Το σπαρακτικό ειδύλλιο που διαμόρφωσε τη ζωή της Meryl Streep – «Δεν έμοιαζε με κανέναν»

Το 1978, η νεαρή Streep ήταν ένα βήμα πριν γίνει η μεγαλύτερη ηθοποιός της γενιάς της. Ήταν επίσης ένα βήμα πριν χάσει τον έρωτα της ζωής της. «Δεν μιλάει πολύ γι' αυτό» λέει ο Michael Schulman, ο οποίος εξερεύνησε αυτή την εποχή στη βιογραφία της «Her Again», του 2016. «Αλλά εκείνη η χρονιά ήταν τόσο άγρια περιπετειώδης και δραματική στη ζωή της. Ήταν καθοριστική για τη διαμόρφωση του ποιος είναι ως άνθρωπος και ως ηθοποιός».

Η Streep ήταν 29 ετών, ένα χελιδόνι στον θεατρικό κόσμο της Νέας Υόρκης. Ζούσε σε μια σοφίτα στην οδό Φράνκλιν με τον φίλο της, τον ηθοποιό John Cazale. Εκείνος ήταν 14 χρόνια μεγαλύτερός της και θρύλος ανάμεσα στους συναδέλφους του.

«Έμαθα περισσότερα για την υποκριτική από τον John από οποιονδήποτε άλλον», έχει πει ο Al Pacino. «Το μόνο που ήθελα να κάνω ήταν να δουλέψω με τον  John για το υπόλοιπο της ζωής μου. Ήταν ο συνεργάτης μου στην υποκριτική».

Η Streep και ο Cazale γνωρίστηκαν το 1976, όταν βρέθηκαν ο ένας απέναντι στον άλλον στην ταινία «Με το ίδιο μέτρο» στο Σέντραλ πάρκ. Μέχρι τότε, ο Cazale δεν ήταν ακριβώς σταρ -του έλειπε αυτή η εφήμερη ιδιότητα- αλλά θεωρούνταν, στη βιομηχανία, ένα σπάνιο ταλέντο, περιζήτητο ανάμεσα στους μεγάλους σκηνοθέτες της εποχής.

Ήταν ο Φρέντο στο «Νονός» και στο «Νονός II» και είχε πρωταγωνιστικούς ρόλους στη «Η Συνομιλία» και στη «Σκυλίσια Μέρα». Από τις πέντε ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε, όλες θα ήταν υποψήφιες για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας και οι τρεις θα κέρδιζαν.

«Ένα από τα πράγματα που μου άρεσε στο κάστινγκ του John Cazale», δήλωσε ο σκηνοθέτης της «Σκυλίσιας Μέρας», ο Sidney Lumet, «ήταν ότι είχε μια τεράστια θλίψη πάνω του. Δεν ξέρω από πού προήλθε- δεν πιστεύω ότι πρέπει να εισβάλλω στην ιδιωτική ζωή των ηθοποιών με τους οποίους δουλεύω ή να μπαίνω στο μυαλό τους. Αλλά Θεέ μου, ήταν εκεί, σε κάθε πλάνο του».

«Ο χρόνος κινούνταν διαφορετικά για τον John Cazale», γράφει ο Schulman. «Όλα πήγαιναν πιο αργά. Δεν ήταν αδιάφορος, ούτε κατά διάνοια. Αλλά ήταν σχολαστικός, μερικές φορές τρελαμένος». Ήταν γνωστός στους σκηνοθέτες ως «ο μίστερ 20 ερωτήσεις», επειδή ήθελε λεπτομερή ιστορική αναδρομή σε όλους τους χαρακτήρες του.

Ο Pacino είπε ότι ένα απλό δείπνο με τον Cazale μπορούσε εύκολα να γίνει επικό: «Θέλω να πω, θα τελείωνες το φαγητό στου –πλυμένος, με πιτζάμες και στο κρεβάτι- πριν καν αυτός φτάσει στα μισά του γεύματός του. Τότε θα έβγαινε το πούρο. Θα το κοίταζε, θα το άναβε, θα το δοκίμαζε. Μετά, τελικά, θα το κάπνιζε».

