Στις 23 Φεβρουαρίου, ο Νεοϋορκέζος σχεδιαστής Conner Ives, επέστρεψε στην Εβδομάδα Μόδας του Λονδίνου με τη συλλογή του για το Φθινόπωρο-Χειμώνα 2025. Εμπνευσμένη από την ταινία All That Jazz (1979) του Bob Fosse, η επίδειξη πραγματοποιήθηκε στο ατμοσφαιρικό Beaufort bar του Savoy.
Το soundtrack πρόσφερε μια δόση χαράς με disco κλασικά κομμάτια από τη Donna Summer και τον Marvin Gaye, ενώ σε κάποιο σημείο ακούστηκε και μια AI-generated disco εκδοχή του Super Bass της Nicki Minaj. Τα μοντέλα κινούνταν αργά, περιστρεφόμενα απαλά στις γωνίες του catwalk, θυμίζοντας τις πρώιμες επιδείξεις μόδας στα σαλόνια υψηλής ραπτικής.
Η όλη ατμόσφαιρα ισορροπούσε τέλεια ανάμεσα στο σέξι και το camp, αλλά το αποκορύφωμα ήταν η εμφάνιση του ίδιου του σχεδιαστή καθώς υποκλίθηκε στο κοινό – ένα λευκό t-shirt με το slogan «Protect The Dolls», ένας όρος που αναφέρεται στις τρανς γυναίκες και πιθανότατα προέρχεται από την ballroom κουλτούρα των late 80s.
«Όσο κι αν βρισκόμαστε σε κίνδυνο, δεν ήθελα να δημιουργήσω μια επίδειξη που να μεταδίδει την αίσθηση του κινδύνου», δήλωσε ο Ives στο Dazed στα παρασκήνια. «Έχω λάβει τόση φροντίδα και υποστήριξη από υπέροχες και απίστευτες γυναίκες. Δεν θα ήμουν εδώ αν δεν ήταν οι dolls».
Η δήλωσή του ήρθε μόλις τρεις μέρες μετά την αποκάλυψη της Hunter Schafer ότι το φύλο που αναγραφόταν στο διαβατήριό της είχε αλλάξει μετά από πρόσφατο εκτελεστικό διάταγμα του Προέδρου Trump, που όριζε ότι η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών θα αναγνωρίζει μόνο δύο φύλα (για την ακρίβεια, είχε δηλώσει ότι το φύλλο θα ορίζεται από τη στιγμή της σύλληψης, κάτι που όποιος έχει ολοκληρώσει την Ε' Δημοτικού, γνωρίζει ότι δε βγάζει κανένα νόημα, αφού κατά τη σύλληψη το έμβρυο δεν έχει φύλο). «Δήλωσα γένους θυλικού και όταν πήρα πίσω το νέο διαβατήριο σήμερα και το άνοιξα, είχαν αλλάξει το φύλο σε αρσενικό», εξήγησε η ηθοποιός και μοντέλο.
Η Schafer έχει φορέσει δημιουργίες του Ives στο παρελθόν, ενώ η τρανς ακτιβίστρια και μοντέλο της χρονιάς, Alex Consani περπάτησε στην προηγούμενη επίδειξή του και ήταν το μοναδικό μοντέλο στο lookbook της συλλογής SS24. Αντί να κάνει δήλωση μέσω της συλλογής του, ο Ives επέλεξε να το κάνει μέσα από το προσωπικό του ντύσιμο, κρατώντας το show ανάλαφρο, αλλά χωρίς να χάσει την ευκαιρία να τοποθετηθεί. Με τις αυξανόμενες ανησυχίες για τον πραγματικό αντίκτυπο των πολιτικών της κυβέρνησης Trump, η τρανς κοινότητα στις ΗΠΑ χρειάζεται προστασία και υποστήριξη περισσότερο από ποτέ.
