Μια βόλτα στην Αρεοπαγίτου σαν τουρίστας τον Αύγουστο

Η διαδρομή, που ξεδιπλώνεται στις υπώρειες του Βράχου της Ακρόπολης αποτελεί ένα υπαίθριο μουσείο μοναδικής σπουδαιότητας· εδώ, η Ιστορία προβάλλει ανάγλυφη, δεσπόζουσα. Στη μία πλευρά του δρόμου αναπτύσσεται ένα μείζον αρχαιολογικό πάρκο, ενώ στην άλλη ορίζεται το σύνορο της σύγχρονης πόλης, με κατοικίες, γραφεία, το Μουσείο. Ανάμεσά τους, ο πεζόδρομος συνιστά το πεδίο του διαλόγου, την terra incognita μεταξύ του τότε και του τώρα.

Στην αφετηρία της διαδρομής στέκει στα δεξιά η προτομή της Μελίνας Μερκούρη (1920-1994), που πρώτη οραματίστηκε την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων της Αθήνας, σε έναν “Μεγάλο Περίπατο” που θα αναδείκνυε τα σπουδαία κλασικά μνημεία. Λίγο μετά, πάλι στα δεξιά, το άγαλμα του Στρατηγού Μακρυγιάννη, πολεμιστή της Επανάστασης του 1821, που έδωσε και το όνομά του στη γύρω περιοχή. Πίσω του ξεκινά η οδός Βύρωνος, μία από τις εισόδους στην παραδοσιακή Πλάκα, με τα νεοκλασικά σπίτια, τα νησιώτικα στενά, τα μνημεία και τα παραδοσιακά καταστήματα. Από την απέναντι πλευρά, η οδός Αρεοπαγίτου διασταυρώνεται με την οδό Μακρυγιάννη, έναν πεζόδρομο με πολλά καφέ και εστιατόρια. Εκεί, βρίσκεται και ο σταθμός μετρό της Ακρόπολης, όπου εκτίθενται αρχαιολογικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν κατά την κατασκευή του, καθώς και αντίγραφα έργων τέχνης από την Ακρόπολη. Στις εισόδους του σταθμού βλέπει κανείς αντίγραφα των γλυπτών από τα αετώματα του Παρθενώνα, ενώ στις αποβάθρες εκτίθεται αντίγραφο της ζωφόρου του ναού.

Συνεχίζοντας τον περίπατο επί της Αρεοπαγίτου, αριστερά δεσπόζει το κρυστάλλινο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης (www.theacropolismuseum.gr), που εγκαινιάστηκε το 2009 σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Bernard Tschumi και Μιχάλη Φωτιάδη. Έκτοτε έχει δεχθεί πολλά εκατομμύρια επισκέπτες και έχει αποσπάσει βραβεία και διακρίσεις. Το κτίριο αποτελείται από δύο υπόγειους ορόφους σε έναν πυρήνα περιορισμένης έκτασης, ισόγειο, τρεις ορόφους και περιβάλλοντα χώρο που λειτουργεί σαν ανοικτό μουσείο - ανασκαφή. Στα εκθέματά του, που αναπτύσσονται σε περισσότερα από 14.000 τ.μ., συμπεριλαμβάνονται ευρήματα από τις κλιτύες (πλαγιές) του Βράχου της Ακρόπολης, κάποια της Μυκηναϊκής και της Γεωμετρικής περιόδου, αλλά κυρίως τα περίφημα σε όλο τον κόσμο αριστουργήματα της Αρχαϊκής, Κλασικής και Ρωμαϊκής περιόδου.

Στο πλάι του Μουσείου, το κτίριο Weller, που σήμερα στεγάζει υπηρεσίες του Μουσείου, κτίστηκε το 1836, σε γερμανικό νεορομαντικό ρυθμό, για να στεγάσει το πρώτο Στρατιωτικό Νοσοκομείο της Αθήνας. Αρχικά ήταν επιχρισμένο, αλλά το 1944 αποτέλεσε πεδίο μαχών κατά τα Δεκεμβριανά, τις ένοπλες συγκρούσεις του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με τις κυβερνητικές-βρετανικές δυνάμεις. Αποτέλεσμα της σύρραξης ήταν να πέσουν οι σοβάδες από το εξωτερικό στο εξωτερικό του κτιρίου. Η σημερινή του όψη, με τις ακάλυπτες πέτρες, συνιστά μαχών Το 1920 στεγάστηκε εκεί το Τάγμα Χωροφυλακής και το Δεκέμβριο του 1944 έγινε επίκεντρο μαχών. Τότε ήταν που καταστράφηκαν και οι εξωτερικοί σοβάδες. Η σημερινή του εικόνα, με την ακάλυπτη πλινθοδομή, μοιάζει με μία χαμηλόφωνη, συναινετική ιστορική αναφορά στην επώδυνη περίοδο του ελληνικού εμφυλίου.

