Αν υπάρχει ένας ψυχολογικός όρος που έχει ακουστεί περισσότερο από ποτέ τα τελευταία χρόνια, αυτός είναι του «ναρκισσιστή». Με κάθε χωρισμό, μπαίνει και μια ταμπέλα «ναρκισσιστή» σε κάποιον πρώην σύντροφο που μπορεί να φέρθηκε άσχημα, τοξικά ή και εγωιστικά. Σύμφωνα με το Pop Culture χρειάζεται να δούμε ξανά, γιατί αυτός ο όρος έχει τέτοια απήχηση, αλλά και γιατί δεν είναι σωστό να βγάζουμε γνωματεύσεις και να τοποθετούμε τόσο εύκολα ταμπέλες, πόσο μάλλον σε θέματα που αφορούν την ψυχική υγεία.
Μέσα από ένα εκτενές άρθρο λοιπόν, το Pop Culture, προσπαθεί να διαχωρίσει ορισμένες καταστάσεις. Ναι, μπορεί κάποιος σύντροφος να φέρεται εγωιστικά, τοξικά, και πολύ άσχημα, αλλά να μην είναι νάρκισσος, ούτε να πάσχει από ναρκισσιστική διαταραχή. Μπορεί κάποιος να έχει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά και τοξικές συμπεριφορές, χωρίς να έχει NPD (ναρκισσιστική διαταραχή).
Τα τελευταία χρόνια ο συγκεκριμένος όρος ξεχειλώθηκε και έπειτα από κάθε άσχημη συμπεριφορά, υπήρχε και ένας χαρακτηρισμός «νάρκισσου». Είναι σημαντικό να καταλάβουμε όμως, πως μια ανθρώπινη ύπαρξη και προσωπικότητα είναι πολύ πιο πολύπλοκή απ’ όσο φανταζόμαστε και καλό θα ήταν ως μη ειδικοί να μη τέτοια συμπεράσματα.
Αυτό τουλάχιστον υποστηρίζει το εν λόγω άρθρο.
Στην πραγματικότητα αυτό που θέλει να καταλάβουμε, είναι πως κάποια άτομα από επιλογή συμπεριφέρονται άσχημα και τοξικά, χωρίς απαραίτητα να είναι νάρκισσοι. Είναι απλά τοξικοί και κακόβουλοι. Ένας νάρκισσος όμως, δηλαδή μια προσωπικότητα με ναρκισσιστική διαταραχή, είναι πολλά περισσότερα από τοξικές συμπεριφορές και υπεροψία.
Μην ξεχνάς πως ένα άτομο, μπορεί επίσης να έχει ναρκισσιστικά μοτίβα συμπεριφοράς και χαρακτηριστικά και πάλι να μην έχει την συγκεκριμένη διαταραχή. «Οι άνθρωποι πληγώνουν ανθρώπους. Και οι πληγωμένοι άνθρωποι έχουν ανάγκη να μιλήσουν γι’ αυτό σε κάποιον», τονίζεται.
Προσωπικότητα με ναρκισσιστική διαταραχή
Ο πρώην σου που είτε απίστησε, είτε φέρθηκε τοξικά, δεν είναι απαραίτητα νάρκισσος. Μπορεί να έχει αποφευκτικό δεσμό προσκόλλησης ή να έχει άλλα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που τον καθιστούν άπιστο και μη αφοσιωμένο σύντροφο. Πώς ξεχωρίζουμε έναν πραγματικά νάρκισσο; Ένα άτομο που διακατέχεται από ναρκισσιστική διαταραχή;
Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πως μια διαταραχή είναι πολύπλοκη υπόθεση και οι αιτίες που την προκαλούν, ποικίλλουν. Σε γενικές γραμμές μπορούμε να πούμε πως ένα άτομο έχει NPD αν εμφανίζει 5 η παραπάνω από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Η έντονη αίσθηση αυτο-σπουδαιότητας, μεγαλομανείας και αλαζονείας
Το άτομο έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του, την ιδέα μιας ιδανικής εικόνας και αυτός είναι ένας από τους τρόπους για να ξεφεύγει από το έντονο συναίσθημα της ανασφάλειας που το διέπει.
Φαντασιώσεις τελειότητας και ανωτερότητας
Φαντασιώνεται απεριόριστη δύναμη, επιτυχία, εξυπνάδα, ομορφιά, αποδοχή ή αγάπη και πιστεύει πως τα αξίζει περισσότερο από τον καθένα.
Αίσθηση ιδιαιτερότητας και μοναδικότητας
Έχει έντονη την ανάγκη να τονίζει πόσο ξεχωριστό και μοναδικο πλάσμα είναι σε σχέση με όλους τους άλλους. Τις περισσότερες φορές αυτό το οδηγεί στο να θεωρεί πως μπορεί να συνεννοηθεί μόνο με ανθρώπους που είναι και αυτοί «ανώτεροι» από τους άλλους. Αν κάποιος δεν το καταλαβαίνει, είναι γιατί δεν είναι τόσο «έξυπνος» ή «ανώτερος».