Ωστόσο, ο Ives δεν ήταν ο μόνος που φόρεσε ένα protest tee στην Εβδομάδα Μόδας. Ανοίγοντας την τελευταία μέρα των επιδείξεων στο Λονδίνο, ο Ashish Gupta είχε επίσης πολλά να πει. Κάνοντας την επιστροφή του στην πασαρέλα μετά από 18 μήνες, ο σχεδιαστής έχει τη συνήθεια να ενσωματώνει slogan tees στο έργο του, συνήθως με πολιτικά μηνύματα. Το μήνυμα αυτής της σεζόν; «The end is near», σύμφωνα με ένα χαρτόνι που κρατούσε ένα μοντέλο, ενώ μια μπλούζα με κουκούλα έγραφε «slut for socialism» και ένα πολύχρωμο γιλέκο ανέφερε «fashion not fascism».
Σε αντίθεση με τον Ives, ο Ashish έκανε το μήνυμά του το επίκεντρο της συλλογής. Ωστόσο, παρόμοια με εκείνον, εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία να φορέσει κι ο ίδιος ένα protest t-shirt. Καθώς υποκλίθηκε στην πασαρέλα, εμφανίστηκε με ένα λευκό t-shirt που παρουσίαζε ένα έργο τέχνης του 1982 από τους Βρετανούς καλλιτέχνες Gilbert & George. Το έργο, με τίτλο Coloured Friends, απεικονίζει τέσσερις γροθιές – το σοσιαλιστικό σύμβολο – σε μπλε, κίτρινο, πράσινο και κόκκινο χρώμα. Οι γροθιές σχηματίζουν ειρωνικά τη μορφή μιας σβάστικας, λειτουργώντας ως αντιφασιστικό σύμβολο.
Το μήνυμα της επίδειξης, όπως και η προσωπική στυλιστική επιλογή του σχεδιαστή, είναι πιο επίκαιρο από ποτέ (δυστυχώς), μετά τα αποτελέσματα των γερμανικών εκλογών, όπου το νεοναζιστικό κόμμα AfD έλαβε το 20% των ψήφων.
Δύο εβδομάδες νωρίτερα, στην Εβδομάδα Μόδας της Νέας Υόρκης, ο ημιφιναλίστ του 2024 LVMH Prize, Patricio Campillo, παρουσίασε τη δεύτερη επίδειξή του στο επίσημο πρόγραμμα, αντλώντας έμπνευση από τις μεξικανικές του ρίζες καθώς και από Λατινοαμερικανούς καλλιτέχνες. Στο τέλος της επίδειξης, ο Campillo εμφανίστηκε φορώντας ένα t-shirt που έγραφε «El Golfo de Mexico», μόλις δύο εβδομάδες μετά τη δήλωση του Trump ότι θα μετονόμαζε τον Κόλπο του Μεξικού σε Κόλπο της Αμερικής.
Άλλος ένας σχεδιαστής μεξικανικής καταγωγής, ο Willy Chavarria, προσκλήθηκε να παρουσιάσει την ανδρική συλλογή του στο Παρίσι, αντί για τη Νέα Υόρκη, όπου συνήθως εμφανίζεται. Ήταν μια φαντασμαγορική επίδειξη, στην οποία συμμετείχαν διάσημοι φίλοι του, όπως ο J Balvin και η Paloma Elsesser, καθώς και τρανς icons, όπως οι Indya Moore, Honey Dijon και Kai Isaiah Jamal. Η πασαρέλα πραγματοποιήθηκε μία εβδομάδα μετά την ομιλία της Reverend Mariann Edgar Budde, η οποία έγινε viral καθώς καλούσε τον Trump να δείξει έλεος απέναντι στην ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα και τους μετανάστες. Ο λόγος της ακούστηκε από τα ηχεία κατά τη διάρκεια του ντεμπούτου του Chavarria στο Παρίσι – μια επίδειξη που φιλοξενήθηκε μέσα στην Αμερικανική Εκκλησία της πόλης.
Όπως οι Campillo, Ashish και Ives, έτσι και ο Chavarria επέλεξε να στείλει ένα μήνυμα μέσα από το προσωπικό του στυλ, φορώντας ένα μαύρο t-shirt με το σλόγκαν «How we love is who we are», σχεδιασμένο σε συνεργασία με το Tinder και το Human Rights Campaign.