Δίπλα ακριβώς στην είσοδο του Μουσείου, δεξιά, βρίσκεται η λεγόμενη “Μικρή πολυκατοικία”, έξοχο μεσοπολεμικό κτίσμα που ανήκει στα νεότερα μνημεία της πόλης, διατηρητέο από το Υπουργείο Πολιτισμού και σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Β. Κουρεμένο το 1930. Η πολυκατοικία προκάλεσε πολλές συζητήσεις το 2007, όταν αποφασίστηκε η κατεδάφισή της προκειμένου η θέα του Παρθενώνα από το Νέο Μουσείο να είναι απρόσκοπτη. Ωστόσο, οι αντιδράσεις των κατοίκων, διάφορων φορέων, συλλόγων αρχιτεκτόνων κτλ., οδήγησαν στην εγκατάλειψη της ιδέας.

Απέναντι, αναπτύσσονται τα μνημεία της Νότιας Πλαγιάς της Ακρόπολης. Μπαίνοντας στον αρχαιολογικό χώρο από την είσοδο της οδού Θρασύλλου με Αρεοπαγίτου, βρίσκεστε ήδη στην πορεία ενός πανάρχαιου δρόμου που συνέδεε το ιερό του Ολυμπίου Διός με την Ακρόπολη. Εδώ βρίσκεται το Ιερό του Διονύσου Ελευθερέως, με τα ίχνη του αρχαϊκού ναού, αλλά και το περίφημο Διονυσιακό Θέατρο, επίσης του 6^ου π.Χ. αιώνα. Στο θέατρο αυτό, οι σπουδαίοι δραματουργοί της αρχαιότητας, Σοφοκλής, Αισχύλος, Ευριπίδης, Αριστοφάνης, “δίδαξαν” για πρώτη φορά τα έργα τους. Πάνω από το θέατρο, δεσπόζει το σπήλαιο του χορηγικού μνημείου του Θρασύλλου, του 320 π.Χ., μιας κτιστής μαρμάρινης πρόσοψης μπροστά από το φυσικό σπήλαιο του βράχου. Η περιήγηση στον αρχαιολογικό χώρο περνά ακόμη από το Ιερό του Ασκληπιού, του 420 π.Χ., που λειτουργούσε ως θεραπευτήριο, το μεγαλόπρεπο χορηγικό μνημείο του Νικία, του 320 π.Χ., η Στοά του Ευμένους, δωρεά στην Αθήνα του βασιλιά της Περγάμου Ευμένη Β΄, τον 2^ο π.Χ. αιώνα.

Στην απέναντι πλευρά της Αρεοπαγίτου, το βλέμμα τραβά άλλη μία πολυκατοικία του Μεσοπολέμου, επίσης σχεδιασμένη από τον αρχιτέκτονα Β. Κουρεμένο το 1929, και λίγο μετά, μπροστά σε ένα χωμάτινο πλάτωμα με σκαλιά, το εκκλησάκι της Αγίας Σοφίας, πλάι στο Μερόπειο Ίδρυμα. Αν τύχει και κάνετε τον περίπατο κάποια απογευματινή ώρα, θα δείτε το κομμάτι αυτό του πεζοδρόμου να μετατρέπεται σε φωτεινό παιδότοπο. Τα παιδιά της περιοχής, που οικειοποιούνται τον δημόσιο χώρο με το θορυβώδες παιχνίδι και τη διαρκή κίνησή τους, δίνουν στο δρόμο ένα χαρακτήρα που αποσπάται από τη μνημειώδη διάσταση, πιο καθημερινό, πιο γήινο. Ο Παρθενώνας, που επιβλέπει από ψηλά, δεν αποτελεί τώρα το επίκεντρο, αλλά εντάσσεται ήπια στη ζωή των κατοίκων. 

Συνεχίζοντας τον περίπατο, στην πλευρά της Ακρόπολης ξεκινούν τα σκαλοπάτια που οδηγούν στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, που έχτισε ο Ηρώδης, βαθύπλουτος Αθηναίος σοφιστής, προς τιμήν της γυναίκας του Ασπασίας Αννίας Ρηγίλλης. Το κτίριο προοριζόταν κυρίως για μουσικές εκδηλώσεις και διαμορφωνόταν με 32 σειρές από μαρμάρινες κερκίδες, ημικυκλική ορχήστρα και τριώροφο υπερυψωμένο σκηνικό οικοδόμημα πίσω από τη σκηνή. Σήμερα, στο Ωδείο πραγματοποιούνται συχνά θεατρικές παραστάσεις ή συναυλίες.

Στο τέλος της οδού Αρεοπαγίτου, στη συμβολή με τον πεζόδρομο της Αποστόλου Παύλου που κατηφορίζει προς το ναό του Ηφαίστου, ένα πλακόστρωτο μονοπάτι στα δεξιά αποτελεί την αφετηρία για την ανάβαση στην Ακρόπολη.

Από εδώ, ακολουθώντας τη διαμορφωμένη από τον αρχιτέκτονα Δ. Πικιώνη διαδρομή, που εντάσσει αριστοτεχνικά τα αρχαία μνημεία, τα ίχνη παλαιότερης κατοίκησης, τα δέντρα, τους βράχους σε ένα οργανικό τοπίο, εισέρχεται κανείς στον κόσμο της κλασικής Αθήνας, στο Ιερό της Ακρόπολης, που στέκεται πάνω από τη σύγχρονη πόλη και το χρόνο, συνοψίζοντας, στην τελειότητά του, όλα τα επιτεύγματα, επιστημονικά, τεχνικά, καλλιτεχνικά, φιλοσοφικά, της κλασικής Αθήνας.