Και μετά ήταν η ασυνήθιστη εμφάνισή του, τόσο ιδανική για τους απροσάρμοστους του κινηματογράφου της δεκαετίας του '70: ψηλό μέτωπο, προεξέχουσα μύτη, θλιμμένα, μαύρα μάτια –κυρίως αυτά.

Η Streep τον ερωτεύτηκε αμέσως. Εκείνος ήταν εξίσου εντυπωσιασμένος. «Μόλις μπήκε σε αυτό το έργο» είπε ο ηθοποιός Marvin Starkman «το μόνο πράγμα για το οποίο μιλούσε ήταν εκείνη».

Στην εμφάνιση και στον τρόπο, ο Cazale ήταν εντελώς ξένος για τη νεαρή Streep. «Δεν έμοιαζε με κανέναν που είχα γνωρίσει ποτέ», είπε αργότερα. «Ήταν η ιδιαιτερότητά του, η ανθρωπιά του και η περιέργειά του για τους ανθρώπους, η συμπόνια του».

Από τους δύο, ο Cazale ήταν ο διάσημος, αλλά εξακολουθούσαν να είναι πεινασμένοι καλλιτέχνες. Ο Cazale πήγαινε με τη Streep για δείπνο στην περιοχή Little Italy, όπου οι ιδιοκτήτες των εστιατορίων επέμεναν να τρώνε δωρεάν ενθουσιασμένοι που είχαν τον Φρέντο στο μαγαζί τους.

«Ήταν υπέροχοι να τους βλέπεις, γιατί ήταν κάπως αστείοι και οι δύο», είπε ο θεατρικός συγγραφέας Israel Horovitz. «Ήταν αξιαγάπητοι με τον τρόπο τους, αλλά ήταν ένα πραγματικά ιδιόρρυθμο ζευγάρι. Τραβούσαν τα βλέμματα, αλλά όχι επειδή, "ουάου, ήταν τόσο όμορφοι"».

Όπως γράφει ο Schulman, «το ειδύλλιο κινήθηκε τόσο γρήγορα όσο ο John κινούνταν αργά» και σύντομα ζούσαν ευτυχισμένοι μαζί στο loft του Cazale στην Tribeca.

Το ζευγάρι έγινε στόχος του φθόνου του θεατρικού κόσμου της Νέας Υόρκης -εκείνη η πιο φυσικά προικισμένη ηθοποιός εδώ και γενιές, εκείνος ο πιο φυσικά προικισμένος ηθοποιός. Ο θρυλικός σκηνοθέτης Joe Papp ήταν ο προστάτης τους.

Μέχρι μια μέρα, τον Μάιο του 1977.

Ο Cazale, ο οποίος βρισκόταν σε πρόβες για την θεατρική παράσταση «Αγαμέμνων» στο κέντρο της πόλης, αρρώστησε, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να σταθεί στο ύψος των απαιτήσεων της παραγωγής. Ο Papp ανησύχησε αρκετά ώστε να κλείσει στον Cazale ένα επείγον ραντεβού με τον δικό του γιατρό στο Upper East Side.

Μέσα σε λίγες μέρες, η Streep και ο Cazale κάθονταν στο γραφείο του γιατρού με τον Joe και την Gail Papp. Η διάγνωση; Ο Cazale είχε καρκίνο του πνεύμονα σε τελικό στάδιο. Είχε εξαπλωθεί σε όλο του το σώμα.

Κάθισαν εκεί, είπε η Gail Papp, νιώθοντας «σαν να χτύπησαν με μετωπική».

«Ο John σιώπησε», γράφει ο Schulman. «Για μια στιγμή, το ίδιο έκανε και η Meryl. Αλλά δεν ήταν ποτέ από αυτούς που τα παρατάνε και σίγουρα δεν ήταν από αυτούς που υποκύπτουν στην απελπισία. Κοίταξε ψηλά και είπε: "Λοιπόν, πού θα πάμε για δείπνο;".