\ «Αυτή η συνεργασία αποτελεί μια αναγκαία δήλωση που υπερασπίζεται την αγάπη, την ισότητα και τα θεμελιώδη δικαιώματα κάθε πολίτη στον κόσμο», έγραψε ο Chavarria στα social media. «Μαζί, αντιστεκόμαστε στην άνοδο των αντι-ΛΟΑΤΚΙ+ νομοθεσιών παγκοσμίως και ενισχύουμε τον αγώνα για απελευθέρωση και ενότητα. Αυτό δεν είναι απλώς μόδα – είναι ένα κίνημα».
Κατά τη διάρκεια των ανδρικών επιδείξεων, ο Kévin Nompeix του Egonlab εμφανίστηκε φορώντας ένα t-shirt με το λογοπαίγνιο «Witch, please». Άμα το δούμε out of context, μπορεί να φανεί απλά ως ένα παιχνίδι λέξεων, αλλά μέσα στο πλαίσιο της επίδειξης αποκτά βαθύτερο πολιτικό νόημα. «Είμαστε οι νέες μάγισσες του Salem», εξήγησαν στα παρασκήνια ο Nompeix και ο δημιουργικός του συνεργάτης, Florentin Glémarec, αναφερόμενοι σε όσους στοχοποιούνται ή περιθωριοποιούνται, όχι μόνο από την κυβέρνηση Trump, αλλά και από την πολιτική σκηνή παγκοσμίως.
Στιγμές από το παρελθόν: Katharine Hamnett και Vivienne Westwood
Η χρήση της μόδας για πολιτικά μηνύματα δεν είναι καινούρια. Τη δεκαετία του 1980, η Katharine Hamnett έκανε αίσθηση με το φημισμένο t-shirt της «Choose Life», το οποίο φορούσε ο George Michael στο βίντεο του τραγουδιού «Wake Me Up Before You Go-Go». Το μήνυμα αυτό ήταν μια ξεκάθαρη δήλωση κατά της ηρωίνης και της κατάθλιψης, ενώ ταυτόχρονα αποτελούσε έκκληση για την αποφυγή της αυτοκτονίας. Η Hamnett, με αυτό το σλόγκαν, ήθελε να στρέψει την προσοχή στο κοινωνικό πρόβλημα της εποχής, που αφορούσε την επιδημία του HIV και της ηρωίνης.
Η Vivienne Westwood, από την άλλη πλευρά, ήταν γνωστή για την πολιτική της στάση και τη χρήση της μόδας για την προώθηση της επανάστασης και της κοινωνικής αλλαγής. Τη δεκαετία του 1970 και του 1980, φορούσε και σχεδίαζε μπλουζάκια με σλόγκαν που ανέδειξαν τις πολιτικές της απόψεις. Ειδικότερα, το t-shirt με το σλόγκαν «I Am a Punk» που παρουσίασε για πρώτη φορά στα τέλη της δεκαετίας του 1970, υπογράμμιζε την επαναστατική στάση του punk κινήματος και της πολιτικής αντιπαράθεσης με την αστική κοινωνία. Η Westwood, μέσα από τις δημιουργίες της, υπερασπιζόταν την ελευθερία έκφρασης και την αντίσταση στην καταπίεση. Εξίσου αξέχαστο ήταν και το T-shirt που είχε κυκλοφορήσει με το σλόγκαν «I AM NOT A TERRORIST, please don't arrest me », κατά των διακρίσεων απέναντι σε πρόσφυγες και μετανάστες.
Αυτά τα πολιτικά t-shirts, φορώντας τα διάσημοι καλλιτέχνες και προσωπικότητες της εποχής, όχι μόνο προώθησαν κοινωνικά μηνύματα αλλά συνέβαλαν και στην πολιτικοποίηση της μόδας, δείχνοντας πως τα ρούχα μπορούν να είναι περισσότερο από απλή ένδυση – μπορούν να γίνουν εργαλεία για κοινωνική αλλαγή.