Χρειάζεται τον έπαινο και την αποδοχή
Έχει ανάγκη τον θαυμασμό και τον έπαινο και δεν είναι δεκτικός σε κριτική. Επιπλέον, φθονεί όσους δεν τον θεωρούν εξαιρετικό στα όσα λέει και κάνει.
Ισχυρή πεποίθηση πως έχει περισσότερα δικαιώματα
Πιστεύει πως αξίζει ιδιαίτερη μεταχείριση και έχει δικαίωμα σε όλα τα διαθέσια προνόμια. Επίσης, πως όλοι θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις του.
Τάση εκμετάλλευσης των άλλων
Οι τακτικές της χειραγώγησης και της εκμετάλλευσης των άλλων αποτελούν βασικά «εργαλεία» για ένα άτομο με NPD. Εκμεταλλεύεται τους άλλους για να πετύχει τους προσωπικούς του στόχους και αυτό γιατί έχει την ανάγκη να «κερδίσει» όλους τους άλλους, να είναι ο νικητής. Σε πολλές περιπτώσεις χρησιμοποιεί στρατηγικές ψεύδους προκειμένου να προχωρήσει προς τις επιθυμίες του και γίνεται ιδιαίτερα σκληρός όταν δεν ικανοποιούνται οι ανάγκες του ή όταν κάποιος δεν του φέρεται όπως περιμένει.
Έλλειψη ενσυναίσθησης
Το άτομο με ναρκισσιστική διαταραχή δεν είναι ικανό να μπει στη θέση των άλλων ούτε να κατανοήσει τα συναισθήματα και τις ανάγκες τους. Aυτό εμφανίζεται σαν εγωκεντρισμός, περιφρόνηση ή έλλειψη οίκτου προς τις καταστάσεις που βιώνουν οι άλλοι.
Ζήλια, μνησικακία, καχυποψία
Πιστεύει πως οι άλλοι τον ανταγωνίζονται ή τον ζηλεύουν αλλά και ο ίδιος ζηλεύει τις επιτυχίες των άλλων και είναι ανταγωνιστικός.
Υπεροψία και περιφρόνηση
Θεωρεί τους άλλους σαν «ανάξιους», «γελοίους» και «απαράδεκτους», γεγονός που ενισχύει την τάση υπεροψίας και περιφρόνησης που το διέπει.
Εμφανής και συγκαλυμμένος ναρκισσισμός
Τα παραπάνω συμπτώματα ανήκουν στον πιο αναγνωρίσιμο τύπο NPD που πολλές φορές αναφέρεται ως Εμφανής Ναρκισσισμός. Ωστόσο, πέρα από στάσεις και συμπεριφορές όπως υπεροψία, κυριαρχία, επιδειξιομανία, υπερβολική αυτοπεποίθηση, απαιτητικότητα και επιθετικότητα καθώς και μία στάση προσποίησης προς κάτι που δεν είναι στην πραγματικότητα, υπάρχουν και κάποια άλλα συμπτώματα που δεν είναι τόσο εμφανή. Αναφέρονται στον συγκαλυμμένο ναρκισσισμό και ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται:
Άγχος και νευρικότητα, ανασφάλεια, σκληρή αυτοκρική, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αίσθημα κατωτερότητας, αμυντική στάση, μοναξιά και απομόνωση, φόβος, θυμός, ντροπή και υπερβολική ευαισθησία σε ό, τι έχει να κάνει με την κριτική προς αυτό.
Να θυμάσαι ωστόσο πως οποιαδήποτε σχέση, είτε φιλική, είτε ερωτική ακόμη και συνεργατική σε κάνει να νιώθεις ανασφάλεια, οφείλεις να αναλογιστείς γιατί. Οι νάρκισσοι δεν θα κατανοήσουν ποτέ τη θέση σου, δεν έχουν την ικανότητα να αισθανθούν πως άλλοι άνθρωποι αισθάνονται και αδιαφορούν για τα συναισθήματα των άλλων.
Ένα ακόμη σημάδι, είναι πως στην αρχή της γνωριμίας πιθανότατα να προσποιούνται. Να είναι ιδιαίτερα ελκυστικοί και γοητευτικοί για να έχουν την προσοχή και την επιβεβαίωση που επιζητούν. Μόλις όμως υπάρξει μια συναισθηματική σύνδεση, θα ξεκινήσουν να αποκαλύπτουν τον πραγματικό τους εαυτό.
Για το τέλος να θυμάσαι πως άσχημα και τοξικά δεν φέρονται μόνο οι νάρκισσοι, αλλά και γενικά οι αδύναμοι άνθρωποι. Τα τοξικά άτομα χρειάζεται απλώς να σκεφτούν λίγο παραπάνω τον άνθρωπο που έχουν απέναντι τους, αντίθετα ένας νάρκισσος χρειάζεται έναν ειδικό θεραπευτή.