Ο Cazale εγκατέλειψε αμέσως το έργο του. Η Streep πρωταγωνιστούσε στο μιούζικαλ «Happy End» και οι συμπρωταγωνιστές της δεν κατάφεραν να εντοπίσουν κανένα σημάδι της ανησυχίας ή της θλίψης της –δεν τους το επέτρεψε η ίδια. Ο Cazale εμφανιζόταν στο θέατρο πού και πού, καπνίζοντας ακόμα τα πούρα του. Η Στριπ δεν γκρίνιαζε ούτε επέκρινε -απλώς έκανε το δικό της καμαρίνι απαγορευμένο για τους καπνιστές. Η χάρη της ξεπερνούσε την ηλικία της.

«Είχε ένα είδος σκληρής αγάπης», είπε ο ηθοποιός Christopher Lloyd. «Δεν τον άφηνε να υποκρίνεται».

Η Streep και ο Cazale προσπάθησαν να κρατήσουν τη σοβαρότητα της κατάστασής του αυστηρά μεταξύ τους. Ακόμη και ο αδελφός του Cazale, ο Stephen, δεν είχε συνειδητοποιήσει πόσο άσχημα ήταν, μέχρι που μια μέρα, αφού οι τρεις τους είχαν γευματίσει στην Chinatown, ο Cazale σταμάτησε στο πεζοδρόμιο και έφτυσε αίμα.

Ο Al Pacino πήγε τον Cazale σε θεραπείες ακτινοβολίας, καθισμένος στην αίθουσα αναμονής, ελπίζοντας ότι δεν ήταν τόσο άσχημα όσο φαινόταν. Ο ίδιος ο Cazale επέμενε ότι θα γινόταν καλά, και όταν πάλεψε να επιστρέψει στη δουλειά, η Streep ανέλαβε έναν ρόλο που απεχθανόταν, μόνο και μόνο για να μπορεί να είναι μαζί του.

Ήταν απλώς «το κορίτσι» στην ταινία -«ουσιαστικά η άποψη ενός άνδρα για μια γυναίκα», είπε αργότερα η Streep. «Ήταν εξαιρετικά παθητική, πολύ ήσυχη, κάποια που είναι συνεχώς ευάλωτη».

Εν ολίγοις, ο ρόλος ήταν ό,τι δεν ήταν η Streep. Αλλά η ταινία ήταν η θρυλική, ο «Ελαφοκυνηγός», και ο Cazale είχε την ευκαιρία να πρωταγωνιστήσει απέναντι στον Robert De Niro σε μια από τις λίγες ταινίες που καταπιάστηκαν τότε με τον πόλεμο του Βιετνάμ.

Οι σκηνοθέτες πάλεψαν για να κρατήσουν τον Cazale, ακόμη και όταν η εταιρεία παραγωγής, η EMI, επέμενε να απολυθεί: Το κόστος ασφάλισης θα ήταν εξωφρενικό και κανείς δεν ήθελε να υποστηρίξει μια ταινία με έναν ετοιμοθάνατο σταρ.

«Μου είπαν ότι αν δεν ξεφορτωνόμουν τον John, θα έπαυαν την ταινία», είπε αργότερα ο σκηνοθέτης Michael Cimino. «Ήταν τρομερό. Πέρασα ώρες στο τηλέφωνο, φωνάζοντας και ουρλιάζοντας και μαλώνοντας».

Η ιστορία που θα έλεγε αργότερα η Streep ήταν ότι ο De Niro κάλυψε τα έξοδα ασφάλισης του Cazale, κάτι που ο ηθοποιός δεν επιβεβαίωσε ούτε διέψευσε ποτέ. «Ήταν πιο άρρωστος απ' ό,τι νομίζαμε», είπε αργότερα ο De Niro, «αλλά ήθελα να παίξει».

