα Σ.: «Ουγκάντα, το Μαργαριτάρι της Αφρικής! Ένα ταξίδι που υποσυνείδητα σου αλλάζει τη ζωή. Γεμίζεις το μυαλό και τα μάτια σου με πολλές εικόνες, που χρειάζεται χρόνος να τις επεξεργαστείς γυρνώντας πίσω. Η γεύση γλυκόπικρη και η τροφή για σκέψη μεγάλη. Κάποια πράγματα δεν θα μπορέσουν ποτέ να εκφραστούν με λέξεις. Η επιστροφή στην καθημερινότητα μας αναπόφευκτη αλλά αυτά που βιώσαμε σε ωθούν να προσπαθείς καθημερινά να βάζεις λιθαράκια σε απλά πράγματα, για ένα καλύτερο αύριο».

Ευστρατία Κ.: «Το περιγράφω ως ένα από τα κομβικότερα σημεία της ζωής μου και είμαι ευγνώμων».

Φωτογραφία: Ευστρατία Κ.

Μαρία Κ.: «Σχολείο για την ψυχή. Εμπειρία ζωής. Γέλια παιδιών, χρώματα, φύση, φτώχεια, αγνότητα, ξεγνοιασιά, χορός, δυσκολία, σκληρότητα, επιβίωση, ομαδικότητά, αδικία, αλληλεγγύη. Η Ουγκάντα αποτελεί πλέον για εμάς, σημείο αναφοράς. Στον τρόπο που βλέπουμε τον κόσμο, που αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες, τις χαρές, τη ζωή. Θα την κουβαλάμε πάντα μέσα μας και νιώθουμε συνάμα τυχεροί μα και ευγνώμονες που μας άνοιξε απλόχερα την αγκαλιά της».

Χριστίνα Κ.: «Ένα ταξίδι ζωής. Ένα ταξίδι όχι απλά σε μια άλλη ήπειρο, αλλά σε μια άλλη ζωή. 

Ένα ταξίδι που μοιράστηκα με  ακόμα 12 μοναδικούς, υπέροχους ανθρώπους. Ένα ταξίδι γεμάτο μαγευτικές εικόνες από τοπία, ανθρώπους, παιδιά, χαμόγελα. Άλλαξε μέσα πολλά. Τον τρόπο που αντιμετωπίζω τα προβλήματα πια. Το πώς ορίζω το τι είναι σημαντικό και τι όχι. Τις προτεραιότητες που βάζω στη ζωή μου. Μα κυρίως την ανάγκη μου να προσφέρω. Με αυτό το λίγο που μπορώ, να κάνω ένα παιδί χαρούμενο. Να του δώσω την ευκαιρία να μορφωθεί, την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή, ένα πιο αισιόδοξο μέλλον. Πολύ λίγα μπροστά σε αυτό το Χαμόγελο που μου προσφέρθηκε».

Νίκος Μ.: «Αν έπρεπε να το περιγράψω με λίγες λέξεις, θα έλεγα ότι ήταν ένα ταξίδι ψυχής και συνειδητοποίησης. Βλέποντάς το από απόσταση, συνειδητοποιώ ότι αυτό το ταξίδι άλλαξε βαθιά τον τρόπο που βλέπω τον κόσμο κυρίως σε ότι αφορά τις κοινωνικές ανισότητες έγινε μέσα ακόμα πιο ξεκάθαρο  ότι ο κόσμος χρειάζεται περισσότερη δικαιοσύνη και όχι ελεημοσύνη. Είναι επιτακτική ανάγκη να αγωνιζόμαστε για ίσες ευκαιρίες και δικαιώματα για όλους, αντί να δίνουμε προσωρινές λύσεις που δεν αλλάζουν τις ρίζες του προβλήματος. Και ναι, σίγουρα θα επιστρέψω! Η καρδιά μου ανήκει σε αυτόν τον τόπο, και ανυπομονώ να ξαναζήσω την αυθεντικότητα και τη δύναμη που αποπνέει».

