Πώς η παραμονή στο διάστημα μπορεί να αλλάξει το σώμα ενός αστροναύτη;

Οι αστροναύτες χάνουν περίπου 1% της οστικής τους πυκνότητας κάθε μήνα στο διάστημα, σύμφωνα με στοιχεία της NASA. Αυτός ο ρυθμός είναι εξαιρετικά επικίνδυνος, καθώς η απώλεια οστικής μάζας οδηγεί σε προβλήματα όπως η οστεοπόρωση. Ένα άλλο σημαντικό πρόβλημα είναι η ατροφία των μυών, αφού οι μύες που χρησιμοποιούνται λιγότερο (όπως οι μύες των ποδιών) ατροφούν γρήγορα.

Επιπλέον, η έλλειψη βαρύτητας προκαλεί αλλαγές στον κυκλοφορικό και καρδιοαγγειακό σύστημα, καθώς το αίμα δεν πιέζεται προς τα κάτω και η καρδιά έχει να εργαστεί σε συνθήκες όπου η πίεση είναι μειωμένη. Αυτό μπορεί να προκαλέσει καρδιολογικές δυσλειτουργίες, όπως η μυοκαρδιοπάθεια και η αρτηριακή πίεση.

Μια λιγότερο αναγνωρισμένη, αλλά εξίσου σημαντική αλλαγή, είναι η αύξηση του ύψους των αστροναυτών. Όταν βρίσκονται στο διάστημα, η απουσία βαρύτητας επιτρέπει στην σπονδυλική στήλη να "εκταθεί", καθώς η πίεση που συνήθως ασκείται στους δίσκους της σπονδυλικής στήλης εξαφανίζεται. Αυτό οδηγεί σε αύξηση ύψους, με τους αστροναύτες να φαίνονται πιο ψηλοί μετά από παρατεταμένη παραμονή στο διάστημα. Οι αστροναύτες Williams και Wilmore δεν αποτέλεσαν εξαίρεση, παρατηρώντας μικρές αυξήσεις στο ύψος τους κατά τη διάρκεια της αποστολής.

Ψυχολογικές επιπτώσεις και στρες

Οι ψυχολογικές συνέπειες της παραμονής στο διάστημα είναι επίσης σημαντικές. Οι αστροναύτες ζουν σε συνθήκες συνεχούς απομόνωσης και περιορισμένου χώρου για μήνες, κάτι που αυξάνει την αίσθηση του άγχους και της κατάθλιψης. Η παρατεταμένη απομόνωση από την οικογένεια, οι περιορισμένοι κοινωνικοί δεσμοί και οι δύσκολες συνθήκες εργασίας μπορούν να προκαλέσουν σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις.

Το άγχος, η κατάθλιψη και οι συναισθηματικές διαταραχές είναι συνηθισμένα φαινόμενα μεταξύ των αστροναυτών. Όπως υποδεικνύει μελέτη της NASA του 2020, αυτή η αυξημένη πίεση μπορεί να οδηγήσει σε φυσικές αλλαγές στο σώμα, όπως η γκριζάρισμα των μαλλιών. Τα υψηλά επίπεδα αδρεναλίνης και κορτιζόλης που εκλύονται κατά τη διάρκεια περιόδων έντονου άγχους ή φόβου επηρεάζουν τη λειτουργία των θυλακίων των μαλλιών, οδηγώντας σε ταχύτερη εξάντληση των βλαστοκυττάρων που παράγουν μελανίνη.

Φυσικές επιπτώσεις, αδυναμία και προβλήματα υγείας

Η φυσική αδυναμία είναι ένα άλλο σοβαρό πρόβλημα που προκαλεί η έλλειψη βαρύτητας. Οι αστροναύτες χάνουν μυϊκή μάζα και δυσκολεύονται να κινούνται όταν επιστρέφουν στη Γη. Η παρατεταμένη έκθεση στη μικροβαρύτητα επηρεάζει επίσης την καρδιά. Χωρίς τη βαρύτητα που πιέζει το αίμα προς τα κάτω, η καρδιά εξασθενεί και η κυκλοφορία του αίματος γίνεται πιο αργή, οδηγώντας σε προβλήματα όπως οι θρομβώσεις. Οι αστροναύτες συχνά χρειάζονται φορεία για να μεταφερθούν μόλις επιστρέψουν, λόγω της αδυναμίας που προκαλεί η αποδυνάμωση των μυών και της αλλαγής στην κυκλοφορία του αίματος.