Κάποια στιγμή τελείωσαν τα γυρίσματα. Το μόνο που ήθελε να κάνει η Streep ήταν να σταματήσει να δουλεύει και να είναι με τον Cazale, αλλά πάλευαν με τους ιατρικούς λογαριασμούς. Διστάζοντας, ανέλαβε πρωταγωνιστικό ρόλο στην εννιάωρη τηλεοπτική μίνι σειρά «Ολοκαύτωμα» αποκλειστικά και μόνο για τα χρήματα.

Το «Ολοκαύτωμα» γυρίστηκε στην Αυστρία και ο Cazale ήταν πολύ αδύναμος για να πάει. Η Streep δεν παραπονέθηκε ποτέ -ο Schulman την περιγράφει ως ενσάρκωση «χαρούμενου επαγγελματισμού -μέσα της σιωπηλά αγωνιούσε.

«Το σκηνικό ήταν αδυσώπητα ζοφερό», είπε αργότερα. Τα γυρίσματα έγιναν σε ένα πραγματικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, το οποίο βρήκε βαθιά ανατριχιαστικό.

Είχε περάσει 2,5 μήνες στην Αυστρία, περισσότερο απ' όσο της είχαν πει, χωρισμένη από τον ετοιμοθάνατο φίλο της, κάθε μέρα άλλη μια χαμένη για πάντα.

«Είχα αρχίσει να τρελαίνομαι», είπε αργότερα. «Ο John ήταν άρρωστος και ήθελα να είμαι μαζί του».

«Ανυπομονούσε πολύ να κάνει την τελευταία της σκηνή και μετά να φύγει», δήλωσε ο σκηνοθέτης Marvin Chomsky. «Θέλω να πω, δεν νομίζω ότι είχαμε καν χρόνο να την αποχαιρετήσουμε».

Όταν η Streep επέστρεψε στη Νέα Υόρκη, ο Cazale ήταν χειρότερα από ό,τι τον είχε δει ποτέ. Για πέντε μήνες, το ζευγάρι εξαφανίστηκε, και για τη Streep, αυτό ήταν το τέλος: Τέρμα η δουλειά, μόνο ο Cazale. Ο καρκίνος είχε εξαπλωθεί στα οστά και ήταν εξωφρενικά αδύναμος. Πήγαινε μαζί του σε κάθε ραντεβού με γιατρό, σε κάθε θεραπεία με ακτινοβολία και ποτέ δεν έδειξε έλλειψη ελπίδας.

«Ήταν πάντα ένα άτομο με ισχυρή θέληση, επιμονή και ελπίδα, και νομίζω ότι απλά εφάρμοσε όλο της το πνεύμα και τη δύναμη για να τον φροντίσει», λέει ο Schulman. «Δεν ήθελε να δημιουργήσει δράμα γύρω από αυτό ή να τραβήξει την προσοχή στον εαυτό της. Απλά τον αγκάλιαζε και έκανε αυτό που έπρεπε να κάνει».

Η Streep είπε αργότερα ότι ο χρόνος που περνούσαν μαζί, αποτραβηγμένοι στο κουκούλι τους, της έδινε ένα περίεργο είδος προστασίας. «Ήμουν τόσο κοντά του», είπε, «που δεν πρόσεξα τη φθορά».

Έγραψε στον παλιό της καθηγητή δραματικής τέχνης στο Γέιλ, τον Bobby Lewis, την πραγματική συναισθηματική της κατάσταση.

«Ο καλός μου είναι τρομερά άρρωστος και μερικές φορές, όπως τώρα, βρίσκεται στο νοσοκομείο», έγραψε η ηθοποιός. «Έχει θαυμάσια φροντίδα και προσπαθώ να μην στέκομαι και να σφίγγω το χέρι του, αλλά ανησυχώ και προσποιούμαι ότι είμαι συνέχεια χαρούμενη, πράγμα που είναι πιο εξαντλητικό πνευματικά, σωματικά, συναισθηματικά από οποιαδήποτε δουλειά έχω κάνει ποτέ».