Μάρκετινγκ ή πραγματική διαμαρτυρία;
Ένα σημαντικό ερώτημα που προκύπτει όταν εξετάζουμε την πολιτική χρήση της μόδας είναι αν πρόκειται για πραγματική μορφή διαμαρτυρίας ή αν είναι απλώς ένα μάρκετινγκ τρικ. Οι σχεδιαστές όπως ο Ives και ο Ashish έχουν αναγνωρίσει τη δύναμη του συμβολισμού μέσω των t-shirts και της προσωπικής τους εμφάνισης.
Ωστόσο, το γεγονός ότι αυτά τα μηνύματα είναι ενσωματωμένα σε ακριβές, συχνά πολυτελεις, συλλογές, φέρνει την αμφιβολία για το αν αυτά τα σχήματα διαμαρτυρίας είναι ειλικρινή ή απλώς έναν τρόπο για να προσελκύσουν την προσοχή και να διαφοροποιηθούν στην αγορά. Η συζήτηση γύρω από αυτό το θέμα δεν είναι καθόλου νέα, αλλά το ζήτημα παραμένει: μπορεί η μόδα να είναι μια αληθινή μορφή πολιτικής παρέμβασης ή απλά μια τέχνη που έχει εμπορευματοποιηθεί σε μια εποχή όπου οι δήθεν "προοδευτικοί" τόνοι είναι επίσης εμπορικά κερδοφόροι;
Η σημασία των πολιτικών φωνών στη μόδα σήμερα
Η μόδα, και κυρίως οι φωνές που επαναστατούν ενάντια στις κυρίαρχες κοινωνικές τάξεις, είναι πιο αναγκαίες από ποτέ. Η άνοδος της ακροδεξιάς και του νεοναζισμού σε όλο τον κόσμο έχει δείξει ότι η κοινωνική, πολιτική και ηθική σταθερότητα βρίσκεται υπό απειλή. Οι πολιτικές και κοινωνικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι κοινότητες των ΛΟΑΤΚΙ+, των μειονοτήτων και των ευάλωτων ομάδων κάνουν τις φωνές αυτές – είτε μέσω του σχεδίου, είτε μέσω του styling – ακόμα πιο επιτακτικές.
Η μόδα έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει τη σκέψη και να φέρει την κοινωνική αλλαγή. Ακριβώς επειδή η μόδα αγγίζει ένα ευρύ κοινό, μπορεί να αποτελέσει όχημα για να ενισχύσει τα μηνύματα που πραγματικά χρειάζονται να ακουστούν τώρα, πιο δυνατά από ποτέ. Με την αυξανόμενη απειλή του εξτρεμισμού, η μόδα προσφέρει μια οπτική διαμαρτυρίας, ένα εργαλείο που έχει τη δύναμη να διαμορφώσει τη σκέψη και τη συλλογική συνείδηση απέναντι στην ανισότητα, τον φασισμό και τις διακρίσεις.
Οι σχεδιαστές που φορούν t-shirts με slogans δεν είναι κάτι νέο. Δεν είναι επίσης ασυνήθιστο η μόδα να αντανακλά το κοινωνικό κλίμα, αλλά αυτή τη σεζόν, που όλα μοιάζουν ιδιαίτερα ζοφερά, οι σχεδιαστές διατηρούν τις συλλογές τους φωτεινές και αισιόδοξες, ενώ χρησιμοποιούν τις προσωπικές τους ενδυματολογικές επιλογές ως μέσο διαμαρτυρίας.
Όπως είπε ο Ives, ίσως μια επίδειξη μόδας δεν χρειάζεται πάντα να λειτουργεί ως καθρέφτης των δεινών του κόσμου, αλλά να προσφέρει ένα χαρούμενο αντίδοτο. Ειδικά όταν ένας σχεδιαστής συνεχίζει να μεταδίδει το μήνυμά του ανεξάρτητα από τη δουλειά του. Βρισκόμαστε μόλις στα μισά της σεζόν, οπότε ας χρησιμεύσουν αυτοί οι σχεδιαστές ως παράδειγμα για όσους ακολουθούν στις Εβδομάδες Μόδας του Μιλάνο και του Παρισιού.