Φωτογραφία: Νίκος Μ.

Αντιγόνη Μ.: «Εξερεύνηση, ανακάλυψη, επιβεβαίωση, αναθεώρηση. Μια έκπληξη η χώρα, μια γεύση ζωής οι άνθρωποι, ένα μεγάλο ευχαριστώ το ταξίδι όλο».

Άρτεμις Θ.: «Μπορώ να το συνοψίσω μόνο στο γνωστό κλισέ “εμπειρία ζωής” αλλά ξέρω πως δεν είναι ενδεικτικό για να μεταφέρει όλα αυτά που είδαμε, νιώσαμε και ζήσαμε. Βοήθησε ότι πήγαμε όλοι με ανοιχτά μάτια και ανοιχτή καρδιά, σαν να συγχρονιστήκαμε συμπαντικά και έτσι συνδεθήκαμε με τρόπο που δύσκολα μπορεί να μας τύχει ξανά. Έναν χρόνο μετά και ακόμα μιλάμε για αυτό το ταξίδι με καρδιοχτύπι. Προφανώς και μετακινήθηκαν πολλά πράγματα μέσα μας και αυτό συνέβαλε στο να αλλάξουμε την οπτική μας αλλά και τον τρόπο κινούμαστε πλέον. Από το πιο μικρό του να μην πετάμε φαγητό γιατί κυριολεκτικά τα παιδιά στην Αφρική δεν έχουν να φάνε μέχρι το να προσπαθούμε να βοηθάμε, όσο γίνεται, στο να βελτιωθούν οι συνθήκες ζωής ανθρώπων που δεν ήταν τόσο «τυχεροί» όσο εμείς. Γυρίζοντας πίσω ένιωσα για πρώτη φορά ίσως την πραγματική σημασία της λέξης “ευγνωμοσύνη”. Επίσης, θα κουβαλάω πάντα σαν μικρό φάρο αυτό που μας έλεγε ο πατέρας Αντώνης τις μέρες που μας φιλοξένησε στο σπίτι του, πως βοηθώντας ένα παιδί να μορφωθεί, αυτό θα βοηθήσει άλλα δύο και πάει λέγοντας. Μόνο έτσι θα έρθουν μεγάλες αλλαγές».

Φωτογραφία: Άρτεμις Θ.

Νίκη Α.: «Εμπειρία ζωής! Αυτό που μπορώ να πω με βεβαιότητα είναι ότι μετά από τέτοιου είδους ταξίδια «φιλτράρεις» διαφορετικά τη δική σου καθημερινότητα. Αντιλαμβάνεσαι τι είναι πραγματικά σημαντικό στη ζωή σου και πράγματα που παλιά μπορεί να τα μεγέθυνες και να βάραιναν ιδιαίτερα μέσα σου, σου φαίνονται «μικρά». Συνειδητοποιείς, επίσης, ότι η χαρά  μπορεί να βρίσκεται σε πολύ απλές στιγμές που εμείς στον δυτικό κόσμο δεν τις αξιολογούμε καν. Και από την άλλη, τέτοιου είδους ταξίδια είναι σίγουρα αφορμές για να εκτιμήσουμε και όλα αυτά που έχουμε, όχι μόνο τα υλικά αγαθά και τις ανέσεις που απολαμβάνουμε αλλά και δικαιώματα και ελευθερίες που είναι για εμάς δεδομένα».

Info

Είσοδος: Δωρεάν

Χώρος Έκθεσης: Blank Wall Gallery  | Φωκίωνος Νέγρη 55 Κυψέλη, Αθήνα

Διάρκεια έκθεσης: 15 Νοεμβρίου έως 27 Νοεμβρίου 2024

Ώρες Λειτουργίας

Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή: 17:30-21:30

Σάββατο: 12:30-14:30

Κυριακή και Πέμπτη: Κλειστά

Η Έκθεση είναι αφιερωμένη στους μικρούς μας φίλους στην Αφρική και στους σκοπούς των Φίλων του Μόντε (www.friendsofmonde.gr).