Στις αρχές Μαρτίου του 1978, ο Cazale εισήλθε στο Memorial Sloan Kettering. Η Streep δεν έφυγε ποτέ από το πλευρό του. Στις 12 Μαρτίου 1978, στις 3 τα ξημερώματα, ο γιατρός του Cazale είπε στη Streep: «Έφυγε».

«Η Meryl δεν ήταν έτοιμη να το ακούσει, πόσο μάλλον να το πιστέψει» γράφει ο Schulman. «Αυτό που συνέβη στη συνέχεια, σύμφωνα με ορισμένες μαρτυρίες, ήταν το αποκορύφωμα της επίμονης ελπίδας που η Meryl διατηρούσε ζωντανή τους τελευταίους δέκα μήνες. Χτύπησε το στήθος του με λυγμούς και για μια σύντομη, ανησυχητική στιγμή, ο John άνοιξε τα μάτια του. "Όλα είναι εντάξει, Μέριλ", είπε αδύναμα. "Όλα είναι εντάξει. "Μετά έκλεισε τα μάτια του και πέθανε. Το πρώτο τηλεφώνημα της Streep ήταν στον αδελφό του Cazale, τον Stephen. Έκλαιγε με αναφιλητά καθ' όλη τη διάρκεια.

«Προσπάθησα», του είπε.

Εκείνη τη χρονιά, η Streep γνώρισε τη μία επιτυχία μετά την άλλη: Κέρδισε ένα Emmy για το «Ολοκαύτωμα», μια υποψηφιότητα για Όσκαρ για τον «Ελαφοκυνηγό», πήρε έναν ρόλο καριέρας στο «Κράμερ εναντίον Κράμερ» του 1979 - που της χάρισε το Όσκαρ - και πήρε τον ρόλο της Κέιτ στο «Ημέρωμα της Στρίγγλας» του Shakespeare. Είχε γίνει σταρ.

Όμως ο θάνατος του Cazale και η δική της δυστυχία την είχαν μεταμορφώσει, ως άνθρωπο και ως ηθοποιό, για πάντα.

Έδωσε μια νέα, διαφορετική ερμηνεία στην Κέιτ: δεν ήταν μια ανεξάρτητη γυναίκα που θα μπορούσε να σπάσει από έναν άνδρα, αλλά μια γυναίκα που μαθαίνει τη βαθιά ικανοποίηση του να παραδίδεται στην αγάπη.

«Αυτό που λέω είναι: "Θα κάνω τα πάντα γι' αυτόν τον άντρα"», είπε τότε η Streep σε δημοσιογράφο. «Κοιτάξτε, θα υπήρχε κάποιο εμπόδιο αν αυτό ήταν μια μητέρα που μιλάει για τον γιο της; Η προσφορά είναι το μόνο πράγμα που είναι σημαντικό για την αγάπη. Όλοι ανησυχούν μήπως χάσουν τον εαυτό τους -όλος αυτός ο ναρκισσισμός. Αλλά το καθήκον μπορεί να είναι μια πανοπλία που φοράς για να παλέψεις για την αγάπη σου».

«Τον φρόντιζε σαν να μην υπήρχε κανείς άλλος στη γη» δήλωσε ο σκηνοθέτης Joe Papp. «Ποτέ δεν τον πρόδωσε, ούτε μπροστά του ούτε μακριά του».

Ο Al Pacino συμφώνησε.

«Όταν είδα αυτό το κορίτσι εκεί μαζί με τον John, σκέφτηκα: "Δεν υπάρχει τίποτα παρόμοιο". Θέλω να πω, αυτό ήταν για μένα. Όσο σπουδαία κι αν είναι σε όλες τις δουλειές της, αυτό σκέφτομαι όταν τη βλέπω».

*Η Meryl Streep γεννήθηκε στις 22 Ιουνίου του 1949.