Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο όρος Gaslighting ανακηρύχθηκε ως η “Λέξη της Χρονιάς” για το έτος 2022 από τις εκδόσεις των λεξικών Merriam-Webster των ΗΠΑ (από τους παλαιότερους και πλέον αξιόπιστους εκδοτικούς οίκους στον τομέα του). Η λέξη gaslighting χτύπησε κόκκινο στις μηχανές αναζήτησης καθόλη τη διάρκεια της περσινής χρονιάς, με εκατομμύρια αναζητήσεις ενώ η χρήση της γίνεται όλο και πιο δημοφιλής σε όλες τις πλατφόρμες των social media. Τι ακριβώς είναι όμως το gaslighting και ποια είναι η προέλευση του όρου;
Ορισμός για ένα «όπλο» ψυχολογικού πολέμου
“Το gaslighting είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια στρατηγική χειραγώγησης που έχει σκοπό να κάνει κάποιον ν’ αμφισβητεί τον τρόπο με τον οποίο έχει παρατηρήσει ή βιώσει ένα γεγονός ή μία κατάσταση” εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια Naiylah Warren.
Ο όρος προέρχεται από το βρετανικό θεατρικό έργο του Patrick Hamilton “Gas Light” που αποτέλεσε την αρχική πηγή για δύο κινηματογραφικές εκδοχές του: στη δεύτερη, το ομώνυμο ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό ασπρόμαυρο ψυχολογικό θρίλερ του 1944, πρωταγωνιστεί η υπέροχη Ingrid Bergman που κέρδισε μάλιστα το Όσκαρ Α’ γυναικείου ρόλου για την ερμηνεία της στην ταινία αυτή.
Η υπόθεση αφορά την προσπάθεια ενός άντρα να πείσει τη σύζυγό του και τον στενό κύκλο τους πως είναι τρελή. Παραποιώντας ύπουλα διάφορα στοιχεία στο περιβάλλον τους -μεταξύ των οποίων και το περιοδικό τρεμόπαιγμα στον φωτισμό του σπιτιού, το οποίο συνέβαινε όταν ο άντρας χρησιμοποιούσε το φως γκαζιού (gas light) στη σοφίτα- όταν εκείνη παρατηρεί και επισημαίνει τις αλλαγές αυτές, αυτός τις αρνείται λέγοντάς της ότι απλά… τις φαντάστηκε, κάνοντάς την ν’ αμφιβάλλει για τη λογική της.