Ένα ακόμα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες είναι η απώλεια βάρους και η έλλειψη όρεξης. Η διαστημική διατροφή, όπως οι συσκευασμένες σούπες, δεν είναι και η πιο εύγευστη, και πολλές φορές οι αστροναύτες τρώνε λιγότερο λόγω ναυτίας ή απλώς έλλειψης όρεξης. Σύμφωνα με τη Williams, αν και η ίδια δεν είχε χάσει βάρος, η φωτογραφία της με πιο «κρεμασμένα» μάγουλα δημιουργούσε ανησυχία. Οι αστροναύτες τείνουν να χάνουν περίπου το 5% του σωματικού τους λίπους κατά τις αποστολές στο διάστημα.

Διαταραχές ύπνου και μακροχρόνιες επιπτώσεις

Οι διαταραχές ύπνου είναι συνηθισμένες στους αστροναύτες, καθώς το ISS βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τη Γη και κάθε 90 λεπτά γίνονται 16 ανατολές του ήλιου. Οι αστροναύτες εκτίθενται σε έντονο φως, κάτι που διαταράσσει το φυσικό τους ρυθμό και μπορεί να προκαλέσει αϋπνία. Οι αστροναύτες χρησιμοποιούν μάσκες ύπνου για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα, αλλά οι διαταραχές παραμένουν σημαντικές.

Η έλλειψη ύπνου έχει μακροχρόνιες επιπτώσεις, καθώς επηρεάζει το ανοσοποιητικό σύστημα, τη μνήμη και τη λειτουργία του εγκεφάλου. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις αστροναυτών που επιστρέφουν στη Γη και παρουσιάζουν μειωμένη νοητική λειτουργία και αυξημένη κόπωση λόγω αυτών των διαταραχών.

Κίνδυνοι από την ακτινοβολία και γενετικές αλλαγές

Η διαστημική ακτινοβολία είναι μία από τις μεγαλύτερες ανησυχίες για την υγεία των αστροναυτών. Αν και το ISS παρέχει προστασία από τη γήινη μαγνητόσφαιρα, η ακτινοβολία από το διάστημα παραμένει επικίνδυνη. Η έκθεση στην κοσμική ακτινοβολία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου και άλλων νευροεκφυλιστικών παθήσεων. Σύμφωνα με μια έρευνα του 2020, η έκθεση στους αστροναύτες ισοδυναμεί με την ακτινοβολία που λαμβάνει κάποιος που καπνίζει ένα πακέτο τσιγάρα την ημέρα.

Οι γενετικές αλλαγές λόγω της ακτινοβολίας είναι επίσης ανησυχητικές. Αν και η πλειονότητα αυτών των αλλαγών είναι αναστρέψιμες, μερικές μπορούν να παραμείνουν και να επηρεάσουν τη μακροχρόνια υγεία των αστροναυτών. Στο μέλλον, αυτός ο τύπος γενετικής τροποποίησης θα μπορούσε να επηρεάσει τις ικανότητες αναπαραγωγής των αστροναυτών ή να αυξήσει τη συχνότητα εμφάνισης σοβαρών ασθενειών.

View this post on Instagram

A post shared by The Wall Street Journal (@wsj)

Δερματικά προβλήματα και απώλεια όρασης

Η έλλειψη βαρύτητας έχει και άμεση επίδραση στο δέρμα των αστροναυτών. Οι συνθήκες στο διάστημα προκαλούν ατροφία του δέρματος, κάνοντάς το πιο ευαίσθητο και πιο επιρρεπές σε πληγές ή εκδορές. Η επούλωση των πληγών γίνεται πιο αργά, λόγω των φυσικών διαδικασιών του σώματος που διαφοροποιούνται στην μικροβαρύτητα.

Επιπλέον, το πρόβλημα της μειωμένης όρασης είναι συχνό, λόγω της αύξησης του υγρού στην περιοχή του κεφαλιού που επηρεάζει το μάτι και προκαλεί διογκώσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προσωρινή ή ακόμη και μόνιμη αλλαγή στην όραση των αστροναυτών, κάτι που απαιτεί επιπλέον προσαρμογές μετά την επιστροφή τους στη Γη.

Περίοδος αποκατάστασης και μακροχρόνιοι κίνδυνοι

Η αποκατάσταση των αστροναυτών μετά από παραμονή στο διάστημα είναι μακροχρόνια και απαιτεί εντατική φυσική αποκατάσταση για να ξανακερδίσουν τη μυϊκή μάζα και την οστική τους πυκνότητα. Η NASA προσφέρει προγράμματα αποκατάστασης για περίπου 45 ημέρες μετά την επιστροφή τους στη Γη, περιλαμβάνοντας εντατική φυσικοθεραπεία και προσαρμογή στις συνθήκες της γήινης βαρύτητας.

Ωστόσο, οι μακροχρόνιοι κίνδυνοι, όπως οι καρκίνοι και οι νευροεκφυλιστικές ασθένειες λόγω της ακτινοβολίας, απαιτούν μακροχρόνια παρακολούθηση και έρευνες για να κατανοηθεί πλήρως η έκταση αυτών των επιπτώσεων.